abbrigài , vrb: abbrigare 1, abbrigari, arbigai, arvigai, avrigai, obrigai Definizione orrubiare su ferru in su fogu fintzes a candho essit modhe de dhu pòdere trebballare Sinonimi e contrari arrubiai, cardiare, cardigiai, incrabigai, ingrujare Frasi su sole in istade abbrigat fintzes is pedras ◊ arvigai unu ferru in su fogu ◊ s'arroca pariat chi dh'iat abbrigada su ferreri 2. ananti de unu trébini avrigau, cussu puru est de bonu coru! ◊ at fatu is istampus a su sulitu cun d-unu ferru arbigau Etimo srd. albicare Traduzioni Francese rendre brûlant, chauffer au rouge, à blanc Inglese to make red-hot, to incandesce Spagnolo calentar al rojo, encandecer Italiano arroventare Tedesco glühen machen.

àbriu 1 , agt, nm, nf: abru, alvu, àrbia, àrbiu, arbu, arvu Definizione chi est de colore biancu; sa parte bianca, sa giara, de s'ou (nau fintzes abruou)/ cun s'oju in alvu: furriau de si bíere sa parte bianca (Grolle, A s'alza e fala, 23, 27: sendhe pro dare cun suore nou sementa noa a sa terra, chi aiat già preparadu, "Santa s'ora siat!" narat, cun s'oju in alvu, in sinu sou / a tziu Pedru bido ficadu e, a ojos in alvu, "A mi podides narrer, ómine santu, ite bidides peri sos chelos?", l'apo dimandhadu) Sinonimi e contrari biancu / abriou, allúmene, àrbidu, ciara Frasi cudh'ómine fit sighindhe a piulare chentza atoare, a ogros in arbu e a buca abberta 2. is amaretus si faint cun méndula druci, unu pagu de méndula marigosa, tzúcuru e àbrius de ous bèni iscumbàtius Cognomi e Proverbi smb: Arbus Terminologia scientifica clr, mng Etimo ltn. album Traduzioni Francese albumen, blanc Inglese albumen, white Spagnolo blanco, clara Italiano bianco, albume Tedesco weiß, Eiweiß.

alalònga , nf Definizione genia de pische chi faet fintzes de mesu cuintale, de colore asulu impratiau e sabore méngius de cussu de sa tonnina Terminologia scientifica psc, thunnus alalunga Etimo itl. alalonga Traduzioni Francese germon, thon blanc Inglese albacore tuna Spagnolo atún blanco, bonito del norte Italiano tónno alalunga Tedesco Weiße Thun.

àlbaru , nm: àrbaru, àrvaru Definizione genia de linna chi faet a mata manna, dereta, a còrgia bianca, pruschetotu in is errios Sinonimi e contrari abiubbiancu, cortiarvu, fustarbu, linnabru, sàbaru Terminologia scientifica mtm, Populus alba Etimo ltn. albarus Traduzioni Francese ypréau, peuplier blanc Inglese white poplar Spagnolo álamo blanco Italiano gàttice Tedesco Silberpappel.

allupaguàdhu 3 , nm Definizione genia de erba linnosa, coa de gatu o fintzes strapudhu de cani, bona po tínghere orrobba in colore grogo Sinonimi e contrari reseda Terminologia scientifica rbl, Reseda alba Traduzioni Francese réséda blanc Inglese white mignonette Spagnolo hopo de zorra Italiano resèda bianca Tedesco weisser Wau.

àrbidu , nm Definizione abru de ou Sinonimi e contrari àbriu 1, biancu Terminologia scientifica clr Etimo srd. Traduzioni Francese blanc Inglese white Spagnolo clara Italiano bianco Tedesco Eiweiß.

bianchèta , nf: bianchita Definizione genia de cosa po giare su colore biancu Sinonimi e contrari biaca Etimo ctl., spn. blanquet, blanquete Traduzioni Francese céruse, blanc d'argent Inglese ceruse Spagnolo albayalde Italiano biacca Tedesco Bleiweiß.

biàncu , agt, nm Definizione su colore chi assumat totu is àteros colores, su colore naturale de su nie, de su late Sinonimi e contrari àbriu 1, àrbidu | ctr. niedhu Modi di dire csn: b. niu, nidu, càndhidu, che dente de cane; su b. de s'ou = sa giara de s'ou, s'arbu; su b. de s'oju = sa túnica de s'ogu, itl. còrnea; donai in su b. = inzertare; tirai a su b. = èssere unu pagu biancu; frimmare in b. = pònnere sa frimma in pabilu chi no bi at iscritu nudha, in cosas chi no ant pertzisadu / erba bianca = Diotis maritima, Filago gallica; fàere sos ogos in b. = furriai is ogus deundudotu de no si biri is pipias (e de no biri) Frasi muru biancu, pabilu biancu, carchina bianca ◊ bolit fai biri su biancu po niedhu ◊ no distinghet su biancu de su niedhu 2. de s'asciuconu fit biancu chei sa tela ◊ comenti dh'ant fertu a conca si fiat fatu biancu che su casu ◊ est biancu che nie, che late Cognomi e Proverbi smb: Biancu Terminologia scientifica clr Etimo itl. Traduzioni Francese blanc Inglese white Spagnolo blanco Italiano bianco Tedesco weiß, Weiße.

bidhiàre , vrb Definizione betare o fàere chilighia Sinonimi e contrari chilighiare, incilixiai Etimo srd. Traduzioni Francese geler blanc Inglese to frost over Spagnolo escarchar, formarse escarcha Italiano brinare Tedesco reifen.

càndhidu , agt: cànnidu Definizione chi est biancu nidu Sinonimi e contrari chíchinu Frasi unu cànnidu frore de pache pro tene t'imbio, pitzinnu innoscente, assustradu (G.Delogu)◊ ses tue su prus cànnidu lizu de totu sas campuras 2. anzonedha mia, su filu de sa bida tua est cànnidu che nibe Terminologia scientifica clr Traduzioni Francese blanc éclatant Inglese snow-white Spagnolo cándido Italiano càndido Tedesco schneeweiß.

cortiàrvu , nm: costiarvu, ostiarvu Definizione genia de linna chi faet a mata manna, dereta, arta meda, a corgiolu biancu, pruschetotu in is errios Sinonimi e contrari abiubbiancu, àlbaru, fustarbu, linnabru, sàbaru Terminologia scientifica mtm, Populus alba Etimo srd. Traduzioni Francese ypréau, peuplier blanc Inglese abele Spagnolo álamo Italiano gàttice, piòppo Tedesco Silberpappel.

resèda , nf Definizione tres calidades de erbas linnosas tenent custu númene, nadas coa de gatu s'una e fintzes strapudhu de cani, allupaguadhus s'àtera, bonas po tínghere in colore grogo; un'àtera ancora est sa coa de gatu fragosa Sinonimi e contrari allupaguadhu 3 Terminologia scientifica rbl, Reseda alba, R. lutea, R. odorata Traduzioni Francese réséda blanc, réséda jaune Inglese reseda Spagnolo reseda Italiano resèda bianca, resèda gialla Tedesco Resede.

sàbixi , nm: axi, sàgili, sàighi, sàliche, sàlige, sàlighe, sàligi, sàlixi 1, sàlligi, sàxibi, sàxili Definizione genia de linna modhe e lenta de logos de abba, no tanti manna, faet pértigas bonas po intèssere, bestire istrègios, fàere pischedhas e cosas deasi / ollastedhu de arriu est sa calidade orrúbia = Salix purpurea; sàlighe pianghendhe = Salix babylonica Sinonimi e contrari sarpa, toa / cdh. sàliciu Cognomi e Proverbi smb: Sàlisci, Salixi Terminologia scientifica mt, Salix alba, S. fragilis Etimo ltn. salice(m) Traduzioni Francese saule blanc, saule fragile Inglese white willow, crack willow Spagnolo sauce Italiano sàlice bianco, fràgile Tedesco Silber Weide, Bruchweide.

«« Cerca di nuovo