inganàdu , pps, agt Definitzione
de inganare; chi ndhe tenet gana
Sinònimos e contràrios
ganósigu,
inganatzidu,
inganidu
| ctr.
dilganadu
2.
su matzone est inganadu de bochire sas pudhighinas ◊ sezis torrados inganados de nos surzire meudhos e brios (T.Rubattu)◊ cun sa cóntiga chi su fizu cheriat a su babbu… est andhada sa mama, ca ndhe fit inganada issa puru!
Tradutziones
Frantzesu
qui a envie
Ingresu
eager,
tempted
Ispagnolu
con ganas
Italianu
invogliato
Tedescu
angeregt.
iscónchinu , nm: iscónchiu Definitzione
móvia de sa conca a cropu, mescamente candho unu no est de acórdiu cun su chi est intendhendho
Sinònimos e contràrios
conchinada,
isconchinada,
isconchizada,
isconchizu,
sconchiada
Frases
cudhu andai pistabista, feriveri, arrósciu oi de custus, cras de cudhus, a iscónchius, a murrúngius ◊ candho dhi narant cosa istat a iscónchios de conca ma no arrespondhet
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
désapprobation d'un signe de tête
Ingresu
headshake to dissent
Ispagnolu
negación con la cabeza
Italianu
mòssa del capo per dissènso
Tedescu
mit dem Kopf ablehnen.
malabòza , avb: malaògia,
malaoza,
malavògia,
malavoza Definitzione
a m. = a mala boza, contras a sa ganas, contras a sa volontade
Sinònimos e contràrios
malaggana,
marolla,
provortza
Frases
si no ti azudat babbu, a malaboza fughis dae ibe pro torrare a inoche! ◊ a malavoza amus lassau sas cosas amadas ◊ lis betaiant sos carabbineris e che los leaiant a malaoza a sa gherra
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
contrecœur
Ingresu
reluctantly
Ispagnolu
de mala gana,
con desgana
Italianu
controvòglia
Tedescu
widerwillig.
manigiàda , nf: manizada Definitzione
su manigiare; sa móvia de sa manu po fàere calecuna cosa, fintzes chentza dha fàere de abberu
Sinònimos e contràrios
ammiada,
ingestu,
mesurada,
movitada,
tramesada
Frases
ti ses che colora ischirchinadu ebbi'ebbia pro sa manizada de duas "capas" e duas "tizetas"
2.
si li fato sa manizada, cussu cane si che fuit ◊ ti bastet sa manizada! ◊ sa gente fut totu a manigiadas e a boghes po su piciochedhu a cuadhu ca fut binchendho
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
signe,
geste de la main
Ingresu
wave (of the hand)
Ispagnolu
ademán,
seña con la mano
Italianu
cénno della mano
Tedescu
Handzeichen.
martinicàre , vrb Definitzione
bèndhere o comporare a martinica (e aprofitandho puru de s'apretu)
Sinònimos e contràrios
aggangae,
aggrangugliare,
aggangulitare,
apuligare,
atuduxare,
strossai,
studugai
Frases
sa zente in tempus de gherra fit totu martinichendhe a bétia apare ◊ issu at martinicau ca sa cosa fiat cara meda
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
prêter à usure
Ingresu
to practice usury
Ispagnolu
prestar con usura
Italianu
fare strozzinàggio
Tedescu
wuchern.
melài , vrb: ammelai* Definitzione
cundhire cun su mele, indrucare
Sinònimos e contràrios
ammerrare,
immelai
/
addruchire,
addulcare,
indrucai,
indurchire
Tradutziones
Frantzesu
sucrer
Ingresu
to sweeten (with honey)
Ispagnolu
endulzar con miel
Italianu
addolcire,
condire col mièle
Tedescu
mit Honig anmachen.
nabratzólu , agt Definitzione
nau de unos cantu animales (crabas, brebès, pudhas), chi portant nabras, nàidis
Sinònimos e contràrios
nabrau
Frases
sos pecos fint mútricos, nabratzolos e biancos nidos
Tradutziones
Frantzesu
qui a des barbillons
Ingresu
wattled
Ispagnolu
con carúncula
Italianu
che porta téttole,
bargìgli
Tedescu
manche Tiere mit Lappen.
ociàre , vrb: ocriare,
oghiai,
ogriare,
ojare 1 Definitzione
abbaidare, bíere, betare castiadas fintzes in su sensu de disigiare, portare a ogu; chesciare, murrungiare ca una cosa est o paret paga o metzana, fàere s'ogrianu, o fintzes solu èssere de s'idea chi no est su tanti giustu o su chi serbit / ocriare chin ccn. = àerendhe ódiu
Sinònimos e contràrios
abbadiai,
agrionae,
aogare,
bídere
Frases
su pastore est ojendhe atesu… sestat su tempus! ◊ si che at pijadu cantu at ojadu ◊ sa picioca est bellixedha e po cussu dh'ant oghiada totus! ◊ su fustealvu ojat e tentat chi ànima si tuchet e frimmet in more sua (G.Elies)◊ ses oghiendi cussa cosa: pigadha, si ti praxit! ◊ Rofaelle s'aiat ocriau bene su fizu de Predu: apustis aiat iscanzau de labras
2.
no lu ógries ca est pagu, ca no ti ndhe poto dare àteru! ◊ la so ogriendhe, cussa cosa: mi paret metzana ◊ su fogu no cheret tènnere: est ogriendhe ca est paga sa linna! ◊ custu sale lu so ogriendhe: mi est parindhe pagu pro totu cussa cosa! ◊ custa linna la so ogriendhe: mi paret chi no noche bogat su zerru!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
lorgner
Ingresu
to glance at
Ispagnolu
comerse con los ojos
Italianu
adocchiare
Tedescu
erblicken,
liebäugeln.
peleài, peleàre , vrb: apeliai,
peliai Definitzione
pigare pelea, matana, apeleu, múngia faendho cosa; istare a perrica abbetiandho po calecuna cosa chi si bolet
Sinònimos e contràrios
fadiae,
ghimallai,
matanare,
penai,
trumentai
/
apiliare,
pedie
Frases
o Gesús santu ahi peleadu cantu as pro a mie! ◊ die e note peleo pro sas munzas chi mi leo ◊ za ndhe at peleadu, sa zente, de fàmine, in tempos de gherra!…◊ cantu pensas e faghes e peleas det a sa morte tua terminare ◊ pro èssere abberu ómine, unu depet peleare: sinono it'ómine est?! ◊ a peleare macos bi cheret passéntzia meda ◊ e chie bi la faghet a peleare tota vida zente dorta?!
2.
est de diora peliendi po dhi bendi sa domu
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
combattre,
se fatiguer,
demander avec insistance
Ingresu
to fight,
to worry oneself,
to ask insistently
Ispagnolu
pelear,
pedir con insistencia,
instar
Italianu
combàttere,
affannarsi,
chièdere con insistènza
Tedescu
kämpfen,
streiten,
sich abmühen,
sich ängstigen,
um etwas bitten (eindringlich).
pilotài , vrb Definitzione
prantare o cravare pilotos, fàere unu pilotàgiu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
soutenir avec des pilotis
Ingresu
to pile
Ispagnolu
reforzar con pilotes
Italianu
palafittare
Tedescu
Pfahlbauten errichten auf.
podhinósu , agt Definitzione
nau de farra, chi portat pódhine meda; chi est intzitziedhau
Sinònimos e contràrios
fodhinosu
/
mascarosu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
plein de son
Ingresu
branny
Ispagnolu
con mucho salvado
Italianu
cruscóso
Tedescu
kleiig.
portzedhósu , agt Definitzione
foedhandho de cambos, chi portant portzedhos, ogos meda
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gemmifère
Ingresu
gemmiferous
Ispagnolu
con muchas yemas
Italianu
gemmífero
Tedescu
knospentreibend.
privàre 1 , vrb Definitzione
su si pigare cunfidàntzia cun is mannos, pigare is angenos coment'e gente de domo
Ètimu
spn.
privar
Tradutziones
Frantzesu
traiter familièrement
Ingresu
to treat informally
Ispagnolu
tratar con familiaridad
Italianu
trattare familiarménte
Tedescu
jdn. mit Vertrautheit behandeln.
sícas , nf pl Definitzione
genia de ingestu chi si faet ponendho su pódhighe mannu in mesu de is àteros primos duos a púngiu serrau e ispudandho in su matessi tempus, dispretziandho a ccn. o calecuna cosa de mala manera, fintzes naendho Chi ti siches!, Chi si sichet! / pònnere o fàghere sas sicas
Sinònimos e contràrios
fica*
Frases
est partiu dae vidha, sa prima vorta, ponèndheli sas sicas ◊ li at fatu fintzas sas sicas de cantu no lu podet bídere!
Tradutziones
Frantzesu
crachement pour mépris
Ingresu
hand superstitious practice
Ispagnolu
gesto hecho con el puño cerrado para traer mala suerte
Italianu
fiche
Tedescu
Feigen (derb).
stàngiu , nm: istagnu* Definitzione
elementu chímicu de símbulu Sn, númeru atómicu 50 e pesu atómicu 118,7: genia de metallu de colore craru, biancale, modhe, chi iscàgiat a temperadura bàscia, bonu mescamente po dh'ammesturare cun àteru metallu (es. cun s'arràmene faet su brunzu) o po istangiare àteros metallos ca dhos badrat de si ossidare; in s'arte de sa terràglia, genia de terra bianca de Làconi chi si frigat a s'istrégiu de terra po dh'istangiare
Terminologia iscientìfica
mtl
Tradutziones
Frantzesu
étain,
engobe
Ingresu
tin,
engobe
Ispagnolu
estaño,
esmalte arcilloso con que se reviste la cerámica
Italianu
stagno,
ingòbbio
Tedescu
Zinn,
Angußfarbe.
túvu 3 , nm Definitzione
genia de pedra carcària ammesturada cun terra
Terminologia iscientìfica
mnr
Tradutziones
Frantzesu
calcaires marneux
Ingresu
marly limestone
Ispagnolu
caliza con marga
Italianu
calcare marnóso
Tedescu
Mergelkalkstein.
tzirigheltàre , vrb Definitzione
tirare a longas, bogare iscusas, su si betare a surdos, su ch'essire costa costa pala pala po no fàere su chi tocat
Tradutziones
Frantzesu
tergiverser
Ingresu
to prevaricate
Ispagnolu
andarse con rodeos
Italianu
tergiversare
Tedescu
Ausflüchte suchen.
zingàre , vrb Definitzione
pònnere (a eletrólisi) unu pígiu fine de zingu in pitzu de àteros metallos po dhos badrare de no si orruinare
2.
po pesai àcua de funtana portu una sírcia de ferru zingau ◊ piscaus s'àcua cun is craciras zingaras
Tradutziones
Frantzesu
zinguer
Ingresu
to zinc
Ispagnolu
galvanizar con cinc
Italianu
zincare
Tedescu
verzinken.