aggatàda , nf Definizione
su aggatare, su istrecare
Sinonimi e contrari
afissa,
strecada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
écrasement
Inglese
squeeze,
kind of flat bread
Spagnolo
aplastamiento
Italiano
schiacciata
Tedesco
Quetschen.
batalímba , nf: batilimba,
batilinga Definizione
genia de erba (e frutu puru) bona po fàere tinta orrúbia, tinta de sorixedha, po tínghere orrobba o fintzes àteru (a s'arraighina a logos dhi narant intinta)
Sinonimi e contrari
arrúbbia,
atzotalimba,
ciorisedha,
colalati,
orighedha 1,
pigalati,
ratalimba,
rúgia
Terminologia scientifica
rba, Rubia peregrina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
garance
Inglese
kind of madder
Spagnolo
rogeta
Italiano
róbbia selvàtica
Tedesco
eine Krappsorte.
bidímba, bidímbua , nf: bidúmbua,
bidúmbula,
birumba,
birimba,
birímbua,
birúmbula,
pirímbua,
vidúmbula Definizione
una calidade de lissa / b. carroci groga = lissa mannita de unos duos chilos (mugil cephalus)
Sinonimi e contrari
bocalassolu,
túmbula
Terminologia scientifica
psc, mugil saliens
Traduzioni
Francese
muge,
mulet
Inglese
a kind of mullet
Spagnolo
galúa,
lisa aguda
Italiano
mùggine musino
Tedesco
Springmeeräsche.
bistàcu, bistàculu , nm Definizione
mància, genia de maladia a sa pedhe chi si faet moresina a màncias mannitas o pitichedhas
Traduzioni
Francese
éphélide,
tache de rousseur
Inglese
a kind of skin disease,
freckle
Spagnolo
efélide,
cloasma
Italiano
efèlide,
cloasma
Tedesco
Sommersprosse,
Ephelide,
Chloasma,
Leberfleck.
brugnólu , nm: bugnolu,
brunniolu,
brunnolu Definizione
genia de druche a ballina tundha, de casu friscu druche o saliu, fríssiu
Sinonimi e contrari
buscione
/
cata,
frisciola,
típula
Terminologia scientifica
drc
Etimo
ctl.
bunyol
Traduzioni
Francese
berlingot
Inglese
a kind of sweet
Spagnolo
un dulce
Italiano
berlingòzzo
Tedesco
Kringel.
brundajàna , nf: brundaxana Definizione
genia de erba marigosa, erba de isprene, connota coment'e bona po passare is callenturas
Sinonimi e contrari
brundajò,
brundariana,
brundedha,
brundina,
sintàula
/
cdh. brunzedha
Terminologia scientifica
rbc, Centaurium erythraea, C. maritimum
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
centaurée
Inglese
kind of gentianacaea
Spagnolo
hiel de la tierra,
hierba pepedorrera
Italiano
biondèlla
Tedesco
Tausendgüldenkraut,
Fieberkraut.
cadillonédhu , nm: cadrillonedhu Definizione
una calidade de abrutzu chi faet s'iscaria prus bàscia, pitica
Sinonimi e contrari
armutuminore,
ischerdina,
isciareuminore,
scrariabitica,
uscarina
Terminologia scientifica
rba, Asphodelus fistulosus
Traduzioni
Francese
asphodèle
Inglese
kind of asphodel
Spagnolo
gamonita,
gamón
Italiano
asfodillo
Tedesco
Asphodill.
carrafàle , agt, nf: cordofali,
corrofale,
garrofali Definizione
calidade de cheréssia barracochina, matuca meda
Sinonimi e contrari
cdh. carrafali
Modi di dire
csn:
fàula carrafale = manna meda; poeta carrafale = fentomadu, bonu
Frasi
sa cariasa areste tenet tenaghe tundhu che a sa carrafale…◊ at collitu ménnula durche e cariasa corrofale
2.
talentone, poete carrafale! (P.Casu)
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
cerise variété burlat,
napoléon
Inglese
kind of very big cherry
Spagnolo
garrafal
Italiano
qualità di ciliègia mólto gròssa
Tedesco
sehr große Kirsche.
carrintólu , nm: corrintolu 1,
corritolu 1,
curretolu,
curritolu Definizione
babboi de soli, genia de bobboi niedhu a corros longos (mescamente su mascu) totu nodighedhos: ponet sa cria e creschet in sa linna, mescamente de crecu, essit in su beranu, bolat, est longu unos chimbe o ses centímetros
Sinonimi e contrari
bellatzonca,
broca 1,
cincicorru,
cincimurru,
cirumàulu,
corriluna,
corrimpala,
pesabesa,
pesaperda,
terriolu,
tintirriolu,
tzichirriolu,
tzintzurriolu
/
cdh. tzilimbrinu
Frasi
ciughet su coro niedhu che corritolu ◊ su carvonarzu est garriau de terra e niedhura: paret unu corritolu
Terminologia scientifica
crp, cerambyx cerdo, c. scopolii
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cérambyx
Inglese
kind of beetle
Spagnolo
algavaro
Italiano
ceràmbice
Tedesco
Bockkäfer.
càsta , nf: crasta 1 Definizione
genia, arratza po ndhe parare, nau mescamente de animales; calidade de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
arràcia,
arramponi,
genia,
iscera,
isceta 1,
iscrípia,
paru,
raima
Modi di dire
csn:
zogàresi a su pudhu ’e casta = pèrdere su tempus in sas diverteras, chentza cumbinare nudha, chentza contu e chentza cabu; parai casta = parare ratza, lassare un'animale (o un'erba o àrbure) pro ndhe fàghere àteros cun sas matessi calidades; pàrrere vonu de casta = bonu meda, de sa menzus calidade
Frasi
una crasta de ballu chi nd'eis bogau a pillu!…◊ tengu unu caboni de sa vera casta (E.Pintor Sírigu)◊ che pastore de casta, iberrabat sa robbedha in su cunzau a cara a sole ◊ caboni de casta ghetat sempri s'ala a sa pudhasta chi circat callenti
2.
líbberos de cussa casta no nche ndhe tenzo
3.
sas abes si dividint in tres castas chi però faghent una famíllia sola: abe maistra, abe selvidora, abe màsciu
Cognomi e Proverbi
smb:
Casta, Crasta
Etimo
ctl., spn.
Traduzioni
Francese
genre,
espèce,
variété,
caste
Inglese
kind,
species
Spagnolo
casta
Italiano
schiatta,
spècie,
varietà
Tedesco
Stamm,
Art.
ciapuédhu, ciapulédhu , nm Definizione
min. de ciapu, ma mescamente genia de macarrone: is ciapuedhus o tzapuedhus funt macarrones fatos a manu, de chivarzu (ma no solu), orrughedhos de pasta alladiada segada a orrughedhos
Frasi
a papai eus fatu ciapuledhus a casu furriau
Traduzioni
Francese
genre de pâtes courtes
Inglese
a kind of macaroni
Spagnolo
clase de pasta corta
Italiano
un tipo di pasta córta
Tedesco
eine Art Makkaroni.
cícadi , nm Definizione
genia de pramma
Terminologia scientifica
Cycas revoluta
Traduzioni
Francese
sagoutier
Inglese
kind of palm
Spagnolo
palma del sagú
Italiano
palma del Sago
Tedesco
Sagopalme.
ciúcara , nf: tzúcara Definizione
genia de pische de mare, piticu, cantu a una sardina ma prus grussu, unu pagu in colore birde, cun d-unu marcu niedhu in costaos, pintirighinos asulos, cun iscata chi a dha tocare est arrasposa
Sinonimi e contrari
ciàula,
menduledha
Terminologia scientifica
psc, maena maena
Etimo
ctl.
xucla
Traduzioni
Francese
mendole
Inglese
kind of fish
Spagnolo
mena
Italiano
mènola
Tedesco
Laxierfisch.
crèze 1 , nf: greza Definizione
cosa chi in is calidades si distinghet de un'àtera
Sinonimi e contrari
calidade,
genia,
iscera,
iscrípia,
paru
Frasi
su campu produet su laore cufromma a sa creze de su terrinu ◊ sos frutuàrios sunt de tantas crezes ◊ custu basolu est de duas crezes: cheret chirriadu su de semenare ◊ sas erbas bonas sunt de tantas crezes ◊ cuss'àrbure bogat fiores de creze mala chi iscóniat su fragu
Traduzioni
Francese
catégorie,
genre
Inglese
cathegory,
kind
Spagnolo
categoría,
género
Italiano
categorìa,
gènere
Tedesco
Kategorie,
Art.
crostaggròga , nf Definizione
genia de lanedha de mata e de pedra, de colore grogo
Terminologia scientifica
rba, Xanthoria parietina
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lichen
Inglese
kind of lichen
Spagnolo
líquen
Italiano
lichène giallo
Tedesco
Wandflechte.
cugúsa 1 , nf Definizione
lau de arriu o de cuadhus, o fintzes martutzu de cuadhus: genia de erba chi assimbígiat unu pagu a s'àpiu, e po cussu dhu narant àpiu de arriu puru, ma portat su cambu tuvudu, a canna, e creschet in is errios, in logu de abba meda: est bona a papare
Sinonimi e contrari
giúguru 1,
giuru 1,
tirgusa
Terminologia scientifica
rbz, Apium nodiflorum
Traduzioni
Francese
cannelier
Inglese
kind of grass
Spagnolo
apio nodoso
Italiano
èrba cannèlla
Tedesco
knotenblütige Sellerie.
currulióti, curruliótu , nm Definizione
un'arratza de curruliu, abbitat e passat s'ierru in logu de paules
Sinonimi e contrari
tzurruliota
Terminologia scientifica
pzn, numenius tenuirostris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courlis
Inglese
kind of curlew
Spagnolo
zarapito
Italiano
chiurlottèllo
Tedesco
Dünnschabel-Brachvogel.
doradíglia, doradílla , nf: durundilla Definizione
una genia de fílighe chi creschet in is muros e perdigàrgios
Sinonimi e contrari
dorafilla
Frasi
bufana arculentu, frazia, pistidhori, sentziana, doradilla e àteras ervas pro meichina
Terminologia scientifica
rba, ceterach officinarum
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
cétérac
Inglese
kind of fern
Spagnolo
doradilla
Italiano
èrba rùggine o félce dorata
Tedesco
Milzfarn.
duruddúru 1 , nm Definizione
pisu de coloru, de cuadhu
2.
est amargu chei su durudduru
Terminologia scientifica
rba, Vicia benghalensis
Traduzioni
Francese
vesce sauvage
Inglese
kind of vetch
Spagnolo
arveja roja,
veza púrpura
Italiano
véccia selvàtica
Tedesco
eine wilde Wicke.
èlema , nf Definizione
genia de erba chi faet in oros de mare in terra salamata e chi ponent po chistire imbodhigada sa birímbua cota orrostia o budhia: cun cust'erba faent sa merca
Sinonimi e contrari
atzibba,
elimedha
Terminologia scientifica
rba, Atriplex portulacoides
Traduzioni
Francese
pourpier des mers
Inglese
kind of vervain
Spagnolo
verdolaga marina
Italiano
porcellana di mare
Tedesco
eine Salzmeldesorte.