inganàdu , pps, agt Definition
de inganare; chi ndhe tenet gana
Synonyms e antonyms
ganósigu,
inganatzidu,
inganidu
| ctr.
dilganadu
2.
su matzone est inganadu de bochire sas pudhighinas ◊ sezis torrados inganados de nos surzire meudhos e brios (T.Rubattu)◊ cun sa cóntiga chi su fizu cheriat a su babbu… est andhada sa mama, ca ndhe fit inganada issa puru!
Translations
French
qui a envie
English
eager,
tempted
Spanish
con ganas
Italian
invogliato
German
angeregt.
iscónchinu , nm: iscónchiu Definition
móvia de sa conca a cropu, mescamente candho unu no est de acórdiu cun su chi est intendhendho
Synonyms e antonyms
conchinada,
isconchinada,
isconchizada,
isconchizu,
sconchiada
Sentences
cudhu andai pistabista, feriveri, arrósciu oi de custus, cras de cudhus, a iscónchius, a murrúngius ◊ candho dhi narant cosa istat a iscónchios de conca ma no arrespondhet
Etymon
srd.
Translations
French
désapprobation d'un signe de tête
English
headshake to dissent
Spanish
negación con la cabeza
Italian
mòssa del capo per dissènso
German
mit dem Kopf ablehnen.
malabòza , avb: malaògia,
malaoza,
malavògia,
malavoza Definition
a m. = a mala boza, contras a sa ganas, contras a sa volontade
Synonyms e antonyms
malaggana,
marolla,
provortza
Sentences
si no ti azudat babbu, a malaboza fughis dae ibe pro torrare a inoche! ◊ a malavoza amus lassau sas cosas amadas ◊ lis betaiant sos carabbineris e che los leaiant a malaoza a sa gherra
Etymon
srd.
Translations
French
contrecœur
English
reluctantly
Spanish
de mala gana,
con desgana
Italian
controvòglia
German
widerwillig.
manigiàda , nf: manizada Definition
su manigiare; sa móvia de sa manu po fàere calecuna cosa, fintzes chentza dha fàere de abberu
Synonyms e antonyms
ammiada,
ingestu,
mesurada,
movitada,
tramesada
Sentences
ti ses che colora ischirchinadu ebbi'ebbia pro sa manizada de duas "capas" e duas "tizetas"
2.
si li fato sa manizada, cussu cane si che fuit ◊ ti bastet sa manizada! ◊ sa gente fut totu a manigiadas e a boghes po su piciochedhu a cuadhu ca fut binchendho
Etymon
srd.
Translations
French
signe,
geste de la main
English
wave (of the hand)
Spanish
ademán,
seña con la mano
Italian
cénno della mano
German
Handzeichen.
martinicàre , vrb Definition
bèndhere o comporare a martinica (e aprofitandho puru de s'apretu)
Synonyms e antonyms
aggangae,
aggrangugliare,
aggangulitare,
apuligare,
atuduxare,
strossai,
studugai
Sentences
sa zente in tempus de gherra fit totu martinichendhe a bétia apare ◊ issu at martinicau ca sa cosa fiat cara meda
Etymon
srd.
Translations
French
prêter à usure
English
to practice usury
Spanish
prestar con usura
Italian
fare strozzinàggio
German
wuchern.
melài , vrb: ammelai* Definition
cundhire cun su mele, indrucare
Synonyms e antonyms
ammerrare,
immelai
/
addruchire,
addulcare,
indrucai,
indurchire
Translations
French
sucrer
English
to sweeten (with honey)
Spanish
endulzar con miel
Italian
addolcire,
condire col mièle
German
mit Honig anmachen.
nabratzólu , agt Definition
nau de unos cantu animales (crabas, brebès, pudhas), chi portant nabras, nàidis
Synonyms e antonyms
nabrau
Sentences
sos pecos fint mútricos, nabratzolos e biancos nidos
Translations
French
qui a des barbillons
English
wattled
Spanish
con carúncula
Italian
che porta téttole,
bargìgli
German
manche Tiere mit Lappen.
ociàre , vrb: ocriare,
oghiai,
ogriare,
ojare 1 Definition
abbaidare, bíere, betare castiadas fintzes in su sensu de disigiare, portare a ogu; chesciare, murrungiare ca una cosa est o paret paga o metzana, fàere s'ogrianu, o fintzes solu èssere de s'idea chi no est su tanti giustu o su chi serbit / ocriare chin ccn. = àerendhe ódiu
Synonyms e antonyms
abbadiai,
agrionae,
aogare,
bídere
Sentences
su pastore est ojendhe atesu… sestat su tempus! ◊ si che at pijadu cantu at ojadu ◊ sa picioca est bellixedha e po cussu dh'ant oghiada totus! ◊ su fustealvu ojat e tentat chi ànima si tuchet e frimmet in more sua (G.Elies)◊ ses oghiendi cussa cosa: pigadha, si ti praxit! ◊ Rofaelle s'aiat ocriau bene su fizu de Predu: apustis aiat iscanzau de labras
2.
no lu ógries ca est pagu, ca no ti ndhe poto dare àteru! ◊ la so ogriendhe, cussa cosa: mi paret metzana ◊ su fogu no cheret tènnere: est ogriendhe ca est paga sa linna! ◊ custu sale lu so ogriendhe: mi est parindhe pagu pro totu cussa cosa! ◊ custa linna la so ogriendhe: mi paret chi no noche bogat su zerru!
Etymon
srd.
Translations
French
lorgner
English
to glance at
Spanish
comerse con los ojos
Italian
adocchiare
German
erblicken,
liebäugeln.
peleài, peleàre , vrb: apeliai,
peliai Definition
pigare pelea, matana, apeleu, múngia faendho cosa; istare a perrica abbetiandho po calecuna cosa chi si bolet
Synonyms e antonyms
fadiae,
ghimallai,
matanare,
penai,
trumentai
/
apiliare,
pedie
Sentences
o Gesús santu ahi peleadu cantu as pro a mie! ◊ die e note peleo pro sas munzas chi mi leo ◊ za ndhe at peleadu, sa zente, de fàmine, in tempos de gherra!…◊ cantu pensas e faghes e peleas det a sa morte tua terminare ◊ pro èssere abberu ómine, unu depet peleare: sinono it'ómine est?! ◊ a peleare macos bi cheret passéntzia meda ◊ e chie bi la faghet a peleare tota vida zente dorta?!
2.
est de diora peliendi po dhi bendi sa domu
Etymon
spn.
Translations
French
combattre,
se fatiguer,
demander avec insistance
English
to fight,
to worry oneself,
to ask insistently
Spanish
pelear,
pedir con insistencia,
instar
Italian
combàttere,
affannarsi,
chièdere con insistènza
German
kämpfen,
streiten,
sich abmühen,
sich ängstigen,
um etwas bitten (eindringlich).
pilotài , vrb Definition
prantare o cravare pilotos, fàere unu pilotàgiu
Etymon
srd.
Translations
French
soutenir avec des pilotis
English
to pile
Spanish
reforzar con pilotes
Italian
palafittare
German
Pfahlbauten errichten auf.
podhinósu , agt Definition
nau de farra, chi portat pódhine meda; chi est intzitziedhau
Synonyms e antonyms
fodhinosu
/
mascarosu
Etymon
srd.
Translations
French
plein de son
English
branny
Spanish
con mucho salvado
Italian
cruscóso
German
kleiig.
portzedhósu , agt Definition
foedhandho de cambos, chi portant portzedhos, ogos meda
Etymon
srd.
Translations
French
gemmifère
English
gemmiferous
Spanish
con muchas yemas
Italian
gemmífero
German
knospentreibend.
privàre 1 , vrb Definition
su si pigare cunfidàntzia cun is mannos, pigare is angenos coment'e gente de domo
Etymon
spn.
privar
Translations
French
traiter familièrement
English
to treat informally
Spanish
tratar con familiaridad
Italian
trattare familiarménte
German
jdn. mit Vertrautheit behandeln.
sícas , nf pl Definition
genia de ingestu chi si faet ponendho su pódhighe mannu in mesu de is àteros primos duos a púngiu serrau e ispudandho in su matessi tempus, dispretziandho a ccn. o calecuna cosa de mala manera, fintzes naendho Chi ti siches!, Chi si sichet! / pònnere o fàghere sas sicas
Synonyms e antonyms
fica*
Sentences
est partiu dae vidha, sa prima vorta, ponèndheli sas sicas ◊ li at fatu fintzas sas sicas de cantu no lu podet bídere!
Translations
French
crachement pour mépris
English
hand superstitious practice
Spanish
gesto hecho con el puño cerrado para traer mala suerte
Italian
fiche
German
Feigen (derb).
stàngiu , nm: istagnu* Definition
elementu chímicu de símbulu Sn, númeru atómicu 50 e pesu atómicu 118,7: genia de metallu de colore craru, biancale, modhe, chi iscàgiat a temperadura bàscia, bonu mescamente po dh'ammesturare cun àteru metallu (es. cun s'arràmene faet su brunzu) o po istangiare àteros metallos ca dhos badrat de si ossidare; in s'arte de sa terràglia, genia de terra bianca de Làconi chi si frigat a s'istrégiu de terra po dh'istangiare
Scientific Terminology
mtl
Translations
French
étain,
engobe
English
tin,
engobe
Spanish
estaño,
esmalte arcilloso con que se reviste la cerámica
Italian
stagno,
ingòbbio
German
Zinn,
Angußfarbe.
túvu 3 , nm Definition
genia de pedra carcària ammesturada cun terra
Scientific Terminology
mnr
Translations
French
calcaires marneux
English
marly limestone
Spanish
caliza con marga
Italian
calcare marnóso
German
Mergelkalkstein.
tzirigheltàre , vrb Definition
tirare a longas, bogare iscusas, su si betare a surdos, su ch'essire costa costa pala pala po no fàere su chi tocat
Translations
French
tergiverser
English
to prevaricate
Spanish
andarse con rodeos
Italian
tergiversare
German
Ausflüchte suchen.
zingàre , vrb Definition
pònnere (a eletrólisi) unu pígiu fine de zingu in pitzu de àteros metallos po dhos badrare de no si orruinare
2.
po pesai àcua de funtana portu una sírcia de ferru zingau ◊ piscaus s'àcua cun is craciras zingaras
Translations
French
zinguer
English
to zinc
Spanish
galvanizar con cinc
Italian
zincare
German
verzinken.