inganàdu , pps, agt Definizione
de inganare; chi ndhe tenet gana
Sinonimi e contrari
ganósigu,
inganatzidu,
inganidu
| ctr.
dilganadu
2.
su matzone est inganadu de bochire sas pudhighinas ◊ sezis torrados inganados de nos surzire meudhos e brios (T.Rubattu)◊ cun sa cóntiga chi su fizu cheriat a su babbu… est andhada sa mama, ca ndhe fit inganada issa puru!
Traduzioni
Francese
qui a envie
Inglese
eager,
tempted
Spagnolo
con ganas
Italiano
invogliato
Tedesco
angeregt.
iscónchinu , nm: iscónchiu Definizione
móvia de sa conca a cropu, mescamente candho unu no est de acórdiu cun su chi est intendhendho
Sinonimi e contrari
conchinada,
isconchinada,
isconchizada,
isconchizu,
sconchiada
Frasi
cudhu andai pistabista, feriveri, arrósciu oi de custus, cras de cudhus, a iscónchius, a murrúngius ◊ candho dhi narant cosa istat a iscónchios de conca ma no arrespondhet
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
désapprobation d'un signe de tête
Inglese
headshake to dissent
Spagnolo
negación con la cabeza
Italiano
mòssa del capo per dissènso
Tedesco
mit dem Kopf ablehnen.
malabòza , avb: malaògia,
malaoza,
malavògia,
malavoza Definizione
a m. = a mala boza, contras a sa ganas, contras a sa volontade
Sinonimi e contrari
malaggana,
marolla,
provortza
Frasi
si no ti azudat babbu, a malaboza fughis dae ibe pro torrare a inoche! ◊ a malavoza amus lassau sas cosas amadas ◊ lis betaiant sos carabbineris e che los leaiant a malaoza a sa gherra
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
contrecœur
Inglese
reluctantly
Spagnolo
de mala gana,
con desgana
Italiano
controvòglia
Tedesco
widerwillig.
manigiàda , nf: manizada Definizione
su manigiare; sa móvia de sa manu po fàere calecuna cosa, fintzes chentza dha fàere de abberu
Sinonimi e contrari
ammiada,
ingestu,
mesurada,
movitada,
tramesada
Frasi
ti ses che colora ischirchinadu ebbi'ebbia pro sa manizada de duas "capas" e duas "tizetas"
2.
si li fato sa manizada, cussu cane si che fuit ◊ ti bastet sa manizada! ◊ sa gente fut totu a manigiadas e a boghes po su piciochedhu a cuadhu ca fut binchendho
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
signe,
geste de la main
Inglese
wave (of the hand)
Spagnolo
ademán,
seña con la mano
Italiano
cénno della mano
Tedesco
Handzeichen.
martinicàre , vrb Definizione
bèndhere o comporare a martinica (e aprofitandho puru de s'apretu)
Sinonimi e contrari
aggangae,
aggrangugliare,
aggangulitare,
apuligare,
atuduxare,
strossai,
studugai
Frasi
sa zente in tempus de gherra fit totu martinichendhe a bétia apare ◊ issu at martinicau ca sa cosa fiat cara meda
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prêter à usure
Inglese
to practice usury
Spagnolo
prestar con usura
Italiano
fare strozzinàggio
Tedesco
wuchern.
melài , vrb: ammelai* Definizione
cundhire cun su mele, indrucare
Sinonimi e contrari
ammerrare,
immelai
/
addruchire,
addulcare,
indrucai,
indurchire
Traduzioni
Francese
sucrer
Inglese
to sweeten (with honey)
Spagnolo
endulzar con miel
Italiano
addolcire,
condire col mièle
Tedesco
mit Honig anmachen.
nabratzólu , agt Definizione
nau de unos cantu animales (crabas, brebès, pudhas), chi portant nabras, nàidis
Sinonimi e contrari
nabrau
Frasi
sos pecos fint mútricos, nabratzolos e biancos nidos
Traduzioni
Francese
qui a des barbillons
Inglese
wattled
Spagnolo
con carúncula
Italiano
che porta téttole,
bargìgli
Tedesco
manche Tiere mit Lappen.
ociàre , vrb: ocriare,
oghiai,
ogriare,
ojare 1 Definizione
abbaidare, bíere, betare castiadas fintzes in su sensu de disigiare, portare a ogu; chesciare, murrungiare ca una cosa est o paret paga o metzana, fàere s'ogrianu, o fintzes solu èssere de s'idea chi no est su tanti giustu o su chi serbit / ocriare chin ccn. = àerendhe ódiu
Sinonimi e contrari
abbadiai,
agrionae,
aogare,
bídere
Frasi
su pastore est ojendhe atesu… sestat su tempus! ◊ si che at pijadu cantu at ojadu ◊ sa picioca est bellixedha e po cussu dh'ant oghiada totus! ◊ su fustealvu ojat e tentat chi ànima si tuchet e frimmet in more sua (G.Elies)◊ ses oghiendi cussa cosa: pigadha, si ti praxit! ◊ Rofaelle s'aiat ocriau bene su fizu de Predu: apustis aiat iscanzau de labras
2.
no lu ógries ca est pagu, ca no ti ndhe poto dare àteru! ◊ la so ogriendhe, cussa cosa: mi paret metzana ◊ su fogu no cheret tènnere: est ogriendhe ca est paga sa linna! ◊ custu sale lu so ogriendhe: mi est parindhe pagu pro totu cussa cosa! ◊ custa linna la so ogriendhe: mi paret chi no noche bogat su zerru!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lorgner
Inglese
to glance at
Spagnolo
comerse con los ojos
Italiano
adocchiare
Tedesco
erblicken,
liebäugeln.
peleài, peleàre , vrb: apeliai,
peliai Definizione
pigare pelea, matana, apeleu, múngia faendho cosa; istare a perrica abbetiandho po calecuna cosa chi si bolet
Sinonimi e contrari
fadiae,
ghimallai,
matanare,
penai,
trumentai
/
apiliare,
pedie
Frasi
o Gesús santu ahi peleadu cantu as pro a mie! ◊ die e note peleo pro sas munzas chi mi leo ◊ za ndhe at peleadu, sa zente, de fàmine, in tempos de gherra!…◊ cantu pensas e faghes e peleas det a sa morte tua terminare ◊ pro èssere abberu ómine, unu depet peleare: sinono it'ómine est?! ◊ a peleare macos bi cheret passéntzia meda ◊ e chie bi la faghet a peleare tota vida zente dorta?!
2.
est de diora peliendi po dhi bendi sa domu
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
combattre,
se fatiguer,
demander avec insistance
Inglese
to fight,
to worry oneself,
to ask insistently
Spagnolo
pelear,
pedir con insistencia,
instar
Italiano
combàttere,
affannarsi,
chièdere con insistènza
Tedesco
kämpfen,
streiten,
sich abmühen,
sich ängstigen,
um etwas bitten (eindringlich).
pilotài , vrb Definizione
prantare o cravare pilotos, fàere unu pilotàgiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
soutenir avec des pilotis
Inglese
to pile
Spagnolo
reforzar con pilotes
Italiano
palafittare
Tedesco
Pfahlbauten errichten auf.
podhinósu , agt Definizione
nau de farra, chi portat pódhine meda; chi est intzitziedhau
Sinonimi e contrari
fodhinosu
/
mascarosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plein de son
Inglese
branny
Spagnolo
con mucho salvado
Italiano
cruscóso
Tedesco
kleiig.
portzedhósu , agt Definizione
foedhandho de cambos, chi portant portzedhos, ogos meda
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gemmifère
Inglese
gemmiferous
Spagnolo
con muchas yemas
Italiano
gemmífero
Tedesco
knospentreibend.
privàre 1 , vrb Definizione
su si pigare cunfidàntzia cun is mannos, pigare is angenos coment'e gente de domo
Etimo
spn.
privar
Traduzioni
Francese
traiter familièrement
Inglese
to treat informally
Spagnolo
tratar con familiaridad
Italiano
trattare familiarménte
Tedesco
jdn. mit Vertrautheit behandeln.
sícas , nf pl Definizione
genia de ingestu chi si faet ponendho su pódhighe mannu in mesu de is àteros primos duos a púngiu serrau e ispudandho in su matessi tempus, dispretziandho a ccn. o calecuna cosa de mala manera, fintzes naendho Chi ti siches!, Chi si sichet! / pònnere o fàghere sas sicas
Sinonimi e contrari
fica*
Frasi
est partiu dae vidha, sa prima vorta, ponèndheli sas sicas ◊ li at fatu fintzas sas sicas de cantu no lu podet bídere!
Traduzioni
Francese
crachement pour mépris
Inglese
hand superstitious practice
Spagnolo
gesto hecho con el puño cerrado para traer mala suerte
Italiano
fiche
Tedesco
Feigen (derb).
stàngiu , nm: istagnu* Definizione
elementu chímicu de símbulu Sn, númeru atómicu 50 e pesu atómicu 118,7: genia de metallu de colore craru, biancale, modhe, chi iscàgiat a temperadura bàscia, bonu mescamente po dh'ammesturare cun àteru metallu (es. cun s'arràmene faet su brunzu) o po istangiare àteros metallos ca dhos badrat de si ossidare; in s'arte de sa terràglia, genia de terra bianca de Làconi chi si frigat a s'istrégiu de terra po dh'istangiare
Terminologia scientifica
mtl
Traduzioni
Francese
étain,
engobe
Inglese
tin,
engobe
Spagnolo
estaño,
esmalte arcilloso con que se reviste la cerámica
Italiano
stagno,
ingòbbio
Tedesco
Zinn,
Angußfarbe.
túvu 3 , nm Definizione
genia de pedra carcària ammesturada cun terra
Terminologia scientifica
mnr
Traduzioni
Francese
calcaires marneux
Inglese
marly limestone
Spagnolo
caliza con marga
Italiano
calcare marnóso
Tedesco
Mergelkalkstein.
tzirigheltàre , vrb Definizione
tirare a longas, bogare iscusas, su si betare a surdos, su ch'essire costa costa pala pala po no fàere su chi tocat
Traduzioni
Francese
tergiverser
Inglese
to prevaricate
Spagnolo
andarse con rodeos
Italiano
tergiversare
Tedesco
Ausflüchte suchen.
zingàre , vrb Definizione
pònnere (a eletrólisi) unu pígiu fine de zingu in pitzu de àteros metallos po dhos badrare de no si orruinare
2.
po pesai àcua de funtana portu una sírcia de ferru zingau ◊ piscaus s'àcua cun is craciras zingaras
Traduzioni
Francese
zinguer
Inglese
to zinc
Spagnolo
galvanizar con cinc
Italiano
zincare
Tedesco
verzinken.