afussiòne , nf Definizione
festa, festa nodia (Pasca manna, Annunou, Mesaustu e àteras), festa chi torrat cad'annu
Frasi
no ti apo onorau in sas afussiones ◊ sos zovanedhos colant passizandhe a prufessones, a sas afussiones bient e ballant a tropas (L.Loi)◊ a sas afussiones a gustare nos daiant coconedha e casadina ◊ sas carvas po s'afussione abbundhantes incunzas nos promintent
Traduzioni
Francese
fête
Inglese
festivity
Spagnolo
fiesta
Italiano
ricorrènza
Tedesco
Feiertag.
bacadíbu , agt, nm: bacatiu,
bagadiu,
bagariu,
vacadivu Definizione
chi est líbberu de impícios de trebballu, chi no si trebballat; si narat de su bestiàmene chi no at angiau, de persona chi no si est cojuada; die nódida, de festa
Sinonimi e contrari
laghinza
/
bachianu,
irgaitzu,
solteri
| ctr.
madricau
/
cojadu
/
faturivu
Frasi
pòrtalu sempre a s'imbesse si cheres chi duret meda, si no est die bagadia (P.Pisurzi)◊ si ponias mente a mie lu tias portare in sas dies bagadias, cussu pinzos ◊ chie l'isposat si dúbbiu apena bi at chi siat de ratza bagantia? (S.Casu)
2.
su serbidori càstiat su bagadiu, su meri portat is brebeis angiadas ◊ su pastoredhu est pascendi su bagadiu ◊ su cuíndixi in bidha est sa festa de is bagadios
3.
is fillas dhas tenit totu bagadias ◊ issu est arricu, ma est abarrau bagadiu
4.
in sos bagadios, cun sos cumpagnos de iscola andhaio a linna ◊ sos bagadios, custos zòvanos andhant a cantare
Etimo
ltn.
vacantivus
Traduzioni
Francese
stérile,
célibataire,
fête
Inglese
barren,
single,
festivity
Spagnolo
estéril,
soltero,
fiesta
Italiano
stèrile,
cèlibe,
festività
Tedesco
unfruchtbar,
steril,
Ledige,
Feiertag.
fèlta , nf: festa Definizione
die feriada, nodia, chi no si trebballat; ispàssiu mannu, alligria po calecuna cosa o ccn. / min. festichedha, festixedha
Sinonimi e contrari
scesta
/
divertera,
spàssiu
Modi di dire
csn:
f. cumandada = die de pretzetu, chi si depet andhare a missa; fàghere o fai f. = afestai; fàghere sa f. a unu (in cobertantza)= bochire a ccn; festas de corriolu = festas chi si faghent in campu e ue si bi daet pane, peta a manigare e àteru a totu sa zente; leàresi sas festas = andai de una festa a s'àtera, abarrai sempri avatu de is festas; (sètzere a cadhu) a sa festaja = de rugadis in sa sedha, comente faghent sas féminas
Frasi
addaghi ant a torrare fizos tuos, Sardigna mia, sonamus a festa! (F.Sechi)◊ no frundhiat tempus isbuduscendhe dinaris fatu de sos butighinos mancu in dies de festa
2.
si ficheit in conca s'idea de l'apostare a fusile e de li fàghere sa festa ◊ cassant unu cerbu e dhi faint festa ◊ bi at chie si leat sas festas pro divertire e chie pro triballare ◊ ite tiat èssere una festa si no bi at zente?◊ pro fàghere sa festa, dinari meda azis buscadu?
Cognomi e Proverbi
smb:
Festa
/
prb:
pro andai a festa dogna mandrona est lesta ◊ zente paga bona festa
Etimo
ltn.
festa
Traduzioni
Francese
fête,
célébration
Inglese
holiday,
celebration
Spagnolo
fiesta,
festejo
Italiano
fèsta,
festeggiaménto
Tedesco
Feiertag,
Feier,
Fest.
gàla , nf Definizione
cosa chi si ponet o chi si faet po bellesa, po èssere prus bellos (e fintzes po divertire o divertindho); manera de fàere prexaos a bàntidu / bestire de g. = ponniri bestimenta bona, bella, de festa
Sinonimi e contrari
bantu,
festa
/
blaga
Frasi
no apu disigiau ni òru, ni prata e ni sa gala de atrus ◊ su rei e sa regina fuant benius cun grandu gala ◊ vaidiche dereta, ca non prango po gala! ◊ gei ti ant a passai is galas puru!
2.
cun sas retas a pala, fatendhesindhe gala, Pep'Iscedhu si aviat a piscare ◊ fit gala su de mi dispretziare, invece de mi agiuare! ◊ no mi ndhe birgonzo: antzis de su coju ndhe fato gala (Limbudu)
Cognomi e Proverbi
smb:
Gala
Traduzioni
Francese
faste,
luxe,
fête
Inglese
pomp,
party,
luxury
Spagnolo
pompa,
fiesta,
lujo
Italiano
pómpa,
fèsta,
lusso
Tedesco
Pracht,
Pomp,
Fest,
Luxus.
mesagústu , nm: mesaultu,
mesaustu Definizione
su bíndhighi de austu, die de festa nódida (s'Assunta)
Sinonimi e contrari
ttrs. mezaostu
Frasi
Nostra Segnora de mesaustu ◊ su piciochedhu boliat ischire chi custa festa fiat uguale a su tusórgiu o a sa festa de mesaustu ◊ candho che colat mesaustu, in bidha s’istiu est finidu: su sero bi cheret unu carralzu ◊ amus detzisu de afestare su mesagustu chin sos parentes vidharesos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mi-août
Inglese
august holiday
Spagnolo
fiesta del 15 de agosto,
Asunción
Italiano
ferragósto
Tedesco
Mariä Himmelfahrt,
Mariä Himmelfahrtsfest.
sciàla , nf, nm: insala*,
scialla,
sciallu,
scialu Definizione
festa chi si cumbidat, brindhat e faet a papare e a bufare a praxere; si narat fintzes in su sensu de consumare o ispaciare tropu cosa chentza bisóngiu; a bortas cuntentesa meda puru, prexu / donai dinai a scialla = a meda, a ispèndhere totu su chi si tenet in gana
Sinonimi e contrari
scialema
Frasi
scialixedha ant fatu candu si funt cojaus!…◊ mamma est preparendi is drucis po fai sa scialla ◊ po sa festa si giau calincunu sodhu, ma bollu intrai in parti de sa scialla ◊ s'annu ant fatu sciala de procus is pòburus puru e no dhi pariat beru de èssi dónnia dí de sciala ◊ ant sighiu sa festa fadendu sciallu mannu
3.
gei ndi teneis de scialla: poita seis arriendu?!
Traduzioni
Francese
fête,
bombance,
gaspillage
Inglese
lavishness,
party,
exultation
Spagnolo
fiesta,
juerga
Italiano
fèsta,
baldòria,
tripùdio,
scialo
Tedesco
Fest,
Feier,
Jubeln,
Prasserei.
tiràgiu , nm: tirazu Definizione
sa leva noa, sa festa de is de sa leva, sa tzerriada po fàere su servítziu militare
Sinonimi e contrari
leva,
levada
Frasi
mi ant avisau de andhare a su tirazu ◊ pro su tiràgiu andho a Núoro
Etimo
itl.
tiraggio
Traduzioni
Francese
passer le conseil de révision
Inglese
medical examination for call up
Spagnolo
quinta,
fiesta de los quintos
Italiano
vìsita di lèva
Tedesco
Musterung.