abbidamènte , avb: abbididamente, abbididarmente Definizione coment’e biendho (craru) su chi s'est faendho o chi si bolet fàere, apostadamente, ischindho e bolendho su chi si faet (ctr. de malascigura) Sinonimi e contrari abbidentemente, abbiduduidu, apostadamente Frasi cussa fit mancàntzia fata abbididamente e la depiat pagare ◊ chi si fetat male in fadhina, pro no ischire, si podet cumprèndhere, ma abbididarmente nono! ◊ cussu est dannu fatu abbididarmente, no est irmarru! Etimo srd. Traduzioni Francese en connaissance de cause Inglese after due consideration, deliberately Spagnolo con conocimiento de causa Italiano a ragion veduta, deliberataménte Tedesco nach reiflicher Überlegung.

abbinài , vrb: abbinare Definizione isciúndhere in o cun binu, betare binu a calecuna cosa (fintzes giare a bufare a un'animale po cura); bufare binu meda, su si giare a su binu, a bufare; nau de frutuàriu, guastare coment'e faendhosi a binu, aghedu; abbinare est fintzes a murigare su mustu in is cubones po no si aghedare su pígiu de pitzu de sa binatza Sinonimi e contrari afegare, afegonare, imbreacare, infegare Frasi in s’atóngiu, su crabaxu chi teniat binu, abbinàt is crabas, mesu litru a totus 3. custa figu niedha, si no est collida apenas tinghindhe, si prúdigat in su culatzu e si abbinat totu Traduzioni Francese tremper dans le vin, s’enivrer Inglese to rinse with vine Spagnolo mojar con vino, emborracharse Italiano avvinare Tedesco Wein tränken.

abbutonídu , agt: butonidu Definizione nau de is linnas, de s'upighedhu de is frores, chi portat o chi at ammadurau is ogos po isparare e fàere linna noa, po si apèrrere Sinonimi e contrari cumulatu, ogridu 2. est una rosa bella abbutonida ◊ fiores bellos che rosas butonidas Etimo srd. Traduzioni Francese riche en bourgeons Inglese gemmate Spagnolo con muchas yemas Italiano gemmóso Tedesco knospenreich.

acorzolàdu , pps, agt Definizione de acorzolare; chi at fatu su corgiolu, su semu, su càgiu, chi est abbituau a calecuna cosa Sinonimi e contrari acogliadu 2. seu totu acraxobada de s'abbruxadura chi apu tentu ◊ sos cumpanzedhos fint iscurtzos chin sos pes acorzolados e niedhos dae su mughedhu Traduzioni Francese calleux (adj.) Inglese callous Spagnolo con el ovario transformado en fruto, encallecido Italiano incallito Tedesco schwielig.

acresuràe, acresurài, acresuràre , vrb Definizione serrare a cresura, isserrare Sinonimi e contrari acrisionai / acorrae 1, inserrai Frasi tancaus de bentu apu a cuncordai, tancaus de bentu acresuraus de amori! ◊ ant acresurau sos àidos 2. cambiamentos de umore e tristuras l'abbandhaint dae sa zente, acresuràndhela in d-unu mundhu suu Terminologia scientifica srr Etimo srd. Traduzioni Francese clore de haies Inglese to fence (in) Spagnolo rodear con setos Italiano assiepare Tedesco mit Feigenkakteen (meist), Büschen u.s.w. umzäunen.

adderétu , avb, nm Definizione a deretu: bene, de una manera chi andhat bene (si narat fintzes in adderetu); capacidade de fàere bene sa cosa Sinonimi e contrari afilu, bene / gheretzu, grabbu Frasi no ndhe faghet una adderetu! ◊ cussu paghennennudha de cosa in adderetu no ndhe faghet ◊ a medas annos cun fatueretu e totu bos andhet in adderetu! (G.Ruju) 2. a ndhe tenes de adderetu!… Etimo srd. Traduzioni Francese avec ordre, en ordre Inglese tidily Spagnolo con orden, bien Italiano ordinataménte, per bène Tedesco ordentlich.

afaltàdu , pps, agt: afaltatu, afaltau, afartadu, afartau, afratadu, afratau Definizione de afaltare; unu est afaltau candho, si dh'ant brigau o nau cosa (o ischit de àere fatu cosa chi no andhat bene), cumprendhet e ammitit de tènnere crupa mancai chentza dhu nàrrere, citiu, a ogos a terra, sériu, si sapit in farta; fintzes chi sentit coment'e bregúngia, duritu; a logos, bisongiosu, chi tenet bisóngiu, dhi faet farta calecuna cosa Sinonimi e contrari afusau, ammurtinau, assudhidu, fartadu, frajau, ilfartadu, mancantzosu / suxetzionosu Frasi comenti dh'apu castiau est abarrau afartau, ca gei dhu scit cussu puru chi no andat bèni su chi at fatu! ◊ est afartau che cani in crésia! ◊ si mi agatu afartau mi cunfundu Traduzioni Francese troublé, contrit Inglese troubled Spagnolo con mala conciencia, sucia Italiano turbato, che si sa in cólpa, compunto Tedesco betroffen, sich schuldig fühlend.

afrochedhàre , vrb: afrochillai, afrochillare Definizione pònnere frocos, fàere bella una cosa ponendhodhi frocos, fetas Sinonimi e contrari aflochitai, frochillare, imbitai, infiochitare Frasi su tempus ti at afrochillau de scabudu! (D.Erriu) Etimo srd. Traduzioni Francese enrubanner Inglese to beribbon Spagnolo adornar con lazos Italiano infiocchettare Tedesco mit Schleifchen schmücken.

agudígliu , agt Definizione chi tenet agudesa foedhandho Sinonimi e contrari assudu, prontudu, trempista Terminologia scientifica ntl Etimo spn. agudo Traduzioni Francese hardi Inglese bold in speaking Spagnolo que habla con agudeza Italiano ardito nel parlare Tedesco frech.

allimbràre , vrb Definizione papare cun asuria Sinonimi e contrari lambrire, irrujonare, istruntzonare Etimo srd. Traduzioni Francese manger comme un goinfre Inglese to eat greedily Spagnolo comer con avidez, a dos carrillos Italiano mangiare con ingordìgia Tedesco gierig essen.

alloroscàre , vrb Definizione apedhare meda, aira, cun arrennegu; abboghinare, pigare a boghes cun arrennegu, èssere arrennegau Sinonimi e contrari achibberare, inchibberare, inchimerai, picai 3 / allororoscare, apedhae, atocare, aciaulai, baulai, imbauai, inciauai Etimo srd. Traduzioni Francese aboyer rageusement, piquer Inglese to bark furiously, to offend Spagnolo ladrar con rabia, estar mosqueado Italiano abbaiare rabbiosaménte, impermalire Tedesco wütend bellen, aufreizen.

allutonài , vrb Definizione pònnere giros de latone a calecuna cosa 2. at agatau una bella pipa allutonada Etimo srd. Traduzioni Francese cercler de laiton Inglese to rim with brass Spagnolo zunchar con latón Italiano cerchiare di ottóne Tedesco mit Messing überziehen.

amicàtu , pps, agt: amigadu Definizione de amicare; chi istat a meda cun is amigos, chi ndhe tenet medas; chi si dha intendhet cun àtera fémina (o àter'ómine) Sinonimi e contrari afancedhau, afantadu, amistadu 2. che at catzadu su maridu ca fit amigada cun àter'ómine Traduzioni Francese concubin Inglese concubinary Spagnolo que pasa mucho tiempo con sus amigos, amante Italiano concubinàrio Tedesco in wilder Ehe Lebende.

ammoràre , vrb: amorai, amurai Definizione totu su chi duos faent de bonu s'unu po s'àteru, ómine e fémina, candho funt isposos e s'istimant cun s'idea de si cojuare; betare istima a unu, a una, cricare, èssere sèmpere impare Sinonimi e contrari fastigiai / abbaradhare, abbelare, imbelare, inamorai, indeosare, ingeniai Frasi oe comente fato a ti amorare? ◊ no ses menzus tue de sa chi so amorandhe ◊ sos tempos bellos si che sunt colados umpare chin su tempus de ammorare! ◊ bastat chi dh'amorit po dh'isposai, cussa dhu càrrigat de dinai puru! 2. totu sos chi la bident si ndhe ammorant de cantu atraet s'ermosura sua ◊ prite ti amoras, ca no cherjo a tie?! Terminologia scientifica ssl Etimo srd. Traduzioni Francese être fiancés, s'engager par une promesse de mariage Inglese to be connected with Spagnolo ser novios, llevarse bien con alguien Italiano avére una relazióne d'amóre, èssere fidanzati Tedesco ein Liebesverhältnis unterhalten, verlobt sein.

ammossàre , vrb Definizione papare a móssigos mannos, pigare a móssigos Sinonimi e contrari addentai, addenticare, iscafitai, monsiare, mòssere Frasi l'ammossat su matzone a mossu licu (P.Casu)◊ mi bidia minoredhu ammossendhe mela birde porrale Etimo srd. Traduzioni Francese mordre avec avidité Inglese to bite greedly Spagnolo morder con avidez Italiano mòrdere con avidità Tedesco gierig beißen.

ammusadúra , nf Definizione su ammusare, pònnere is musas in is brúcios arrestandho a unu Etimo srd. Traduzioni Francese arrestation par menottes Inglese handcuffing Spagnolo el sujetar a alguien con esposas Italiano ammanettaménto Tedesco Anlegen von Handschellen.

annoài , vrb: annodare, annodiare, annuae, annuai Definizione acapiare o fàere nodu, fàere a nodu, su nodu (fintzes aciunghendho duos càbudos); essire totu nodos, totu betau apare Sinonimi e contrari annodighedhare, annodricare, ingiobare / imbetzare | ctr. isòlbere, snuai Frasi su tzugu annuat a is palas ◊ su càbudu iscapu prus no annuas ◊ pitzinnas e pitzinnos a rodeu annodaimis su mucadoredhu nelzendhe "Tue ses compare meu"◊ is duas fillas fibànt, tessiant e annuànt is fius 2. sos pilos si li sunt totu annodados, istendhe chentza s'ispizare Etimo srd. Traduzioni Francese nouer Inglese to tie in a knot Spagnolo anudar, atar con nudos Italiano annodare Tedesco verknoten.

apagiàre 2 , vrb: (a-pa-gia-re) apalgiai, apallai, apazare, pazare 1 Definizione abbrovendhare a pàgia, pònnere sa pàgia a papare a su bestiàmene; a logos, coment’e semenare a pàgia (po iscóviu) su tretu de una domo a un'àtera de duos, ómine e fémina, chi si dha intendhent o si bolent / su pps. apazadu = (fintzas) chi est totu paza, nadu de laore chi no at ingranidu Sinonimi e contrari abbrovendhae Frasi su meri si ndi pesat a cissu e apàlgiat is bois ◊ su chitzi pesastus po apallai is bòis ◊ dónnia dí nanca depit apallai is bòis Etimo srd. Traduzioni Francese donner de la paille aux animaus Inglese to fodder Spagnolo alimentar con pienso Italiano abbiadare Tedesco mit Hafer füttern.

apiliàre , vrb rfl: apilliare Definizione bènnere su disígiu, pigare a disígiu, disigiare forte, pedire ccn. cosa (o fintzes gente, agiudu) chi s'iat a bòllere; fintzes atacare, andhare o cúrrere aifatu po cracare Sinonimi e contrari apeliai Frasi si est apilliadu a li dare cosa ◊ sos fizos si sunt apiliados a sa mama ◊ sa ulturina si est apiliada a su mortorzu ◊ ite balet cust'umanu apiliare sentza ischire pro pòdere isperare si avreschet un'àteru manzanu? (G.A.Salis)◊ a sos carvonajos si apillieit a li dare su carvone ◊ so apilliadu a erba ◊ ti ses apilliadu a una castigada: no agataias una fémina menzus?! 2. donzi borta chi bogo a pizu carchi faina paret chi si mi apíliet su malejanu ◊ si li sunt apilliados sos canes che dimónios Etimo itl. appigliare Traduzioni Francese désirer ardemment Inglese to have a strong wish, to ask insistently Spagnolo anhelar, pedir con insistencia Italiano avére fòrte desidèrio, chièdere con insistènza Tedesco wünschen, eindringlich bitten.

apióta , avb: apiotu Definizione a piotu, a s'apiotu, manera de andhare mautu mautu, abbellu abbellu de no si giare a intèndhere Frasi apiotu apiotu is duendas sunt essias ◊ sos duos pisedhos si l'ispiseint a s'apiotu ◊ sa mama ch'esseit a s'apiotu pro no ndhe ischidare sa pitzinna Traduzioni Francese en tapinois Inglese squatting Spagnolo con sigilo Italiano quatto, in mòdo circospètto Tedesco sacht, umsichtig.

«« Cerca di nuovo