abbanderàu , pps, agt: abbandheradu, bandheradu Definizione de abbanderai; nau de logu, chi est totu prenu de bandheras; chi est postu in artu, créschiu o postu a bisura de bandhera, che una bandhera Sinonimi e contrari impandherau 2. is arrugas funt totu abbanderaras po sa festa 3. su trigu est creschindhe bellu, totu abbandheradu ◊ una frunza de méndhula in fiore est sa muda de sa maja abbandherada ◊ s'ebba est a troto cun sa coa abbandhelada Traduzioni Francese pavoisé Inglese decked with flags Spagnolo embanderado Italiano imbandierato Tedesco beflaggt.

abbinài , vrb: abbinare Definizione isciúndhere in o cun binu, betare binu a calecuna cosa (fintzes giare a bufare a un'animale po cura); bufare binu meda, su si giare a su binu, a bufare; nau de frutuàriu, guastare coment'e faendhosi a binu, aghedu; abbinare est fintzes a murigare su mustu in is cubones po no si aghedare su pígiu de pitzu de sa binatza Sinonimi e contrari afegare, afegonare, imbreacare, infegare Frasi in s’atóngiu, su crabaxu chi teniat binu, abbinàt is crabas, mesu litru a totus 3. custa figu niedha, si no est collida apenas tinghindhe, si prúdigat in su culatzu e si abbinat totu Traduzioni Francese tremper dans le vin, s’enivrer Inglese to rinse with vine Spagnolo mojar con vino, emborracharse Italiano avvinare Tedesco Wein tränken.

abbratzetàre , vrb Definizione pigare a s'abbratzeta Etimo srd. Traduzioni Francese prendre bras dessus, bras dessous Inglese to be arm in arm with s.o. Spagnolo cogerse del brazo Italiano prèndere sótto bràccio Tedesco sich einhängen.

abbrunchilàre , vrb Definizione pònnere su brunchile, su crabistu a un'animale Sinonimi e contrari acrabistai, afrancilai, ammurralare, ammurrialare, arrunchilare, imbrunchidare, incrabistae | ctr. irbruncilae Terminologia scientifica pst Etimo srd. Traduzioni Francese enchevêtrer Inglese to tie with a rope Spagnolo encabestrar Italiano incapestrare Tedesco anbinden.

achipíre, achipíri , vrb Definizione fàere meda in pag'ora; fàere a ora, a tempus Sinonimi e contrari achivire, aciviri, acodie Modi di dire csn: a. bisonzu = resèssere a fàghere; a. a su dovere = atèndhere a su dovere, fai unu doveri Frasi chie est lestru e cabosu achipit in su tribàgliu ◊ a cosire a màchina s'achipit prus chi no a manu ◊ pro achipire faghide cun ambas manos! ◊ tocat de achipire si cherimus cumprire su tribàgliu! ◊ triballu inzotosu no si ndhe achipit ◊ si s'achipit de coro su dovere che passat su tempus prus serenu 2. chi ia achípiu a su pulma no ndhe fui torrau a pei ◊ su tempus est lestru e deo no poto achipire: lu giuto a tretu e mi at bell'e sighidu (N.Pianu)◊ oe no dh'achípio a fàere custa faina: che dh'acabbo cras ◊ candu est meda, in logu de asfaltu s'àcua no benit achipia Etimo itl. accivire Traduzioni Francese faire vite, travailler efficacement Inglese to get through a big piece of work, to work with efficacy Spagnolo despachar Italiano sbrigare mólto lavóro in pòco tèmpo, lavorare con efficàcia Tedesco leisten, schaffen.

acollàda , nf: acollara Definizione su giare un'ispinta, su fàere fortza a cropu o totus impare Sinonimi e contrari acirrada, afracada, assuprida, colpu, imberta, impédhida, incollada, ispinta, lómpia Modi di dire csn: dhi at donau un'acollada!… = l'at fatu un'assuprida!…; un'a. de àcua = una bufada manna de abba, acirrada Frasi s'aradu tichirriaiat a donzi acollada forte de su giuo ◊ at pigau un'acollara in sa vetura e de sa dí at cumentzau a sciolloriai ◊ dhi at donau un'acollada, in s'oru de su mari, e ci dh'at ghetau a s'àcua ◊ toca, mulleri mia, ca est s'úrtima acollada! 2. torrat a domu, pigat sa cullera e via àteras duas o tres acolladas de cudha cosa Etimo srd. Traduzioni Francese poussée occasionnelle Inglese push with the shoulder Spagnolo empujón Italiano spintóne, spallata Tedesco heftiger Stoß, Stoß mit der Schulter.

acrabistài, acrabistàre , vrb: acrapistare Definizione pònnere su crabistu a un'animale; acapiare sa bide noa po no che dha betare is bentos fortes Sinonimi e contrari abbrunchilare, imbrunchidare, incrabistae Etimo srd. Traduzioni Francese enchevêtrer Inglese to tie with a rope Spagnolo encabestrar Italiano incapestrare Tedesco anbinden.

afiorizàdu , agt: afrorigiau Definizione fatu a frores, totu froriu (nau de pintadura) Sinonimi e contrari froreadu Frasi custa chiterra est tota afiorizada Etimo srd. Traduzioni Francese orné Inglese adorned with flowers Spagnolo floreado Italiano infiorato Tedesco mit Blumen geschmückt.

agónzu , nm: agunzu, aunzu Definizione su chi (e prus de sustàntzia) si papat impare cun su pane, po dh'acumpangiare; sa cosa chi si ponet po cundhire is papares; in cobertantza, cosa chi si giaet a ccn. po ndhe tènnere calecunu praxere a dibbandha Sinonimi e contrari armíngiu, cumpànigu, incaúngiu / connimentu Frasi màndhigat a sa sola e a s'acua chivalzu chentza aunzu ◊ a chena bi aiant pulenta chene agonzu Terminologia scientifica mng Traduzioni Francese ce que l'on mange avec du pain Inglese smething to eat with bread Spagnolo companage, condumio Italiano companàtico Tedesco Zukost zum Brot.

allentoríre , vrb: lentorire* Definizione isciúndhere de lentore Sinonimi e contrari allentorai, insaurrare, issaghinare Traduzioni Francese faire devenir humide de rosée Inglese to wet with dew Spagnolo rociar Italiano bagnare di rugiada Tedesco mit Tau befeuchten.

allutonài , vrb Definizione pònnere giros de latone a calecuna cosa 2. at agatau una bella pipa allutonada Etimo srd. Traduzioni Francese cercler de laiton Inglese to rim with brass Spagnolo zunchar con latón Italiano cerchiare di ottóne Tedesco mit Messing überziehen.

alvuràre , vrb: arborare, arberare, arbulare, arburai, arburare, arvurare, arvuriare Definizione pònnere o prantare a àrbures, a matas; foedhandho de gente, pigaresidha deretu, su si pesare a boghes po cosighedhas, oféndhios o tzacaos: arburai dhu narant fintzes po pesare o fàere a mannu, arburare fintzes in su sensu de pònnere prantau, istrantagiau (a bisura de àrbure) Sinonimi e contrari arburire / artzisare, inchietae Modi di dire csn: arburàresi (nadu de sos cadhos) = pesàresi comente e ritzos, cun sos pes de dainanti in artu; arburai ccn. cosa = pònnere ritza, istantargiare 2. s'achetu est semper marritanne, isconchinanne, annigranne e cricanne de si arburare 3. ti àlvuras de crítica mania sentza ti intendher ne de birde e ne de sicu (G.A.Cossu)◊ su venenu mi àrborat sos nérbios!◊ si m'arvúriat su sàmbene in s'intèndhere cudhu!◊ si àrbulat su cadhu e che betat su mere! 4. su pipiu est nàsciu tzeghixedhu e pensà ca no ndi dh'arburamu (A.Murru)◊ in pratza sunt arburandhe sa tuva po su fogulone Traduzioni Francese border d'arbres, se fâcher Inglese to plant with trees, to lose one's temper Spagnolo arborecer, enarbolar Italiano alberare, inalberarsi Tedesco mit Bäumen bepflanzen, sich aufbäumen.

ammajucàre , vrb Definizione pigare a losingas, pigare a frandhigos, in bonas Sinonimi e contrari ammajucolare Etimo srd. Traduzioni Francese traiter avec douceur (ou avec les égards voulus) Inglese to treats.o. with kindness Spagnolo coger por las buenas Italiano prènder con le buòne Tedesco jdm. gut zureden.

ammoràre , vrb: amorai, amurai Definizione totu su chi duos faent de bonu s'unu po s'àteru, ómine e fémina, candho funt isposos e s'istimant cun s'idea de si cojuare; betare istima a unu, a una, cricare, èssere sèmpere impare Sinonimi e contrari fastigiai / abbaradhare, abbelare, imbelare, inamorai, indeosare, ingeniai Frasi oe comente fato a ti amorare? ◊ no ses menzus tue de sa chi so amorandhe ◊ sos tempos bellos si che sunt colados umpare chin su tempus de ammorare! ◊ bastat chi dh'amorit po dh'isposai, cussa dhu càrrigat de dinai puru! 2. totu sos chi la bident si ndhe ammorant de cantu atraet s'ermosura sua ◊ prite ti amoras, ca no cherjo a tie?! Terminologia scientifica ssl Etimo srd. Traduzioni Francese être fiancés, s'engager par une promesse de mariage Inglese to be connected with Spagnolo ser novios, llevarse bien con alguien Italiano avére una relazióne d'amóre, èssere fidanzati Tedesco ein Liebesverhältnis unterhalten, verlobt sein.

anchiàda , nf: Definizione cropu de camba (anca), de pei (de ananti), nau de animales Sinonimi e contrari anchionada Etimo srd. Traduzioni Francese coup de patte Inglese blow with a paw Spagnolo patada Italiano zampata Tedesco Pfotenhieb.

arabbescài, arabbescàre , vrb Definizione fàere a figuras de genia àrabba siat a pintura o de àtera manera Traduzioni Francese décorer d'arabesques Inglese to decorate with arabesques Spagnolo adornar con arabescos Italiano arabescare Tedesco mit Arabesken verzieren.

arramadúra , nf: arromadura, ramadura Definizione cambos, sida; frores e fògia frisca de amenta e de àteru chi sa gente betat in is orrugas candho passant unu santu in crufessone; sa sida chi ponent a s'arau, tra s'isteva e sa dentale, po bogare bene is surcos Sinonimi e contrari arromada, arromu Frasi sos pitzinnos festant a santu Zuvanne brincandhe s'arramadura alluta in sas carrelas 2. unus cantus iant istérriu in sa bia is mantus insoru, atrus ispainànt s'arramadura ◊ me is arrugas po is festas ghetant s'arramadura 3. s'arromadura de s'aradu si faghet ponindhe sida tra s'isteva e sa entale pro fagher essire menzus sos surcos Terminologia scientifica sntz Etimo ctl. enramadura Traduzioni Francese jonchée de fleurs Inglese decking with flowers Spagnolo follaje, ramaje, reja Italiano infiorata Tedesco Blumenschmückung.

arramài , vrb: arramare, arromai, arromari, ramai Definizione pònnere sida frisca, cambos, frores e àteru in crésia, in is portales, in is orrugas, fintzes a betadura in terra, po is festas ue passat sa crufessone cun su santu Frasi eus segau prunica po arromari is bias innantis de passari sa prucissioni 2. arromai s'arau po fai mellus is surcus Etimo ctl. enramar Traduzioni Francese couvrir de feuillages Inglese to cover with branches Spagnolo enramar Italiano infrascare Tedesco mit Zweigen bedecken.

arrebbócu , nm Definizione carda de prantu, de arrennegu Sinonimi e contrari arrebbentu Etimo srd. Traduzioni Francese rage réprimée avec de chaudes larmes Inglese anger reprimed with an implacable cry Spagnolo arrebato de ira Italiano ira reprèssa con pianto implacàbile Tedesco verhaltener Zorn.

«« Cerca di nuovo