cadrédhu , nm, agt Definizione su cadredhare, fintzes una genia de tostorrudéntzia, de murrúngiu Sinonimi e contrari cadredhada, cadredhadura, cadredhamentu 2. lassàdemi su cadredhu, no est comente nades bois! 3. custa teraca fit cadredha Etimo srd. Traduzioni Francese remuement des pieds par souffrance Inglese fidgeting Spagnolo forcejeo de los pies Italiano dimenìo con i pièdi per insofferènza di qlcs Tedesco Schlenkern.

canzolàre , vrb rfl Definizione abbarrare mighirimíghiri, istentare, istare a irmasionu, pigaresidha tropu abbellu Frasi si ti canzolas, sa cosa che l'agatas totu leada, in butega ◊ si ti canzolas però calchi bículu ti do chi m'insàmbinat su bicu (P.Mossa)◊ canzòladi gai a irmasionu, tue, ca za ndhe atúlias de cosa!… Traduzioni Francese lambiner Inglese to act or do things slowly Spagnolo demorar, entretenerse, tardar Italiano prèndersela con tròppa calma, a rilènto Tedesco in aller Ruhe handeln.

caragàra , avb Definizione in cara, ananti, a face manna Frasi mira ite atrivimentu su chi as tentu a mi abbèrrere su petus caragara! Etimo srd. Traduzioni Francese effrontément Inglese impudently Spagnolo descaradamente Italiano con sfrontatézza Tedesco unverschämt.

carregàrre , avb Definizione atacau, própriu tocandhosi carre cun carre Etimo srd. Traduzioni Francese au contact du corps Inglese on contact with the skin Spagnolo piel contra piel Italiano a contatto con la pèlle Tedesco dicht an der Haut.

chin , prep: cun Definizione foedhu chi si ponet innantis de is númenes po bòllere inditare cumpangia, manera, aina e àteru (fintzes suma, s’idea de contras a…)/ cun deo, cun mei, cun megus, cun tegus, cun isse, cun a isse, cun custu, cun a tie Sinonimi e contrari paris / a / contra | ctr. chentza Modi di dire csn: cun totu chi… = mancari; cun chi… = si; die cun die, annu cun annu, mese cun mese = donzi die/die die, donzi annu, donzi mese; pònnere una cosa (o a ccn.) cun àtera/u = pònniri impari, ma fintzes aparagonai Frasi semus andhados paris cun bois ◊ sas mamas crabarissas disizant un'àteru basu e nois cun a issas (G.Maieli)◊ abbarra cun megus, ca est note ◊ est beniu cun sa mulleri ◊ mamma fait fatuvatu su pani cun tamàtiga 2. su preide cumènciat is gòcios cun boghe bene intonada, brindhandho a dhi arrespòndhere ◊ segamus su casu cun sa lepa ◊ sa cosa chi faghet si leat cun sa furcheta ◊ s'iscriet cun sa pinna ◊ cun su dinai no si podit comporai totu ◊ deo non bio prus, ma chi tue mi ascurtas bene apo a bíede cun is ogos tuos ◊ dhi at torrau sa scera chin d-unu piciochedhu 3. fit a turunzu e a maledissiones chin su tempus ◊ la tenzo cun tegus pro su dannu chi mi as fatu ◊ seu inchietu cun issu ◊ ita tenis cun mei?! ◊ sa giustítzia ant domandau: "Cun chini suspetais?" e is fraris ant arrespostu: "Cun nisciunus!" ◊ no tenzo dépidos cun a tie! ◊ si est inchietau cun sa mulleri chi at guastau sa pingiara 4. cun chi tue mi dias isperàntzia dae me sa tristura ch'est lontana (M.Murenu)◊ deo, cun totu chi apo mente abbiza, s'ànimu no mi bastat chi lu conte ◊ cun totu chi as s'istúdiu, cosas medas no las ischis 5. como chi ant fatu su lagu amus s'abba annu cun annu ◊ istaiat die cun die cun su sonete a codhu ◊ issa l'iseteit die cun die, annu cun annu 6. 6.custu cun cussu faghet su tantu ◊ una cosa cun s'àtera faghet meda ◊ no mi as a pònniri a Franciscu cun Andria?!… Meda méglius Franciscu! Etimo ltn. cum + in, cum Traduzioni Francese avec Inglese with Spagnolo con Italiano con Tedesco mit.

chinchinnàre , vrb Definizione aprontare, cuncordare bene meda, pònnere is chinchinnos Sinonimi e contrari allaputzai, cumpòniri, cuncodrai, mudai Frasi chinchinnare s'aradu pro arare Etimo ltn. concinnare Traduzioni Francese préparer soigneusement Inglese to prepare with ability and care Spagnolo preparar con cuidado Italiano preparare con abilità e con cura Tedesco geschickt und sorgfältig vorbereiten.

chinnichínni , nm Definizione genia de male, candho unu istat sèmpere aperindho e serrandho is ogos (chinnidura de s'ocru) chentza si ndhe pòdere istare Sinonimi e contrari giogulana Etimo srd. Traduzioni Francese tic nerveux des yeux Inglese a nervous eye tic Spagnolo tic nervioso de los ojos Italiano tic nervóso espresso con gli òcchi Tedesco Augentick.

ciúghere , vrb: giúchere, zúchere Definizione prus che àteru, pigare o portare in dossu, in sa carena, o apresu meda, siat foedhandho de gente, siat de animales o cosas / ger. ciughindhe Sinonimi e contrari batire, batúchere, bíghere, dúcere*, gíchere, leai, poltare / cadhicare, futire | ctr. lassai Frasi su coro tue lu ciughes de granitu! ◊ sa pudhedra la ciughia in giru ◊ a minore, mi che aiant ciutu fena a su méigu de sos pisedhos ca no manigaia Traduzioni Francese avoir sur soi Inglese to have something on Spagnolo llevar Italiano portare addòsso, avére con sé Tedesco tragen.

dangheràre , vrb: dengherare Definizione pigare a frandhigos, a imbérrios, a denghes Sinonimi e contrari addengae, ammelindrare, imberriare, imbimbinare Frasi como si chi mi sento sana e frisca, dae maridu meu dengherada! Etimo srd. Traduzioni Francese gâter avec des cajoleries Inglese to spoil coaxing Spagnolo mimar Italiano viziare con moine Tedesco verhätscheln.

farígu, fàrigu , nm Definizione una parte de sa farra, bona prus che àteru po animales; a logos, órgiu móliu po animales; símbula grussa; coment'e farra de orrunchinadura de linna chi faent unos cantu bobbois candho sa linna est bècia; a logos, su frore de su binu, su frore de su samucu; in cobertantza, fintzes brutore, muga, sordi / terra de bonu farigu = a matza de castàngia, fatia, isorta che farina Sinonimi e contrari farrixedha, popoine Frasi po fai s'ambulau si coit su farigu ◊ su canistedhu si bestiat a festa chin sa biancura de su farigu nou 2. béciu fut Batista Nuxis, ca portada su farigu in is genugus! Cognomi e Proverbi smb: Farigu Etimo ltn. farric(u)lum Traduzioni Francese farine avec de la repasse Inglese flour with fine bran Spagnolo harina con moyuelo Italiano farina con cruschèllo Tedesco Kleienmehl.

foète , nm: fuete, fueto, fuetu Definizione istrúmbulu, fuste chi portat acapiada in punta una corria longa (e una punta de ferru acutzau) de iscúdere a is boes Sinonimi e contrari boete, coileto, frusórgiu, puntógliu / iscórria, sovita, toroneu Modi di dire csn: limba de foete = limbi malu, limba fogaritza; maglioni fatu a fuetu = chi portat disegnu fatu in intessidura a bisura de trícia (comente dhue at corria de foete); frusialla de fuetu = su tzocu chi faghet sa corria iscudindhe Frasi at intesu su frúsciu de su fuete e su brujore in sa pedhe ◊ su sardu, candho intendhet tzocu de foete, si allórumat che unu eritu ◊ daghi intraiat in ballu, sas ancas li andhaiant a dresta e a manca che foetos 2. ma aite no l'acabbaes chin cussa limba de foete chi zuchies?!… Terminologia scientifica ans Traduzioni Francese aiguillon Inglese whipped goad Spagnolo azote Italiano pùngolo con frusta Tedesco Stachelstock.

friuvógu , nm Definizione calidesa de corpus, budhidore, atacu de callentura cun titivrios Sinonimi e contrari cdh. caldafriosa Frasi est su friuvogu cun sa callentura chi dhi fait arrallai averionis (R.Frésia) Etimo srd. Traduzioni Francese fièvre avec des frissons de froid Inglese fever with cold shivers Spagnolo fiebre con escalofrío Italiano fèbbre con brìvidi di fréddo Tedesco Fieber mit Schüttelfrost.

giaitàre , vrb: ciaitare Definizione pònnere is craos, firmare calecuna cosa cun is craos; firmare una cosa coment'e chi siat manténnia a craos Sinonimi e contrari cravillai, inclavai, obbilai Frasi a Cristos l'ant ruspiadu, presu e giaitadu a sa rughe 2. ite ratza de idea e de mania chi in conca giughet fissa e giaitada! (F.Sechi)◊ cussos sunt giaitados a su letu, màrturos a vida Etimo srd. Traduzioni Francese clouer Inglese to nail with big nails Spagnolo clavar Italiano inchiodare con grossi chiodi Tedesco festnageln.

giúchere , vrb: ciúghere, giúghere, zúchere Definizione prus che àteru, portare o àere cosa in dossu, in sa carena, o acanta meda, o in posse, siat foedhandho de gente, siat de animales o cosas, fintzes solu in chistionu: si narat fintzes in su sensu de s'unione inter mascu e fémina / ger. giutendhe, pps. giutu; 1ˆ p. sing. ind. pres. giutzo Sinonimi e contrari batire, batúchere, bíghere, dúcere, gíchere, leai, poltare, úgere / règhere / cadhicare, cobèrrere, futire | ctr. lassai Modi di dire csn: giúghere a unu a corpos, a imbudadas, a frunzita = pigaidhu a corpus, a ispintuas, cumandaidhu de ndi fai su chi si bolit; giúghere a imbàrriu una cosa = portaidha a istrobbu; giúghere a unu a léria = pigaidhu a risu, a befa; giúghere a montovu = nomenai fatuvatu coment'e cosa de ispantu; giúghere a unu dae sa pira a sa mela = promítiri a candu una cosa a candu un'àtera tanti de dhu aguantai aspetendi ma sentza de dhu acuntentai mai, pigai in giru; giúghere a unu in buca = fuedhaindi fatuvatu (pruscatotu mali) Frasi cust'àrbure giughet sa pruna a pileri ◊ giuto custa cosa a imbargu: menzus l'arrimo ◊ a isse lu giughent a montovu ◊ prinnedhu giuchet sas pinnias niedhas 2. devet andhare pro che giúghere sos dochimentos ◊ in caminu Gesugristu est rutu giutèndheche sa rughe a su Calvàriu ◊ bennarzu malu si che at giutu sos betzos a s'àteru mundhu 3. ite bos giuto, dae tzitade? - at dimandhadu su babbu a sas fizas ◊ su dinari bollu do candho mi giughides su coro de Mariedha! 4. su naturale lu giughet a èssere de avénia cun totu ◊ ite mala fortuna chi mi at giutu! ◊ lu giughent sos dimónios 5. niunu sa fide giutesit a mie: totu los incontresi traitores 6. sa trae giughet sa domo Etimo ltn. ducere Traduzioni Francese tenir, porter Inglese to bring, to have something on Spagnolo llevar Italiano avére addòsso, portare con sé Tedesco tragen, mitnehmen.

imbarcionài , vrb Definizione serrare un'apertura cun s'alcione Sinonimi e contrari acràere, afriscare, creari Etimo srd. Traduzioni Francese verrouiller Inglese to bolt Spagnolo atrancar Italiano chiùdere con chiavistèllo Tedesco den Riegel vorschieben.

incartài , vrb: incartare Definizione imbodhigare cosa, pònnere in paperi; obbrigare a unu cun calecunu iscritu, fàere cuntratu; rfl. giare o impromitire s'ànima a su dimóniu; giogandho a cartas, abbarrare cun cartas in manu chi no cuncordant impare po pòdere serrare sa giogada Sinonimi e contrari imbodhiai 2. su cuntratu dipendhiat de su tantu de sa robba: cun prus de dughentas chimbanta berveghes incartaias pro chimbe annos ◊ chie cheriat imparare un'arte s'incartaiat cun d-unu mastru pro unu tantu de annos 3. no fit un'istincu de santu, tiu Nigola, ma no fit mancu incartadu a su dimóniu Etimo srd. Traduzioni Francese envelopper Inglese to come to a written agreement Spagnolo envolver, encartar, encartarse Italiano incartare, obbligare uno con scrittura, fare un patto col diàvolo Tedesco in Papier einpacken, einen Vertrag schließen, sich dem Teufel verschreiben.

incorrài , vrb: incorrare Definizione iscaviare cun is corros, iscúdere, férrere o cracare a cropos de corru, nau de animales chi ndhe portant; bogandho in bregúngia a ccn. po cosa de pagu contu timendhodha tropu, fàere male Sinonimi e contrari acorrae, acorrociai, iscorratzare, sigorrai Frasi chi fiat istétiu bòi t'iat incorrau ◊ si sunt boes chi incorrant, no ti bi acúrtzies! ◊ fit nóidu ca su boe incorraiat 2. màniga su minestrone, za no ti at a incorrare! Etimo srd. Traduzioni Francese encorner Inglese to gore Spagnolo cornear Italiano incornare, cozzare con le còrna Tedesco auf die Hörner nehmen.

inzestràre , vrb Definizione pònnere in bregúngia, pigare a befa faendho ingestos lègios Sinonimi e contrari istòlchere, istrochire, istrochizare, strochillai Frasi l'azis imparada bene s'iscola de inzestrare e de afachilare!… Etimo srd. Traduzioni Francese railler Inglese to mock Spagnolo escarnecer Italiano beffeggiare, schernire con gestàcci Tedesco verspotten.

irrujonàre , vrb Definizione papare a orrugos mannos comente faet unu allurpiu, un'ingurtone Sinonimi e contrari allimbrare, lambrire Etimo srd. Traduzioni Francese manger comme un goinfre Inglese to eat greedily Spagnolo engullir Italiano mangiare con ingordìgia Tedesco verschlingen.

iscaressíre , vrb: iscaretzire Definizione agiummai coment'e a si ndhe bogare sa caratza, ammostare sa cara, bogai faci, foedhare a cara arta chentza bregúngia, cun atza; fintzes giare amparu a partzialidades Sinonimi e contrari abbogare / racumandai Frasi a unu de Tàtari mi so iscaretzidu e l'apo fatu a zigota: bi las apo cantadas bàtoro istrofas!… 2. ma chie ti at iscaressidu?, su píscamu?! Etimo srd. Traduzioni Francese affronter, braver Inglese to face people boldly Spagnolo encarar, afrontar Italiano farsi avanti, affrontare le persóne con coràggio Tedesco vortreten, entgegentreten.

«« Cerca di nuovo