àbriu 1 , agt, nm, nf: abru,
alvu,
àrbia,
àrbiu,
arbu,
arvu Definizione
chi est de colore biancu; sa parte bianca, sa giara, de s'ou (nau fintzes abruou)/ cun s'oju in alvu: furriau de si bíere sa parte bianca (Grolle, A s'alza e fala, 23, 27: sendhe pro dare cun suore nou sementa noa a sa terra, chi aiat già preparadu, "Santa s'ora siat!" narat, cun s'oju in alvu, in sinu sou / a tziu Pedru bido ficadu e, a ojos in alvu, "A mi podides narrer, ómine santu, ite bidides peri sos chelos?", l'apo dimandhadu)
Sinonimi e contrari
biancu
/
abriou,
allúmene,
àrbidu,
ciara
Frasi
cudh'ómine fit sighindhe a piulare chentza atoare, a ogros in arbu e a buca abberta
2.
is amaretus si faint cun méndula druci, unu pagu de méndula marigosa, tzúcuru e àbrius de ous bèni iscumbàtius
Cognomi e Proverbi
smb:
Arbus
Terminologia scientifica
clr, mng
Etimo
ltn.
album
Traduzioni
Francese
albumen,
blanc
Inglese
albumen,
white
Spagnolo
blanco,
clara
Italiano
bianco,
albume
Tedesco
weiß,
Eiweiß.
àrbidu , nm Definizione
abru de ou
Sinonimi e contrari
àbriu 1,
biancu
Terminologia scientifica
clr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
blanc
Inglese
white
Spagnolo
clara
Italiano
bianco
Tedesco
Eiweiß.
assunsèna , nf: assussena,
sussena Definizione
erba, genia de frore o lillu de Sant'Antoni, lígiu de Santa Eleni; cosa de abberu bella, nau cun istima mescamente de gente
Sinonimi e contrari
lígiu,
lolloibbiancu
Frasi
in s'ispiàgia bi at assussenas biancas fioridas ◊ Maria est una càndhida assussena
Terminologia scientifica
frs, Lilium candidum
Etimo
spn.
azucena
Traduzioni
Francese
lis ou lys commun
Inglese
white-lily
Spagnolo
azucena
Italiano
gìglio bianco
Tedesco
weiße Lilie.
àurri , nm Definizione
genia de linna chi faet a mata manna
Terminologia scientifica
mtm, Carpinus betulus
Traduzioni
Francese
charme
Inglese
hornbeam
Spagnolo
carpe
Italiano
càrpino bianco
Tedesco
Weißbuche.
biàncu , agt, nm Definizione
su colore chi assumat totu is àteros colores, su colore naturale de su nie, de su late
Sinonimi e contrari
àbriu 1,
àrbidu
| ctr.
niedhu
Modi di dire
csn:
b. niu, nidu, càndhidu, che dente de cane; su b. de s'ou = sa giara de s'ou, s'arbu; su b. de s'oju = sa túnica de s'ogu, itl. còrnea; donai in su b. = inzertare; tirai a su b. = èssere unu pagu biancu; frimmare in b. = pònnere sa frimma in pabilu chi no bi at iscritu nudha, in cosas chi no ant pertzisadu / erba bianca = Diotis maritima, Filago gallica; fàere sos ogos in b. = furriai is ogus deundudotu de no si biri is pipias (e de no biri)
Frasi
muru biancu, pabilu biancu, carchina bianca ◊ bolit fai biri su biancu po niedhu ◊ no distinghet su biancu de su niedhu
2.
de s'asciuconu fit biancu chei sa tela ◊ comenti dh'ant fertu a conca si fiat fatu biancu che su casu ◊ est biancu che nie, che late
Cognomi e Proverbi
smb:
Biancu
Terminologia scientifica
clr
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
blanc
Inglese
white
Spagnolo
blanco
Italiano
bianco
Tedesco
weiß,
Weiße.
intrètza , nf, nm: intretzu 1 Definizione
menta o pani de conillus, genia de linna chi giughet sa fògia pilosa a s'ala de fundhu
Sinonimi e contrari
erbagraba
Terminologia scientifica
rba, Prasium majus
Traduzioni
Francese
prasium
Inglese
mediterranean prasium
Spagnolo
prasio
Italiano
camèdrio bianco,
tè siciliano
Tedesco
große Klippenzist.
mutúturu , nm Definizione
erba de santa Maria, folla de opus, genia de erba a fògias mannas picadas, pudéscias e pilosedhas, frore grogu, faet su sèmene in d-una bussa a bisura de càssula: est toscosa (addromitiolu), bona po meighina
Sinonimi e contrari
sutzamele 1
Terminologia scientifica
rbc, Hyoscyamus albus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jusquiame
Inglese
henbane
Spagnolo
beleño blanco
Italiano
giusquìamo bianco
Tedesco
Weißes Bilsenkraut.
sàbixi , nm: axi,
sàgili,
sàighi,
sàliche,
sàlige,
sàlighe,
sàligi,
sàlixi 1,
sàlligi,
sàxibi,
sàxili Definizione
genia de linna modhe e lenta de logos de abba, no tanti manna, faet pértigas bonas po intèssere, bestire istrègios, fàere pischedhas e cosas deasi / ollastedhu de arriu est sa calidade orrúbia = Salix purpurea; sàlighe pianghendhe = Salix babylonica
Sinonimi e contrari
sarpa,
toa
/
cdh. sàliciu
Cognomi e Proverbi
smb:
Sàlisci, Salixi
Terminologia scientifica
mt, Salix alba, S. fragilis
Etimo
ltn.
salice(m)
Traduzioni
Francese
saule blanc,
saule fragile
Inglese
white willow,
crack willow
Spagnolo
sauce
Italiano
sàlice bianco,
fràgile
Tedesco
Silber Weide,
Bruchweide.