ancaròne, ancarròne , nm Definizione
farranca cun is ungas acancarronadas de unos cantu pigiones; genia de unchinu chi serbit po ndhe piscare cosa de mesu de s'abba
Sinonimi e contrari
franca
/
àncara,
ancrúgiu,
cancaritu,
cancarrone,
gànciu,
unchinu
Frasi
s'istria li at leadu su fizu a s'iscunfidada e si l'at giutu istrintu in ancarones
Terminologia scientifica
crn, ans
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
griffe
Inglese
claw
Spagnolo
garra
Italiano
artìglio,
ràffio
Tedesco
Kralle.
farrànca , nf: afarranca,
farrunca,
franca Definizione
sa manu (o pei de ananti) de un'animale chi giughet ungas longas acancarronadas e a punta, ma fintzes sa manu de sa gente cunsiderada furunca; aina totu a gàncios acapiada a una fune po ndhe piscare calecuna cosa orruta a s'abba in is putzos, o fintzes de pònnere apicada in barracu po apicare cosa; genia de pane chi si faet a Pasca coment’e pipia (e po is pipias); un’arratza de arangiolu / min. francutza, francutzedha
Sinonimi e contrari
branca*,
manu
/
aranca,
arràncula,
farrasca,
frascada,
scarràfiu
/
farrancada
/
frucàrgia
Modi di dire
csn:
betare sa franca = aungrare, furai; betare francas a unu, a una cosa = pònniri is manus, ghetai is manus apitzus, afracai; giogare in francas de… = arrúiri o incapitai in manu de…; pònnere a francas a susu = pònniri o girai a brenti a susu, a branculimbesse
Frasi
su pisitu fait curri su lómburu cun is farrunchedhas ◊ eite si cuss'animaledhu giogat in francas a s'astore!…◊ ita chi m'intras in farruncas!…◊ si mi giogas in francas no t'iscapo! ◊ su cane at iscovacadu sa cosa cun sas francas
2.
cussu fit in ziru chirchendhe carchi valentesa pro betare sa franca ◊ po ti nd'iscadrancai de su letu tocat a ti dhu furriai a farrancas a susu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Franca
Terminologia scientifica
crn
Traduzioni
Francese
patte,
griffe
Inglese
leg,
claw
Spagnolo
pata,
garra
Italiano
zampa,
artìglio
Tedesco
Tatze,
Lauf,
Klaue,
Fang.
gàfa , nf, nm, agt: gafu 2,
grafu Definizione
orrugu de ferru o àteru fatu a cancarrone a parte e àtera po agganciare duas cosas apare; nau de singiale iscritu, una de is paréntisi impreada prus che àteru in matemàtica; fintzes una genia de lóriga chi si ponet a su cambúciu de su mannale acapiau a cadena (o fintzes coment’e trau in bestimentu); aina de su butaju po aferrare is cricos de sa carrada / gafa de fentana = aundi incàsciat sa maneta
Frasi
apo chircadu de pònnere de acordu totu cussos cordiolos e gafitos de su bustu
3.
a su porcu che li est essida sa gafa e andhadu mi ch'est a fora
Terminologia scientifica
ans
Etimo
ctl.
gafa
Traduzioni
Francese
agrafe,
accolade,
crampon,
griffe
Inglese
cramp,
clip,
curly bracket,
brace
Spagnolo
grapa,
corchete
Italiano
graffa,
grapa
Tedesco
Klammer,
Akkolade,
Nasenklammer,
geschwungene Klammer.
marràda , nf: marrara Definizione
su marrare, su trebballare a marra; su cropu de pei (de ananti) chi giaent is animales a terra, coment'e a arrasigadura (e fintzes crache)
Sinonimi e contrari
tzapada
/
immarrargiada
/
càrcini
Modi di dire
csn:
andai o cúrriri a marradas = andhare a brincos, crabiolare, atapendhe a forte sos pes a terra, nadu de cadhu (e fintzas de zente) a tota fua; pesaisí a marradas = pesàresi a cumeradas, a brincos; pèrdiri sa m. = pèrdere sa fortza, sa balia
Frasi
a Paschixedha sa primu marrada de sa faixedha depiat èssiri acabbada
2.
su cuadhu si ndi est pesau a marradas candu si est agatau cun sa funi in su tzugu! ◊ s'ebba daiat marradas in s'impedradu ◊ su cuadhu at giau tres marradas a piturras a su meri
3.
custu mengianu apu biu in su celu una cosa mai bia, coment'e un'istella, currendi a marraras ◊ is molentis andant a marradas ◊ frarixedhu miu comenti at biu su coró c’iscudit su fàsciu a terra e atacat a curri a marraras, a cérrius
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
piochage,
coup de patte,
coup de griffe
Inglese
blow with a paw
Spagnolo
azadazo,
coz
Italiano
rampata
Tedesco
Scharren.
úgna , nf: unga,
úngara,
úngia,
ungla,
ungra Definizione
genia de corgiolu, pígiu de corru, tostau e fine chi faet sa carena in sa conca de is pódhighes, a sa parte de pitzu: in d-unos cantu animales est sa catzola, totu su pei (su pígiu de fora grussu meda e tostau) a manera de pòdere camminare, in àteros est longa meda, puntuda e acancarronada de pòdere púnghere e aferrare / min. ugnaredha; sa corona de s'úngia = su niedhu de s'u., itl. cércine coronàrio; sa raighina de s'úngia = s'oru chi che intrat in sa carre, suta de sa corona / ungra de tzirolia = peónica o arrosa de padenti, de monti (Paeonia officinalis)
Sinonimi e contrari
caciola,
ungedha
Modi di dire
csn:
ungra incarnada = ungra chi ch'est créschida in mesu de sa carre in tretu diferente de sa raighina (in costazos); unga perdosa = tosta e russa meda; unga morta = tosta, sica, sa chi si che segat a cadhos e boes ferrendhe; animalis a unga isperrada = cun pes a duas ungredhas (boe, berbeghe, craba, porcu); un'ugnaredha de… = ugnedha, cífrinu, arroghedhedhu; fàula presa in s'úngia = fàula nada chentza istare duiddui; drommirisí in s'unga (nadu de unu) = drommíresi sétzidu, abbaidendhe carchi cosa, pighendi su soli; drommiri sa bardúfula in s'unga = faidha artziai a pitzus de s'unga de su didu mannu e aguantaidha badhendi; ghetai s'unga a una cosa, tocai de unga = furarechela, furare; sicare sas ungras a unu = iscúderelu a manos; colare in ungras a ccn. = passai in manus, bènniri a tretu de podi pigai, aferrai (pruscatotu pentzendi a si pagai de un'ofesa, de unu dannu); intrare in ungras de ccn. = intrare in manos, arruiri in poderi de ccn., in manus de unu chi aferrat, si ndi ponit meri; cascare in ungras a ccn. = mòrriri po sa surra de ccn.; zúghere sas ungras cotas, sicas (nau cun afuta, cun arrennegu) = portai is manus cancaradas, chi no aguantant, o fintzas chi no faint su doveri; cantu s'ungra, un'unguxedha = arroghedhu piticu, apenas; filu de unga = paneunga, inghiriungra
Frasi
giughet sas úngias longas che istore ◊ segadiche sas ungras ca las zughes longas, putzidha! ◊ apu comporau un'unguxedha de tecoi ◊ sa maista dónnia die controllàt is ungas de is manos a is piciochedhos ◊ leeit a forroxare sa terra cun sas manos e cun sas ugnas (G.Addis)◊ est sèmpere abbarradu bagarinu che un'ugnaredha de casu
2.
si mi zogat in ungras lu pisto! ◊ si lu leo mi cascat in ungras! ◊ sa Confederatzione Sindicale Sarda est créscia, portat dentes e ungas (E.Spiga)◊ farabbutu, bae za mi colas in ungras carchi die!◊ …infines mi sezis intradas in ugnas!
3.
lah, drommiu in s'unga si nc'est, castiendi sa televisioni
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
ung(u)la
Traduzioni
Francese
ongle,
griffe,
serre
Inglese
claw,
nail
Spagnolo
uña,
garra
Italiano
ùnghia,
artìglio
Tedesco
Nagel,
Kralle.
ungàda , nf: ungiada,
ungrada Definizione
cropu de unga, de farranca
Sinonimi e contrari
frascada,
iscarràfiu
Frasi
issos, in logu de sa bona bénnida, si la leant a bicos e ungiadas ◊ ungiadas e ràfios at pigadu! ◊ su gatu mi at donau un'ungrada a faci
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de griffe
Inglese
scratch
Spagnolo
zarpazo
Italiano
unghiata
Tedesco
Krallenhieb.