Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbrutài, abbrutàre , vrb Definitzione fàere brutu, ingòllere brutore Sinònimos e contràrios abbotinare, afeai, ammusinzare, imbratare, imbudrigai, immusungiai, incrastiare, insuciai, musucare, sordigai | ctr. innetare, limpiai Frases su logu fuat totu abbrutau de sànguni ◊ us pipius si funtis abbrutaus 2. is cosas chi abbrutant s'ómini funt is cosas malas chi fait Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu salir Ingresu to dirty Ispagnolu ensuciar Italianu sporcare Tedescu beschmutzen.

acadrangiài , vrb: acardangiai, acradangiae Definitzione imbrutare de cardàngiu, fàere a cardàngiu Sinònimos e contràrios acadhotzai, acarrognai, allodrigai, imbratare, insodrigai | ctr. iscardangiai, limpiai, samunare Frases sa brutura incui si est totu acradangiada 2. tanti no furíasta luxenti… portàst is carronis acadrangiaus! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souiller Ingresu to dirty Ispagnolu ensuciar Italianu insudiciare Tedescu beschmutzen.

allosingiàu , pps, agt Definitzione de allosingiai; chi est totu unu losíngiu, brutu, consumau Sinònimos e contràrios brutu, losingiosu | ctr. límpiu, netu 2. boga un'atru pannu de faci límpiu, ca cussu est totu allosingiau! ◊ aporreimí unu pannixedhu, ca seu totu allosingiau! ◊ no tochis su pipiu ca ses totu allosingiau! Tradutziones Frantzesu sale Ingresu dirty Ispagnolu sucio, desgastado Italianu spòrco, liso Tedescu schmutzig.

aradhósu , agt Definitzione chi portat aradhu Sinònimos e contràrios arradhonidu, cadhóciu, insodrigau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu souillé Ingresu dirty Ispagnolu sucio de tártaro Italianu lórdo, sùdicio Tedescu schmutzig.

brútu , agt: burtu Definitzione chi portat brutesa, brutore: foedhandho de laores o de terras trebballadas, chi dhue at erba meda; in sensu morale, disonestu, malu / min. brutixedhu Sinònimos e contràrios butzinosu, cadrangiosu, lorontzu, mughedhosu, mugosu, musúngiu 1, pingosu, sodrigosu / suciosu 1, súciu | ctr. límpiu, netu Maneras de nàrrere csn: pesu b. = itl. lórdo, contendhe fintzas su pesu de s'isterzu; fàghere cosa bruta = chi imbrutat; trigu, laore b. = chi est chentza iserbadu (si est a erba), chi est chentza purgadu (si est a ranu) Frases si sàmunat sa cosa bruta ◊ at incovonau is pannus brutus ◊ ma càstia a tenni ancora cudh'istrexu brutu!…◊ pònedi pantalones betzos pro fàghere cosa bruta! ◊ cussu traste est brutu chi no ndhe podet zúghere prus!◊ sa binza est bruta, comente at próidu bi at torradu a crèschere erba meda 2. brutixedhu, cussu logu…: unu grisu! ◊ cussa cosa est brutixedha: tocat a dh'isciacuai 3. manu a sa cosa bruta no ndhe abbelzo: paga cosa ma onorada chelzo! (Piras) 4. brutu ingrongu chi no ses àteru! ◊ brutu disgratziau pudésciu, baidindi! Ètimu itl. brutto Tradutziones Frantzesu sale, brut Ingresu dirty Ispagnolu sucio Italianu spòrco, lórdo Tedescu schmutzig.

butzinósu , agt Definitzione chi istat o est totu brutu, chi no si sàmunat Sinònimos e contràrios cadhóciu, cadrangiosu, mugosu, putzinosu*, sodrigosu Frases fàghelu samunare, cussu butzinosu! Tradutziones Frantzesu sale, malpropre Ingresu dirty (person) Ispagnolu sucio, guarro Italianu sporcaccióne Tedescu dreckig, schmutzig.

cadhóciu , agt: cadhossu, cadhotu, cadhotzo, cadhotzu, chidhotzu Definitzione chi istat sèmpere totu brutu, prenu de brutesa Sinònimos e contràrios brudhuinu, butzinosu, cadhàniu, cadrangiosu, grotzarju, imbrutajolu, lurtinosu, mughedhosu, mugosu, pingosu, sodrigosu, tetulàciu / brutu | ctr. límpiu, netu Frases cussa est una fémmina cadhòcia, sempri cun su fentallicu brutu, totu a màrcias biancas ◊ seu cadhotzu: no dha bis cantu brutesa dhoi portu in peis cun su pruini de sa bia? ◊ no fatzas sa santica, ca ses cadhotza e lègia! Tradutziones Frantzesu souillé Ingresu dirty person Ispagnolu sucio, mugriento Italianu abitualménte lórdo, sùdicio Tedescu dreckig.

groghímene, groghímine, groghímini , nm Sinònimos e contràrios groghera, groghesa, grogúmene / cdh. grughímini Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couleur jaune Ingresu dirty yellow Ispagnolu amarillento Italianu giallume Tedescu gelbliche Farbe.

imbratàre , vrb: imbrutai, imbrutare, imburtare Definitzione fàere brutu, fèrrere o picigare brutore o àteru a cosa chi no ndhe depet portare, pònnere pígiu de calecuna cosa a bisura de mància, de colore: in cobertantza, foedhare male de ccn; foedhandho cun delicadesa, andhare de su corpus / imbrutai unu muru (faedhonzu de muradores) = dàreli sa prima manu de intúnigu a pizighedhu Sinònimos e contràrios abbotinare, abbrutai, acadhotzai, aligae, ammusinzare, immusungiai, incadhossai, insodrigai, insuciai, lorire, musucare, orroigai, sordigai / brutare, cacare | ctr. innetiare, limpiai, samunae Frases traballat chena malíssia e no timet de s'imbrutare sas manos ◊ paret intrighinandhe, imbratandhe de iscuru su locu ◊ s'onori miu no bollu chi mi dhu imbrutis tui! ◊ unu pizichedhu de nibe at imbratau s'istradone 2. dh'at aferrau a sa braba, gei dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ funt intrendi a is domus a furai e si dhoi imbrutant puru, fendi lochidadis a prus de su dannu! Sambenados e Provèrbios prb: chie faghet sos fatos suos no s'imbrutat sas manos Ètimu itl., ctl. imbrattare, embrutar Tradutziones Frantzesu salir Ingresu to dirty Ispagnolu ensuciar Italianu sporcare Tedescu beschmutzen.

lodhàncu , agt Definitzione chi istat totu male postu e brutu Sinònimos e contràrios butzinosu, cadhóciu, cadrangiosu, mughedhosu, mugosu, scúmuru | ctr. límpidu, netu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sordide, dégoûtant Ingresu untidy, dirty Ispagnolu desordenado, sucio Italianu disordinato, sózzo Tedescu schlampig.

lorinósu , agt Definitzione chi est totu lórinu, brutu meda, mescamente in su sensu chi acostumat a istare brutu Sinònimos e contràrios brudhuinu, cacantzinu, cadhóciu, cadrangiosu, lerisonu, lorinatzu, lurtinosu, massautu, mughedhosu, pingosu, sodrigosu, tetulàciu | ctr. límpiu, netu Frases sunt lorinosas cant'eo no fentomo (G.A.Cossu) Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu salopard, cochon Ingresu dirty person Ispagnolu sucio, mugriento Italianu sudicióne Tedescu Schmutzfink.

mughedhósu , agt Definitzione chi est sèmpere totu prenu de muga, de brutore Sinònimos e contràrios cadhóciu, cadrangiosu, lordigosu, mugosu, pingosu, sodrigosu / mucanosu | ctr. límpidu, netu Frases pro no ispèndhere, in domo sua bi at arga totue e isse est mughedhosu in cara e in manos! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu toujours sale Ingresu regularly dirty Ispagnolu siempre sucio Italianu abitualménte spòrco Tedescu gewöhnlich schmutzig.

mugósu , agt, nm Definitzione chi o chie istat sèmpere totu brutu, prenu de muga Sinònimos e contràrios butzinosu, cadhàniu, cadhóciu, cadrangiosu, lortzorosu, lurtinosu, massautu, pingosu, sodrigosu Frases mugosu, bogadichela cussa camisa bruta! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu d'une saleté dégoûtante, crasseux, sale (fig.), sordide Ingresu dirty (person) Ispagnolu sucio, mugriento Italianu sózzo Tedescu schmutzig, schmutziger Mensch.

tetulía , nf: titulia Definitzione brutore, brutesa, ma nau mescamente po cosas e atziones malas, fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu: in cobertantza, gente mala, nau a disprétziu Sinònimos e contràrios brutore, cadhossímini, cadràngia, lorra, muga / ignagnaria Frases in mesu de sa brutura o tetulia che pones a crochire sa utina…◊ su chi bos batint a dommo sunt titulias de che fulliare! ◊ tue ses unu muntonarju de titulia! ◊ cussu no fachet titulias che custa, a bochire ◊ aiat comintzau a fàchere titulias mannas garrigàndhesi paritzas pedhes ◊ incurdiolaos de su bíssiu, fachent calesisiat titulia ◊ custos pitzinnos mànicant titulias ◊ no so eo chi ti ndhe ceno sa vidha chi faches titulias! ◊ cussu est un'ómine puliu: de titulias no ndhe li àrtziat a conca! (G.Chironi)◊ tantu po lu cuntentare li at comporau una tetulia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saleté Ingresu dirt, dirty trick Ispagnolu porquería Italianu porcherìa Tedescu Schweinerei.

«« Torra a chircare