abrúlla , nf: ebrulla Definizione
calidades de erbas bonas chi si arregollent po papare ma chi creschent desesi chentza dhas prantare
Sinonimi e contrari
ebrúgiu
Frasi
chi dhoi fut mitza si castiàt po martutzu o laixedhu e in cungiau ínnidu po àteras abrullixedhas (P.Caredda)◊ fut beranu, su logu fut prenu de abrulla e mammai iat fatu un'insalda a prandi.
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
herbe potagère
Inglese
vegetables (greens)
Spagnolo
hierbas silvestres buenas para comer
Italiano
erbàggio
Tedesco
Kräter.
addascàre , vrb: addescare Definizione
giare a papare ponendho in buca sa cosa a unu pipiu, a unu chi no podet papare a solu (ma si narat fintzes de chie papat cun dificurtade manna, apenas arrennescet o no arrennescet a papare a solu); pònnere o betare s'addescu, sa brovenda a is animales
Sinonimi e contrari
aescai,
abbrovendhae,
imbuconai
Frasi
atzegadu, si de tzibbu un'aizu che ingullias fit de àteras manos addescadu ◊ a chie los addescat, lendhe s'addescu aggantzant a sa manu ◊ sa mama addescat sos puzonedhos minudos in su nidu ◊ su maritu addescaiat sos minores ◊ unu malàidu grave mancu a si addescare si abbalet ◊ Nennedha est addascandhe su late a su piticu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nourrir à la petite cuillère
Inglese
to feed
Spagnolo
dar de comer
Italiano
imboccare,
nutrire
Tedesco
in den Mund stecken,
füttern.
aescài , vrb: aiscae,
aiscai,
aiscari,
escai,
iscai Definizione
giare a papare ponendho in buca sa cosa a su pipiedhu, a fintzes a unu chi no si dha podet fàere a solu
Sinonimi e contrari
addascare
Frasi
si no papat, cuss'animaledhu, tocat a dh'aiscari ◊ dhi tocat a guardai sa mama ca est a camba segada, ma po papai ciai no tocat a dh'aiscai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nourrir à la petite cuillère
Inglese
to feed
Spagnolo
dar de comer
Italiano
imboccare
Tedesco
in den Mund stecken.
allimbràre , vrb Definizione
papare cun asuria
Sinonimi e contrari
lambrire,
irrujonare,
istruntzonare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
manger comme un goinfre
Inglese
to eat greedily
Spagnolo
comer con avidez,
a dos carrillos
Italiano
mangiare con ingordìgia
Tedesco
gierig essen.
bustàre , vrb: ustare Definizione
fàere bustu, papare a mesudie
Sinonimi e contrari
gustai*,
merendhare,
pràndhere
Frasi
andhade a missa, chi a su bustare già bi penso deo! ◊ est tochendhe mesudie e sa zente ghirat a bustare ◊ su mesudie falamus a domo a bustare
Traduzioni
Francese
déjeuner
Inglese
to dinner
Spagnolo
almorzar,
comer
Italiano
pranzare
Tedesco
zu Mittag essen.
ebrúgiu , nm, nf: erbuza,
erbussu,
erbuzu,
ervuzu,
irburzu Definizione
totu is erbas bonas chi si arregollent po papare, prus che àteru cotas e chi faent desesi chentza dhas semenare o prantare
Sinonimi e contrari
abrulla,
birduralla,
irguzu 1,
imburzu,
rivúgiu
Frasi
su frenugu, sa mammaluca, s'armurata sunt erbuzos bonos a còghere ◊ s'erbuzu est bonu a piscadura cun ossamenta de porcu ◊ oe no semus ai cussu, ma unu tempus, fàmine o nono, si andhaiat a erbuzu
2.
l'abbas che un’ortu de erbuza
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
herbe potagère
Inglese
herb
Spagnolo
herbaje para comer
Italiano
erbàggio selvàtico
Tedesco
Grünzeug.
mandhicàre , vrb: mandhigare,
mandiai,
mandigai,
mandigare,
mannicare,
mannigare Definizione
pigare e pònnere in buca, matzigare e ingurtire totu su chi si podet cunsiderare alimentu de fàere a matzigadura; si narat fintzes in su sensu de ispaciare calecuna cosa a fortza de dh'impreare, distrúere, fintzes bochíere; nau in cobertantza, pinnigare dinare púbblicu aprofitandhosindhe de un'incàrrigu o funtzione
Sinonimi e contrari
manicare,
papae
Frasi
ma si mi aiant dadu a tribagliare, onestu fio istadu e soddisfatu, mandhighendhe deo e dendhe a mandhigare! (B.Caredda)◊ su cane de s'ortulanu no màndhigat e no lassat mandhigare ◊ tocat a dare a mandhicare a su famidu!
2.
làssalu corpare, za no si lu màndhigat! ◊ su portale fit mannicatu dae su lentore, rosicatu che casu assénnitu dae sos sóriches
Cognomi e Proverbi
prb:
a chie màndhigat tropu ndhe sàltiant sos ojos
Etimo
ltn.
mandicare
Traduzioni
Francese
manger
Inglese
to eat
Spagnolo
comer
Italiano
mangiare
Tedesco
essen (Mensch),
fressen (Tier),
abnutzen,
durchbringen.
manicàre , vrb: manigare Definizione
pigare e pònnere in buca, matzigare e ingurtire su papare o css. àteru alimentu de fàere a matzigadura; si narat fintzes in su sensu de ispaciare calecuna cosa a fortza de dh'impreare, distrúere, de bochíere; nau in cobertantza, pinnigare dinare púbblicu aprofitandhosindhe; giogandho a dama, bínchere pedina o dama a su cumpàngiu; fintzes fàere a iscrafíngiu
Sinonimi e contrari
cossumire,
mandhicare,
papae
| ctr.
geunare
Modi di dire
csn:
fàghere a manigare = coxinai; bogare a manigare = pònniri cosa in mesa po papai; - E coment'istades? - Za nos ndhe manigamus! = gei istaus bèni
Frasi
bogàdeli a manigare a s'istranzu! ◊ no coizat nudha: sas predas de su caminu chi si mànighet! ◊ zente de bonugoro: comente mi ant bidu, deretu mi ant bogadu a manigare ◊ ponide a manigare ca est mesudie!
2.
su ruinzu si mànigat su ferru ◊ cussos animaledhos fora si los est manighendhe su fritu
Cognomi e Proverbi
prb:
chie no est bonu manighendhe no est bonu tribagliendhe
Traduzioni
Francese
manger,
ronger,
prendre
Inglese
to eat,
to consume
Spagnolo
comer
Italiano
mangiare,
corródere
Tedesco
essen (uomo),
fressen (animale),
abnutzen,
durchbringen.
pràndhede, pràndhere , vrb: prandi,
pràndiri,
prànnere Definizione
papare a mesadie / pps. pràndhiu, pràndiu, prasu / prandirisí de ccn. cosa = mascaresindhe
Sinonimi e contrari
bustare,
merendhare
Frasi
li cherent dare a manicare, lu diant chèrrere a pràndhere ◊ macarrones de busa faet Mariorrosa po pràndhede e chenare…◊ prandeisí e bonu apititu!
2.
si seus cravaus apari e incarrerau eus a si basai chi no si ndi podiaus prandi! ◊ dha càstiat e dha càstiat sen'e si ndi prandi mai!
Etimo
ltn.
prandere
Traduzioni
Francese
déjeuner
Inglese
to dinner
Spagnolo
comer,
almorzar
Italiano
pranzare
Tedesco
zu Mittag essen.