bortaedíe, bortaidíe , nm, nf: vortaedie Definizione
sa parte de sa die apustis de su mesudie, fintzes a iscurigare
Sinonimi e contrari
merí
| ctr.
mangianu
Frasi
cúcuros, matas, àrvores, nuraches, candho sa bortaedie perdet aeras ant fromma de papàntules (L.Loi)◊ a manzanu no faghet, ma custu bortaedie emmo
Terminologia scientifica
sdi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
après-midi
Inglese
afternoon
Spagnolo
tarde
Italiano
pomerìggio
Tedesco
Nachmittag.
derisèro , avb: erisero* Definizione
irisero a merie, a parte de sero
Frasi
derisero una tzonca dae sa muderina si ch'est bolada sola…
Traduzioni
Francese
hier après-midi
Inglese
yesterday afternoon
Spagnolo
ayer por la tarde
Italiano
ièri pomeríggio
Tedesco
gestern nachmittag.
meigàma , nm Definizione
is oras luego apustis de su mesudie; sa basca forte de su mesudie, de passau mesudie, in s'istade, e su istare in s'umbra o pausandho a oras de basca
Sinonimi e contrari
bortaedie
Frasi
a meigama andaus a logu ◊ a s'ora 'e meigama, a bólidu arribbant is fadas de logu in circa de s'umbra, fuendi sa cama! (M.Maxia)
2.
lah ca dèu fatzu meigama, seu totu stracosciau! ◊ fatu meigama, faci ora de is tres, nci essit a pratza
Terminologia scientifica
sdi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
après-midi
Inglese
afternoon
Spagnolo
tarde
Italiano
meríggio
Tedesco
Mittagszeit.
merí , nm: meria,
merie,
meriu,
mirí Definizione
sa parte de sa die de mesudie in pitzu, a dedie / a merie (nadu de bandha, bia a ue si abbàidat) = a Sud, a cara a sole a mesudie
Sinonimi e contrari
bortaedie,
deice
| ctr.
mengianu
Frasi
in dommo de tiatia mi secio afita sua su merie intreu ◊ totu su merí est aturada citia ◊ ses de rocas e chercos circundhadu suta s'incantu de custu merie ◊ òlgiu a m'interrai auba dhui est su soli de mangianedhu fíncias a merici ◊ - Acureus, ita naras? - Eh, ci nd'at de merí!…
2.
Castedhu est a merie de sa Sardigna
Terminologia scientifica
sdi
Etimo
ltn.
meridies
Traduzioni
Francese
après-midi
Inglese
afternoon
Spagnolo
tarde
Italiano
pomerìggio
Tedesco
Nachmittag.
redadíu , agt, avb: regadiu,
regradiu Definizione
chi benit a tardu, chi abbarrat agoa, a úrtimos, nau po tempos longos assumancu de meses; fintzes chi su tempus ch'est passau, a tempus passau
Sinonimi e contrari
coàinu,
coaxu,
coinàlgiu,
sagotzianu,
tricadibu*
/
taldiu
| ctr.
cabidraxu,
premediu
Frasi
s'iscaluza est ua regadia ◊ custa figu est calidade regadia
2.
che daet a regadiu a fàghere cussa cosa ◊ noche benit regadiu a fàghere cussu ◊ como est regradiu pro donzi cosa
Traduzioni
Francese
tardif,
tard
Inglese
late,
tardy
Spagnolo
tardío,
tarde
Italiano
tardivo,
tardi
Tedesco
spät,
Spät.
sèra , nf, nm: sero Definizione
sa segundha parte de sa die, de mesudie in pitzu, ma mescamente de s'iscurigada a mesunote: parte de sero, bortaedie, merie, mericedhu, e deosi fintzes saludu Bonassera! / a/c. a logos narant su sera, nm. fintzes cun desinéntzia in -a
Sinonimi e contrari
bortaedie,
mericedhu,
serina
| ctr.
mengianu
Modi di dire
csn:
a serighedhu = candho est intrendhesiche su sole; a primu sero = su sero note, ma ancora chito; sero sero = totu su sero, totu su tempus de su sero; custu sero = istasero; fàchere sero = passare ora (a parte de sero)
Frasi
fata sa zorronada, recuo a tarda sera ◊ donzi sero apustis chenadu si ch'essit a ziru ◊ e cantos seros colados contendhe contos!…◊ l'imbucas a bufare dae manzanu: a candho a sero pares un'istratzu! ◊ su sero ghiraiat istracu dae campu ◊ custu sera proet ◊ su sera ant fatu festa ◊ Pedru si trateniat chin issos su sera ◊ sunt sas bàtoro: bi ndh'at, de sero, ancora!
Terminologia scientifica
sdi
Etimo
ltn.
sero
Traduzioni
Francese
soir,
soirée
Inglese
evening
Spagnolo
tarde,
noche
Italiano
séra,
serata
Tedesco
Abend.
tàldu , avb, agt: tardu,
traddu,
tradu,
traldu Definizione
ora, tempus apustis de s'ora sua, de su tempus suo, de s'ora giusta: nau de s'ora de sa die, chi ch'est antibitzada (prus acanta a mesudie, prus acanta a mesunote)/ a/c. coment'e avb. cun èssere/èssi, pàrrere/parri si narat sèmpere chentza prep., ma cun àteros vrb. pigat sèmpere sa prep. a
Sinonimi e contrari
trigadinu
| ctr.
chici,
cisso
Modi di dire
csn:
dae tardos in tardos = carchi borta, a bortas lascas; a lestru o a tardu = luego o apustis de tantu, una die o s'àtera; t. mannu = tardu meda, tropu t.
Frasi
su sero de sa festa si mànicat e si vivet fintzas a tardu mannu ◊ pariat prus tardu de s'ora chi fit (G.Piga)◊ nachi ch'est tardu ◊ s'arrellógiu est firmu, ma est sempri tardu ◊ toca, Fielica, ca nci passaus a domu, ca est giai tradu!
2.
a tardu o a chito nachi las poniant a postu sas cosas (S.Patatu)◊ oe noche daet a tardu a ghirare ◊ nachi a torrare prus a tardu, ca como no est ora! ◊ manzanu mancari ti ch'essas a tardu, a campu ◊ fuit semper peleanne, istudianne, discutinne die e note finas a tardu (A.Cossu)◊ fit recuidu a tardu ◊ vae currendhe e no istes a tardu! ◊ sos seros a tardu si apompiaiat dae su barconitedhu totu sas domos de sa bidha (A.Pau)◊ in custu logu atesu est fendu a tradu ◊ prus a tardu, andendu a iscola, fut passau a domu de Domianu (B.Lobina)◊ candho iscúricat tardu chitzo arveschet
3.
s'incràs, a lestru o a tardu, iat a èssi arribbau
4.
s'ora si ch'est fata tarda ◊ che fit sero tardu
Etimo
ltn.
tardu(m)
Traduzioni
Francese
tard
Inglese
late
Spagnolo
tarde
Italiano
tardi
Tedesco
spät.
tricadíbu , agt, avb: trigadinu,
trigadiu,
trigariu Definizione
chi benit o lompet a tardu, chi istat a coa, a úrtimu; tempus prus ainnanti
Sinonimi e contrari
coàinu,
redadiu,
sagotzianu,
trigadiora
/
taldiu
| ctr.
cabidraxu,
premediu
Frasi
ocannu est un'annada trigadina
2.
si est fatu trigadinu ◊ benit prus trigariu ◊ dh'apu iscípiu tropu trigadiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tardif,
tardivement,
tard
Inglese
late,
tardily
Spagnolo
tardío,
tarde
Italiano
tardivo,
tardivaménte,
tardi
Tedesco
verspätet,
spät.