achipíre, achipíri , vrb Definizione fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus Sinonimi e contrari achivire, aciviri, acodie Modi di dire csn: a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri Frasi chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu 2. chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia Etimo itl. accivire Traduzioni Francese faire vite, travailler efficacement Inglese to get through a big piece of work, to work with efficacy Spagnolo despachar Italiano sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo, lavorare con efficàcia Tedesco leisten, schaffen.

afracongiài , vrb Definizione su si pònnere a fàere, a trebballare, su istare sèmpere faendho Sinonimi e contrari afainai Etimo srd. Traduzioni Francese s'empresser avec assiduité Inglese to busy oneself Spagnolo ajetrear Italiano lavorare con assiduità, affaccendarsi Tedesco sich beschäftigen.

allimbràre , vrb Definizione papare cun asuria Sinonimi e contrari lambrire, irrujonare, istruntzonare Etimo srd. Traduzioni Francese manger comme un goinfre Inglese to eat greedily Spagnolo comer con avidez, a dos carrillos Italiano mangiare con ingordìgia Tedesco gierig essen.

ammajucàre , vrb Definizione pigare a losingas, pigare a frandhigos, in bonas Sinonimi e contrari ammajucolare Etimo srd. Traduzioni Francese traiter avec douceur (ou avec les égards voulus) Inglese to treats.o. with kindness Spagnolo coger por las buenas Italiano prènder con le buòne Tedesco jdm. gut zureden.

ammossàre , vrb Definizione papare a móssigos mannos, pigare a móssigos Sinonimi e contrari addentai, addenticare, iscafitai, monsiare, mòssere Frasi l'ammossat su matzone a mossu licu (P.Casu)◊ mi bidia minoredhu ammossendhe mela birde porrale Etimo srd. Traduzioni Francese mordre avec avidité Inglese to bite greedly Spagnolo morder con avidez Italiano mòrdere con avidità Tedesco gierig beißen.

aperrighinàre , vrb Definizione no bòllere intèndhere s’arrexone de s'àteru, fàere a conca sua chentza bòllere ascurtare nudha, pecare a perronia Sinonimi e contrari abbetiae, aconchinae, acorrochinare, intestai, tostoinare Etimo srd. Traduzioni Francese s'obstiner, s'entêter Inglese to be obstinate Spagnolo emperrarse Italiano fermarsi a lungo con ostinatézza, incaponirsi Tedesco auf seinem Kopf bestehen, sich versteifen.

apiliàre , vrb rfl: apilliare Definizione bènnere su disígiu, pigare a disígiu, disigiare forte, pedire ccn. cosa (o fintzes gente, agiudu) chi s'iat a bòllere; fintzes atacare, andhare o cúrrere aifatu po cracare Sinonimi e contrari apeliai Frasi si est apilliadu a li dare cosa ◊ sos fizos si sunt apiliados a sa mama ◊ sa ulturina si est apiliada a su mortorzu ◊ ite balet cust'umanu apiliare sentza ischire pro pòdere isperare si avreschet un'àteru manzanu? (G.A.Salis)◊ a sos carvonajos si apillieit a li dare su carvone ◊ so apilliadu a erba ◊ ti ses apilliadu a una castigada: no agataias una fémina menzus?! 2. donzi borta chi bogo a pizu carchi faina paret chi si mi apíliet su malejanu ◊ si li sunt apilliados sos canes che dimónios Etimo itl. appigliare Traduzioni Francese désirer ardemment Inglese to have a strong wish, to ask insistently Spagnolo anhelar, pedir con insistencia Italiano avére fòrte desidèrio, chièdere con insistènza Tedesco wünschen, eindringlich bitten.

apitàre , vrb: apitzare 1 Definizione istare apitu, abbaidandho a ccn. disigiandho de su chi tenet, o chi portat, coment’e pedindho a ndhe dhi giare Sinonimi e contrari acogai, apatèssiri, apedhiae, apètere, apetire, desizare Frasi proite depo istare apitendhe abbaidendhe a manos suas?! ◊ istat apita apita abbaidendhe a li dare cosa candho si ndhe podet triballare! ◊ sa pisedhina est apitendhe sa cariasa ◊ lèvache cussu cane ca est apitendhe sa peta! ◊ sas pitzocas in partza e sos ómines abbadiandhe e apitzandhe! Etimo srd. Traduzioni Francese convoiter Inglese to crave for Spagnolo desear, codiciar Italiano bramare, guardare con desidèrio Tedesco begehren.

apodhicàre , vrb: apodhigae, apodhigai, apodhigare, podhicare Definizione su istare totu tocandho cun is pódhighes, ponendho is pódhighes apitzu de is cosas sentza de bisóngiu, imbrutandhodhas (e, segundu ite si tocat, faendho male puru, giaendho dolore, ma fintzes po vísita o àteru); fintzes trebballare a pódhighes (es. su casu) Sinonimi e contrari afarrancae, ammanuncai, cariedhare Frasi ohi ite tológiu candho apódhigant s'ógiu! ◊ donzi mermu ti ant apodhicau ◊ sa morte isetat chin gúrpinos risitos de acunnortu pro nos apodhicare sas pèrelas de s'ànima (F.Satta)◊ su dotore mi at apodhigau bene in préchias 2. cussa picioca dh'ant apodhigada a deretu e a trevessu! Etimo srd. Traduzioni Francese toucher du doigt Inglese to touch Spagnolo toquetear con los dedos Italiano toccare, tastare con le dita Tedesco berühren, betasten.

aponciài , vrb: (a-pon-ci-a-i) aponsare, aponsiae, aponsiare, apontziai, apontziare, apuntziai, apuntziare, puntziare Definizione su si giare a bíere sériu, coment'e giaendhosi importu mannu o fintzes credendhosi pagu; camminare, foedhare o fàere sa cosa tropu addàsiu, tropu a sa lena; a logos fintzes ammurrionare, primmare / apontziai su murru = itl. stòrcere il muso Sinonimi e contrari allodhiai Frasi su piciocu arricu si fut apontziau candu Gesús dh'iat nau de bendi totu e de dhu donai a is pòburus Etimo itl. ponzare Traduzioni Francese parler avec affectation Inglese to speak affectedly Spagnolo hablar con afectación Italiano parlare con gravità, con affettazióne Tedesco ernst, in gezierter Weise sprechen.

arrebbócu , nm Definizione carda de prantu, de arrennegu Sinonimi e contrari arrebbentu Etimo srd. Traduzioni Francese rage réprimée avec de chaudes larmes Inglese anger reprimed with an implacable cry Spagnolo arrebato de ira Italiano ira reprèssa con pianto implacàbile Tedesco verhaltener Zorn.

arregortzài , vrb: arregurtzai Definizione pònnere iscaza, orrugos de pedra, pedra pitica in is calancas, fossos, buidos, faendho muru, po prènnere, aparigiare Etimo ctl. regalzar Traduzioni Francese boucher des fissures avec de petits bouts de pierre Inglese to splinter again Spagnolo encascotar, rellenar Italiano riempire con schégge di piètra le fessure dei muri, rinverzare Tedesco mit Spänen oder Splittern verstopfen.

arrepicài 2, arrepicàre , vrb rfl: repicare Definizione su si pònnere bene de bestimentu, cuncordare cun arrepicus Sinonimi e contrari allaputzai, impompitare Frasi ma càstia comenti si arrepicat custa bècia! ◊ est totu bèni arrepicau, oi Etimo spn. repicarse Traduzioni Francese se pomponner Inglese to wear frills, to dress elegantly Spagnolo acicalarse Italiano ornarsi di frónzoli, vestire con eleganza Tedesco sich mit Flitterwerk schmücken, sich mit Eleganz kleiden.

arrogantàre , vrb: arrogantziare Definizione foedhare male, arrespòndhere, brigare, coment'e faendho is prepotentes, is barrosos, is tostorrudos, chentza bòllere arreconnòschere s'arrexone de is àteros; fàere is prepotentes / a. su trotu = pretare su dortu, sighire a pretènnere sa resone ischindhe de no ndh'àere Sinonimi e contrari abbetiae, campaniare Frasi arrogantat sena frenu e puntígliat pro dogni gnagneria ◊ cudhos sunt torrados a arrogantare cun issu, a bortas a briga e a bortas in paghe ◊ Rosina si los leit amore amore e sos balentes no apeint prus it'e arrogantare ◊ insistis e poi no la piantas, ischindhe chi as tortu e arrogantas! (T.Curcu) 2. su fogu est arrogantziendhe: peri sa carrela sunt brujendhe pabilu, fozos, e sa zente fuit gridendhe Etimo srd. Traduzioni Francese parler avec arrogance Inglese to speak with arrogance Spagnolo hablar con arrogancia Italiano parlare con arroganza Tedesco mit Anmaßung sprechen.

atoliàre , vrb: atuliare Definizione fàere is cosas impresse e bene chentza istare perdendho tempus faendho e chentza fàere: a logos dhu narant in su sensu de iscumbatare, fàere unu cunfrontu, atobiare, tzerriare a su matessi logu Sinonimi e contrari afiliatare, spodhai Frasi za ti ndhe cheret de tempus a ndhe atuliare!…◊ istat sempre faghindhe ma no ndhe atúliat, no, de sa cosa! ◊ e candho ndhe atúlias a collire una maghinada de olia collindhe a una a una?! 2. suta su palcu si atzendhiant sos cuntrestos pro atoliare cale fit su mezus poeta cantendhe (S.Patatu) Etimo srd. Traduzioni Francese faire vite, travailler efficacement Inglese to work efficiently Spagnolo trabajar bien, despachar Italiano lavorare, fare con efficiènza Tedesco tüchtig arbeiten.

atracàe, atracài , vrb Definizione sodigare, giare a pitzu, betare manos a unu a trampa candho no si dh’ibertat Sinonimi e contrari atacai, atrapare 1 Frasi a cussa fémina dh'enta atracada in tali logu e furau ndi dh'enta s'oraria ◊ peronòspera e pesta niedha funt atracandu sa sarmenta, e àteras pestas prus malas funt atracandu sa limba nostra! (G.C.Mameli) Traduzioni Francese attaquer, surprendre qqn. par la ruse Inglese to catch by fraud Spagnolo atracar Italiano assalire, sorprèndere con inganno Tedesco überfallen, erwischen.

atracàre , vrb: atragare, atregare Definizione su si cuare, firmare, camminare firmandhosi dónnia tanti giaendho atentzione po no si fàere a bíere, iscocandho Sinonimi e contrari abbuare, aclisare, acuae, ammacionai, ammagare, apatai, atrapare, atupare, cuerrai, frànghere, intuzare, istichire, istumponai, tudai Frasi sa robba si est atregada ◊ su lèpere est a s'atrega atrega ◊ su batu ch'est essidu atrega atrega ◊ sa gatu li est andhada a s'atrega atrega, a su sórighe, e candho che fit acurtzu che li est brincada a subra ◊ atracatu in su canale, mai ti cheres mustrare (G.Farris)◊ si est atracatu in d-una tupa isetandhe s'inimicu ◊ inoghe colat lestru, mancu si atregat Traduzioni Francese marcher avec circonspection en s'arrêtant Inglese to walk cautiously Spagnolo esconderse, andar con circunspección Italiano nascóndersi, camminare con circospezióne, soffermàndosi Tedesco sich verstecken, mit Vorsicht gehen.

cadeliàre , vrb: cadoliare Definizione àere sa cosa a fortza de sacrifíciu; arrespramiare sa cosa (ma fintzes cuvrenare sa persona, pausare); istare a míndhigu, cun tropu pagu cosa, in su bisóngiu Sinonimi e contrari acolomizare, arresparmiai, avitare, istraviare 1 | ctr. perdimentare, sperditziai Modi di dire csn: pane cadeliadu = fatu a fortza de triballu; cadeliàresi de su fàmine = mòrriri de su fàmini po sa mandronia, po su pagu trabballai Frasi apo cadeliadu e marasadu chena profetu, che mísera zente 2. si ses iltraca, cadéliadi! ◊ cussa fémina si ndhe iltat totaganta cadeliada, chena essire mai Traduzioni Francese gagner de quoi vivre à la sueur de son front Inglese to gain with sacrifice Spagnolo gañar con sacrificio Italiano guadagnare con sacrifìcio Tedesco mühsam verdienen.

cadredhài , vrb: cadredhare, cardedhai, cardidhari, cradedhare Definizione fàghere de ancas, mòvere is cambas iscudendho is peis a terra, prus che àteru po tostorrudéntzia o protesta o dolore; istare a su brínchida brínchida Sinonimi e contrari catrichidhare, ispeinchinare, istrumpidare, matanare, scadronai / iscradedhiare Frasi si ndhe pesat calchidendhe e andhat cadredha cadredha ◊ chi dhi ponit sabi, a sa ferida, su sannori gei cadredhat! ◊ dh'at aferrau a sa braba e dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ su porcu fit male trobeidu e cadredhendhe s'est isortu ◊ is animalis arestis cadridhant si dhus aferras ◊ axiu tenit sa croxueta cardedhendi candu est cassara a soga a conca!… 2. candu su craboni est malu a tenni tocat a cardedhai cun su sulavogu ◊ chi is predis si podiant cojai, cussu no iat a cardedhai meda po agatai fémina Traduzioni Francese se démener Inglese to fidget Spagnolo agitar Italiano agitarsi, dimenarsi con i pièdi per insofferènza di qlcs Tedesco sich hin und her bewegen.

cadredhaméntu , nm Definizione su atripare is peis a terra comente faet chie no bolet abbarrare o no bolet calecuna cosa Sinonimi e contrari acuadhinadura, cadredhada, cadredhadura, cadredhu Etimo srd. Traduzioni Francese remuement de pieds par souffrance Inglese fidgeting Spagnolo forcejeo de los pies Italiano dimenìo con i pièdi per insofferènza di qlcs Tedesco Schlenkern.

«« Cerca di nuovo