Abbreviations Legenda | Symbols Legend

apodhicàre , vrb: apodhigae, apodhigai, apodhigare, podhicare Definition su istare totu tocandho cun is pódhighes, ponendho is pódhighes apitzu de is cosas sentza de bisóngiu, imbrutandhodhas (e, segundu ite si tocat, faendho male puru, giaendho dolore, ma fintzes po vísita o àteru); fintzes trebballare a pódhighes (es. su casu) Synonyms e antonyms afarrancae, ammanuncai, cariedhare Sentences ohi ite tológiu candho apódhigant s'ógiu! ◊ donzi mermu ti ant apodhicau ◊ sa morte isetat chin gúrpinos risitos de acunnortu pro nos apodhicare sas pèrelas de s'ànima (F.Satta)◊ su dotore mi at apodhigau bene in préchias 2. cussa picioca dh'ant apodhigada a deretu e a trevessu! Etymon srd. Translations French toucher du doigt English to touch Spanish toquetear con los dedos Italian toccare, tastare con le dita German berühren, betasten.

aponciài , vrb: (a-pon-ci-a-i) aponsare, aponsiae, aponsiare, apontziai, apontziare, apuntziai, apuntziare, puntziare Definition su si giare a bíere sériu, coment'e giaendhosi importu mannu o fintzes credendhosi pagu; camminare, foedhare o fàere sa cosa tropu addàsiu, tropu a sa lena; a logos fintzes ammurrionare, primmare / apontziai su murru = itl. stòrcere il muso Synonyms e antonyms allodhiai Sentences su piciocu arricu si fut apontziau candu Gesús dh'iat nau de bendi totu e de dhu donai a is pòburus Etymon itl. ponzare Translations French parler avec affectation English to speak affectedly Spanish hablar con afectación Italian parlare con gravità, con affettazióne German ernst, in gezierter Weise sprechen.

arabbescài, arabbescàre , vrb Definition fàere a figuras de genia àrabba siat a pintura o de àtera manera Translations French décorer d'arabesques English to decorate with arabesques Spanish adornar con arabescos Italian arabescare German mit Arabesken verzieren.

arrandài , vrb: arrendai 1, randai Definition fàere o pònnere s’arrandha a unu bestimentu o trastu Synonyms e antonyms irrandhare, trinetare Sentences est arrandendi sa camisa ◊ mi ammostas su chi as arrandau me is pannus? ◊ is féminas ant arrandau sa tialledha de s'altari ◊ apu arrendau is lensolos 2. intamen de arrechiai a su babbu mortu, sa genti iat arrandau po sa filla Etymon srd. Translations French faire de la dentelle English to lace Spanish adornar con encajes Italian merlettare German mit Spitzen besetzen.

arrogantàre , vrb: arrogantziare Definition foedhare male, arrespòndhere, brigare, coment'e faendho is prepotentes, is barrosos, is tostorrudos, chentza bòllere arreconnòschere s'arrexone de is àteros; fàere is prepotentes / a. su trotu = pretare su dortu, sighire a pretènnere sa resone ischindhe de no ndh'àere Synonyms e antonyms abbetiae, campaniare Sentences arrogantat sena frenu e puntígliat pro dogni gnagneria ◊ cudhos sunt torrados a arrogantare cun issu, a bortas a briga e a bortas in paghe ◊ Rosina si los leit amore amore e sos balentes no apeint prus it'e arrogantare ◊ insistis e poi no la piantas, ischindhe chi as tortu e arrogantas! (T.Curcu) 2. su fogu est arrogantziendhe: peri sa carrela sunt brujendhe pabilu, fozos, e sa zente fuit gridendhe Etymon srd. Translations French parler avec arrogance English to speak with arrogance Spanish hablar con arrogancia Italian parlare con arroganza German mit Anmaßung sprechen.

arrómu , nm Definition est su betare frores o erbas o cambos po bellesa Synonyms e antonyms arramadura Sentences ant portau fròngia po arromu ◊ po Corpus Domini andastus a segai arromu e arromastus sa bia Scientific Terminology sntz Etymon srd. Translations French jonchée de fleurs English decking with flowers Spanish el decorar con flores Italian infiorata German Blumenschmückung.

arrubiólu , nm: arrubiou, orrubiolu Definition druche chi assimbígiat a is tzípulas (o est a bocighedha), fatu cun arrescotu (o casu) friscu, orrubiou e corgiolu de aràngiu tratagasau, fríssiu che is tzípulas etotu e cun tzúcuru ispergiau apitzu Synonyms e antonyms rujolu Sentences sos arrubiolos frissos dhos insundhent in su tzúcoro Scientific Terminology drc Translations French berlingot English round-cake with soft inside Spanish buñuelo con queso Italian berlingòzzo German Kringel.

atracàre , vrb: atragare, atregare Definition su si cuare, firmare, camminare firmandhosi dónnia tanti giaendho atentzione po no si fàere a bíere, iscocandho Synonyms e antonyms abbuare, aclisare, acuae, ammacionai, ammagare, apatai, atrapare, atupare, cuerrai, frànghere, intuzare, istichire, istumponai, tudai Sentences sa robba si est atregada ◊ su lèpere est a s'atrega atrega ◊ su batu ch'est essidu atrega atrega ◊ sa gatu li est andhada a s'atrega atrega, a su sórighe, e candho che fit acurtzu che li est brincada a subra ◊ atracatu in su canale, mai ti cheres mustrare (G.Farris)◊ si est atracatu in d-una tupa isetandhe s'inimicu ◊ inoghe colat lestru, mancu si atregat Translations French marcher avec circonspection en s'arrêtant English to walk cautiously Spanish esconderse, andar con circunspección Italian nascóndersi, camminare con circospezióne, soffermàndosi German sich verstecken, mit Vorsicht gehen.

bàstas , cng: bastis, bastu 3, bastus 1 Definition foedhu po pònnere o chi ponet una cunditzione: s'imperat cun de e cun chi; candho est cun sa cng. chi e cun su verbu èssere e puntu isclamativu (bastu chi siat!) bolet nàrrere puru chi unu no est tanti seguru o no dhue credet meda a su chi narat o intendhet e abbarrat unu pagu ispantau e fintzes dispràxiu = como siat puru?!… si fit abberu?!… Synonyms e antonyms aliali! Sentences beni a ti cuai bastis chi ti cuist bèni ◊ bolliat unu piciocu mancai poberitedhu, bastas chi essit iscípiu bolai ◊ bastu chi sias cun àtere, bae, ma no a solu! ◊ apo a partire cras, bastu chi sas cosas no mi andhent a s'imbesse ◊ bastu chi mi nias sa veridade ti perdono! 2. nachi za est istudiendhe, bastu chi siat! ◊ iscrient chi za sunt sanos, bastus chi siat! 3. - Sas pudhas mias faghent sos oos e si los mànigant! - Bastu chi siat?! ◊ - A Boredhu che li ant furadu sos porcos! - Bastu chi siat?! 4. bastus de mi che l'iscutinare li apo nadu chi ei Translations French pourvu que, à condition que English provided (that) Spanish con tal de que Italian purchè German nur… wenn.

bonesamènti , avb Definition a sa bona, chentza pentzare in su malu, chentza dhue pònnere ancu, duda, in sa cosa Synonyms e antonyms bonicamente Translations French avec bonhomie, débonnairement English good-naturedly Spanish con cordialidad Italian bonariaménte German gutmütig.

bullitàdu , pps, agt Definition de bullitare; nau de iscarpas, chi dhi ant postu is bullitas a su fundhu Synonyms e antonyms acioau / cdh. imbudhitatu Translations French clouté English nailed Spanish botas con clavos Italian chiodato German genagelt.

burrutúdu , agt Definition totu prenu de burrutones Synonyms e antonyms abburrutonau, bugnosu, bunzudu, burrutosu, giumburudu Etymon srd. Translations French bossué, bosselé English lumpy Spanish con chichónes Italian bitorzoluto German mit Beulen.

cadeliàre , vrb: cadoliare Definition àere sa cosa a fortza de sacrifíciu; arrespramiare sa cosa (ma fintzes cuvrenare sa persona, pausare); istare a míndhigu, cun tropu pagu cosa, in su bisóngiu Synonyms e antonyms acolomizare, arresparmiai, avitare, istraviare 1 | ctr. perdimentare, sperditziai Idioms csn: pane cadeliadu = fatu a fortza de triballu; cadeliàresi de su fàmine = mòrriri de su fàmini po sa mandronia, po su pagu trabballai Sentences apo cadeliadu e marasadu chena profetu, che mísera zente 2. si ses iltraca, cadéliadi! ◊ cussa fémina si ndhe iltat totaganta cadeliada, chena essire mai Translations French gagner de quoi vivre à la sueur de son front English to gain with sacrifice Spanish gañar con sacrificio Italian guadagnare con sacrifìcio German mühsam verdienen.

caponàda , nf Definition unu papare: genia de insalada cun pische Synonyms e antonyms cdh. capunata Scientific Terminology mng Etymon ctl. caponada Translations French pain détrempé dans l'eau et assaisonné d'huile et de vinaigre English sicilian dish Spanish "caponata": plato siciliano con pescado en molho Italian caponata German sizilianische Fischgerichte.

caulàda , nf Definition papare fatu de càule; cosa essia, andhada o fata male 2. za l'as fata sa caulada!… Scientific Terminology mng Etymon srd. Translations French mets préparé avec des choux English cabbage-soup, blunder Spanish comida hecha con col, tontería Italian cavolata German Kohlgericht.

chin , prep: cun Definition foedhu chi si ponet innantis de is númenes po bòllere inditare cumpangia, manera, aina e àteru (fintzes suma, s’idea de contras a…)/ cun deo, cun mei, cun megus, cun tegus, cun isse, cun a isse, cun custu, cun a tie Synonyms e antonyms paris / a / contra | ctr. chentza Idioms csn: cun totu chi… = mancari; cun chi… = si; die cun die, annu cun annu, mese cun mese = donzi die/die die, donzi annu, donzi mese; pònnere una cosa (o a ccn.) cun àtera/u = pònniri impari, ma fintzes aparagonai Sentences semus andhados paris cun bois ◊ sas mamas crabarissas disizant un'àteru basu e nois cun a issas (G.Maieli)◊ abbarra cun megus, ca est note ◊ est beniu cun sa mulleri ◊ mamma fait fatuvatu su pani cun tamàtiga 2. su preide cumènciat is gòcios cun boghe bene intonada, brindhandho a dhi arrespòndhere ◊ segamus su casu cun sa lepa ◊ sa cosa chi faghet si leat cun sa furcheta ◊ s'iscriet cun sa pinna ◊ cun su dinai no si podit comporai totu ◊ deo non bio prus, ma chi tue mi ascurtas bene apo a bíede cun is ogos tuos ◊ dhi at torrau sa scera chin d-unu piciochedhu 3. fit a turunzu e a maledissiones chin su tempus ◊ la tenzo cun tegus pro su dannu chi mi as fatu ◊ seu inchietu cun issu ◊ ita tenis cun mei?! ◊ sa giustítzia ant domandau: "Cun chini suspetais?" e is fraris ant arrespostu: "Cun nisciunus!" ◊ no tenzo dépidos cun a tie! ◊ si est inchietau cun sa mulleri chi at guastau sa pingiara 4. cun chi tue mi dias isperàntzia dae me sa tristura ch'est lontana (M.Murenu)◊ deo, cun totu chi apo mente abbiza, s'ànimu no mi bastat chi lu conte ◊ cun totu chi as s'istúdiu, cosas medas no las ischis 5. como chi ant fatu su lagu amus s'abba annu cun annu ◊ istaiat die cun die cun su sonete a codhu ◊ issa l'iseteit die cun die, annu cun annu 6. 6.custu cun cussu faghet su tantu ◊ una cosa cun s'àtera faghet meda ◊ no mi as a pònniri a Franciscu cun Andria?!… Meda méglius Franciscu! Etymon ltn. cum + in, cum Translations French avec English with Spanish con Italian con German mit.

chinchinnàre , vrb Definition aprontare, cuncordare bene meda, pònnere is chinchinnos Synonyms e antonyms allaputzai, cumpòniri, cuncodrai, mudai Sentences chinchinnare s'aradu pro arare Etymon ltn. concinnare Translations French préparer soigneusement English to prepare with ability and care Spanish preparar con cuidado Italian preparare con abilità e con cura German geschickt und sorgfältig vorbereiten.

cicía , nf: gigia, tzitzia 2, zizia 2 Definition bonete cun sa visiera; genia de bonetedhu tundhu de pònnere in sa sedha de cúcuru: dhue ndh'at una calidade chi portat sa pubúntzula pendhendho Synonyms e antonyms bonete, iscia, mitrola / cdh., ttrs. sciscia Sentences si lis mustras un'àinu in cicia no distinghent sa conca de sa coa! ◊ a bortas bi amus síndhigu in cicia, a bortas síndhigu in capellu (Sassu) Scientific Terminology bst Etymon itl. cicìa Translations French bonnet, calotte English biretta Spanish bonete con visera Italian berrétta, papalina German Mütze, Barett.

cogorostúdu , agt Definition nau de su pudhu, chi portat crogorista manna; in cobertantza, nau de unu, chi est atriviu, coragiosu meda Synonyms e antonyms achighiristau, rostudu / atreviu Etymon srd. Translations French huppé English crested Spanish con cresta Italian crestato German mit einem Kamm versehen.

conchizàda , nf Definition móvia de sa conca Synonyms e antonyms conchinada, isconchinada, iscónchiu, isconchizada, sconchiada Etymon srd. Translations French mouvement de la tête English nod Spanish seña, ademán con la cabeza Italian mòssa del capo German Kopfbewegung.

«« Search again