abbrutài, abbrutàre , vrb Definizione
fàere brutu, ingòllere brutore
Sinonimi e contrari
abbotinare,
afeai,
ammusinzare,
imbratare,
imbudrigai,
immusungiai,
incrastiare,
insuciai,
musucare,
sordigai
| ctr.
innetare,
limpiai
Frasi
su logu fuat totu abbrutau de sànguni ◊ us pipius si funtis abbrutaus
2.
is cosas chi abbrutant s'ómini funt is cosas malas chi fait
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
salir
Inglese
to dirty
Spagnolo
ensuciar
Italiano
sporcare
Tedesco
beschmutzen.
acadrangiài , vrb: acardangiai,
acradangiae Definizione
imbrutare de cardàngiu, fàere a cardàngiu
Sinonimi e contrari
acadhotzai,
acarrognai,
allodrigai,
imbratare,
insodrigai
| ctr.
iscardangiai,
limpiai,
samunare
Frasi
sa brutura incui si est totu acradangiada
2.
tanti no furíasta luxenti… portàst is carronis acadrangiaus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
souiller
Inglese
to dirty
Spagnolo
ensuciar
Italiano
insudiciare
Tedesco
beschmutzen.
allosingiàu , pps, agt Definizione
de allosingiai; chi est totu unu losíngiu, brutu, consumau
Sinonimi e contrari
brutu,
losingiosu
| ctr.
límpiu,
netu
2.
boga un'atru pannu de faci límpiu, ca cussu est totu allosingiau! ◊ aporreimí unu pannixedhu, ca seu totu allosingiau! ◊ no tochis su pipiu ca ses totu allosingiau!
Traduzioni
Francese
sale
Inglese
dirty
Spagnolo
sucio,
desgastado
Italiano
spòrco,
liso
Tedesco
schmutzig.
aradhósu , agt Definizione
chi portat aradhu
Sinonimi e contrari
arradhonidu,
cadhóciu,
insodrigau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
souillé
Inglese
dirty
Spagnolo
sucio de tártaro
Italiano
lórdo,
sùdicio
Tedesco
schmutzig.
brútu , agt: burtu Definizione
chi portat brutesa, brutore: foedhandho de laores o de terras trebballadas, chi dhue at erba meda; in sensu morale, disonestu, malu / min. brutixedhu
Sinonimi e contrari
butzinosu,
cadrangiosu,
lorontzu,
mughedhosu,
mugosu,
musúngiu 1,
pingosu,
sodrigosu
/
suciosu 1,
súciu
| ctr.
límpiu,
netu
Modi di dire
csn:
pesu b. = itl. lórdo, contendhe fintzas su pesu de s'isterzu; fàghere cosa bruta = chi imbrutat; trigu, laore b. = chi est chentza iserbadu (si est a erba), chi est chentza purgadu (si est a ranu)
Frasi
si sàmunat sa cosa bruta ◊ at incovonau is pannus brutus ◊ ma càstia a tenni ancora cudh'istrexu brutu!…◊ pònedi pantalones betzos pro fàghere cosa bruta! ◊ cussu traste est brutu chi no ndhe podet zúghere prus!◊ sa binza est bruta, comente at próidu bi at torradu a crèschere erba meda
2.
brutixedhu, cussu logu…: unu grisu! ◊ cussa cosa est brutixedha: tocat a dh'isciacuai
3.
manu a sa cosa bruta no ndhe abbelzo: paga cosa ma onorada chelzo! (Piras)
4.
brutu ingrongu chi no ses àteru! ◊ brutu disgratziau pudésciu, baidindi!
Etimo
itl.
brutto
Traduzioni
Francese
sale,
brut
Inglese
dirty
Spagnolo
sucio
Italiano
spòrco,
lórdo
Tedesco
schmutzig.
butzinósu , agt Definizione
chi istat o est totu brutu, chi no si sàmunat
Sinonimi e contrari
cadhóciu,
cadrangiosu,
mugosu,
putzinosu*,
sodrigosu
Frasi
fàghelu samunare, cussu butzinosu!
Traduzioni
Francese
sale,
malpropre
Inglese
dirty (person)
Spagnolo
sucio,
guarro
Italiano
sporcaccióne
Tedesco
dreckig,
schmutzig.
cadhóciu , agt: cadhossu,
cadhotu,
cadhotzo,
cadhotzu,
chidhotzu Definizione
chi istat sèmpere totu brutu, prenu de brutesa
Sinonimi e contrari
brudhuinu,
butzinosu,
cadhàniu,
cadrangiosu,
grotzarju,
imbrutajolu,
lurtinosu,
mughedhosu,
mugosu,
pingosu,
sodrigosu,
tetulàciu
/
brutu
| ctr.
límpiu,
netu
Frasi
cussa est una fémmina cadhòcia, sempri cun su fentallicu brutu, totu a màrcias biancas ◊ seu cadhotzu: no dha bis cantu brutesa dhoi portu in peis cun su pruini de sa bia? ◊ no fatzas sa santica, ca ses cadhotza e lègia!
Traduzioni
Francese
souillé
Inglese
dirty person
Spagnolo
sucio,
mugriento
Italiano
abitualménte lórdo,
sùdicio
Tedesco
dreckig.
groghímene, groghímine, groghímini , nm Sinonimi e contrari
groghera,
groghesa,
grogúmene
/
cdh. grughímini
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couleur jaune
Inglese
dirty yellow
Spagnolo
amarillento
Italiano
giallume
Tedesco
gelbliche Farbe.
imbratàre , vrb: imbrutai,
imbrutare,
imburtare Definizione
fàere brutu, fèrrere o picigare brutore o àteru a cosa chi no ndhe depet portare, pònnere pígiu de calecuna cosa a bisura de mància, de colore: in cobertantza, foedhare male de ccn; foedhandho cun delicadesa, andhare de su corpus / imbrutai unu muru (faedhonzu de muradores) = dàreli sa prima manu de intúnigu a pizighedhu
Sinonimi e contrari
abbotinare,
abbrutai,
acadhotzai,
aligae,
ammusinzare,
immusungiai,
incadhossai,
insodrigai,
insuciai,
lorire,
musucare,
orroigai,
sordigai
/
brutare,
cacare
| ctr.
innetiare,
limpiai,
samunae
Frasi
traballat chena malíssia e no timet de s'imbrutare sas manos ◊ paret intrighinandhe, imbratandhe de iscuru su locu ◊ s'onori miu no bollu chi mi dhu imbrutis tui! ◊ unu pizichedhu de nibe at imbratau s'istradone
2.
dh'at aferrau a sa braba, gei dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ funt intrendi a is domus a furai e si dhoi imbrutant puru, fendi lochidadis a prus de su dannu!
Cognomi e Proverbi
prb:
chie faghet sos fatos suos no s'imbrutat sas manos
Etimo
itl., ctl.
imbrattare, embrutar
Traduzioni
Francese
salir
Inglese
to dirty
Spagnolo
ensuciar
Italiano
sporcare
Tedesco
beschmutzen.
lodhàncu , agt Definizione
chi istat totu male postu e brutu
Sinonimi e contrari
butzinosu,
cadhóciu,
cadrangiosu,
mughedhosu,
mugosu,
scúmuru
| ctr.
límpidu,
netu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sordide,
dégoûtant
Inglese
untidy,
dirty
Spagnolo
desordenado,
sucio
Italiano
disordinato,
sózzo
Tedesco
schlampig.
lorinósu , agt Definizione
chi est totu lórinu, brutu meda, mescamente in su sensu chi acostumat a istare brutu
Sinonimi e contrari
brudhuinu,
cacantzinu,
cadhóciu,
cadrangiosu,
lerisonu,
lorinatzu,
lurtinosu,
massautu,
mughedhosu,
pingosu,
sodrigosu,
tetulàciu
| ctr.
límpiu,
netu
Frasi
sunt lorinosas cant'eo no fentomo (G.A.Cossu)
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
salopard,
cochon
Inglese
dirty person
Spagnolo
sucio,
mugriento
Italiano
sudicióne
Tedesco
Schmutzfink.
mughedhósu , agt Definizione
chi est sèmpere totu prenu de muga, de brutore
Sinonimi e contrari
cadhóciu,
cadrangiosu,
lordigosu,
mugosu,
pingosu,
sodrigosu
/
mucanosu
| ctr.
límpidu,
netu
Frasi
pro no ispèndhere, in domo sua bi at arga totue e isse est mughedhosu in cara e in manos!
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
toujours sale
Inglese
regularly dirty
Spagnolo
siempre sucio
Italiano
abitualménte spòrco
Tedesco
gewöhnlich schmutzig.
mugósu , agt, nm Definizione
chi o chie istat sèmpere totu brutu, prenu de muga
Sinonimi e contrari
butzinosu,
cadhàniu,
cadhóciu,
cadrangiosu,
lortzorosu,
lurtinosu,
massautu,
pingosu,
sodrigosu
Frasi
mugosu, bogadichela cussa camisa bruta!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
d'une saleté dégoûtante,
crasseux,
sale (fig.),
sordide
Inglese
dirty (person)
Spagnolo
sucio,
mugriento
Italiano
sózzo
Tedesco
schmutzig,
schmutziger Mensch.
tetulía , nf: titulia Definizione
brutore, brutesa, ma nau mescamente po cosas e atziones malas, fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu: in cobertantza, gente mala, nau a disprétziu
Sinonimi e contrari
brutore,
cadhossímini,
cadràngia,
lorra,
muga
/
ignagnaria
Frasi
in mesu de sa brutura o tetulia che pones a crochire sa utina…◊ su chi bos batint a dommo sunt titulias de che fulliare! ◊ tue ses unu muntonarju de titulia! ◊ cussu no fachet titulias che custa, a bochire ◊ aiat comintzau a fàchere titulias mannas garrigàndhesi paritzas pedhes ◊ incurdiolaos de su bíssiu, fachent calesisiat titulia ◊ custos pitzinnos mànicant titulias ◊ no so eo chi ti ndhe ceno sa vidha chi faches titulias! ◊ cussu est un'ómine puliu: de titulias no ndhe li àrtziat a conca! (G.Chironi)◊ tantu po lu cuntentare li at comporau una tetulia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saleté
Inglese
dirt,
dirty trick
Spagnolo
porquería
Italiano
porcherìa
Tedesco
Schweinerei.