imbruinàre , vrb: improinai,
imprughinare,
impruinai,
impruinare Definizione
imbrutare de pruine
Sinonimi e contrari
impioredhare,
impruerinare,
imprugherare
| ctr.
irbruerare,
isprugherare
Frasi
is làgrimas mizant de is ogus faendi surcus in is trempas impruinadas ◊ poita is crapitas de cussa genti no s'impruinant mai?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
couvrir de poussière
Inglese
to cover with dust
Spagnolo
empolvar
Italiano
impolverare
Tedesco
mit Staub bedecken.
impandheràre , vrb Definizione
pònnere is bandheras
Sinonimi e contrari
abbanderai
Traduzioni
Francese
pavoiser
Inglese
to hang with flags
Spagnolo
embanderar
Italiano
imbandierare
Tedesco
beflaggen.
imperdigonài, imperdigonàre , vrb Definizione
fèrrere isparandho a perdigones
Sinonimi e contrari
isperdiconare,
perdigonai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cribler de balles
Inglese
to riddle with shot
Spagnolo
disparar perdigones
Italiano
impallinare
Tedesco
mit Schrot treffen.
impubusàre , avb: impupusare Sinonimi e contrari
impinnaciai
Frasi
su carrotzinu fit cun bàtoro cadhos niedhos impubusados
Traduzioni
Francese
panacher,
empanacher
Inglese
to decorate with plumes
Spagnolo
adornar con penachos
Italiano
impennacchiare
Tedesco
mit einem Federbusch schmücken.
incalchinàre , vrb: incalcinai,
incalcinare,
incarchinare,
incarcinae,
incarcinai,
incarcinare,
incarcinari,
incartzinare,
incrachinare,
incracinai Definizione
betare crachina, carragiare, imbrutare de crachina, fintzes ischedrare is muros cun impastu de crachina o passare su late de sa crachina (sa prima manu) a is muros ischedraos
Sinonimi e contrari
albinare,
arrabbussai,
arraspagliai,
impalitai,
impilatzare,
intunigare,
irrustigare
/
imbarchinai
Frasi
is maistus de muru s'incarcinant totu sa bistimenta
2.
seu aici totu biancu ca ci seu imbàtiu in d-unu muru incracinau ◊ incrachinant sa dommo una borta a s'annu ◊ sa coghina si incalchinat donzi annu ◊ de cantu in cantu is aposentus tocat de dhus incarcinari
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crépir
Inglese
to plaster with lime
Spagnolo
encalar
Italiano
incalcinare
Tedesco
mit Kalkmörtel bewerfen.
incarramacinài , vrb Definizione
betare a s'afaiu trastos bècios o arrimaos, impreare su logu cun carramatzinas
Sinonimi e contrari
imbarratzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
encombrer de fanfreluches
Inglese
to hamper with trifles
Spagnolo
llenar un lugar de baratijas
Italiano
ingombrare di cianfrusàglie
Tedesco
mit Krams überfüllen.
infloríre, infloríri , vrb: infrorí,
infroriri Definizione
nau de is matas, bogare o fàere su frore; pònnere frores po bellesa, fàere bella una cosa coment'e ponendhodhi frores
Sinonimi e contrari
fiorire
/
aflorigiai,
infiorare,
florèssiri
Frasi
cussu at a benni candu infrorit sa figu ◊ est circhendi in sa tenta messada umbras de babaoi infroriu ◊ is campuras funt infrorendi ◊ ocannu sa castàngia, candu s'arritzoni fiat crescendu, at torrau a infrorí
2.
su mutetu ti dh'infrorit ma bèni, lah!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fleurir,
orner (fig.)
Inglese
to decorate with flowers,
to bloom
Spagnolo
florecer,
florear
Italiano
fiorire,
infiorare
Tedesco
blühen,
mit Blumen schmücken.
innàdu , nm Definizione
cropu de ischina, móvia de sa carena coment'e nadandho / avb.: a innadu = cun unu corpu de ischina, móida a incannadas
Sinonimi e contrari
ischinada
Traduzioni
Francese
coup de reins
Inglese
blow with one's back
Spagnolo
espaldazo
Italiano
schienata
Tedesco
Rückenstoß.
innaigainnàiga , avb Definizione
andhare a s'innàiga innàiga = andai cerri cerri, andhare iscúlia iscúlia, sedatzandho is nàdigas, coment'e ballandho is nàdigas, a su tàmbula tàmbula, istòntona istòntona
Sinonimi e contrari
isculisiscúlisi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
qui se dandine
Inglese
walking with a wiggle
Spagnolo
sacudir
Italiano
sculettante
Tedesco
sich in den Hüften wiegend.
insambenàdu , pps, agt: insammenadu,
issambenadu Definizione
de insambenare; chi portat sàmbene calandho, chi est brutu de sàmbene; chi est chentza sàmbene, chi no dhi at abbarrau sàmbene
Sinonimi e contrari
insambinidu
2.
in s'istante matessi una lantzada li at ispacadu in petus una vena e in d-unu minutu apen'apena sa persone fit tota insambenada ◊ lassat insammenadu su terrinu
3.
devia manigare su parasàmbene chi mi deviat intrare sàmbene ca nachi fia issambenada
Traduzioni
Francese
ensanglanté
Inglese
bloodstained,
stained with blood
Spagnolo
ensangrentado
Italiano
insanguinato
Tedesco
blutig.
insambenàre , vrb: issambenare,
issambentare,
insangunai Definizione
imbrutare de sàmbene
Sinonimi e contrari
insambentae,
insangrentare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ensanglanter
Inglese
to cover with blood
Spagnolo
ensangrentar
Italiano
insanguinare
Tedesco
blutig machen.
intentiedhàre , vrb: intintiedhare,
intitibedhare,
intitiedhare,
intzintziedhare,
intzitzivedhare Definizione
pònnere, frigare o picigare tzintziedhu (es. in cara, a carrasegare, a giogu), imbrutare de tzintziedhu
Sinonimi e contrari
ammascarai,
imberdonare,
infodhinai,
tintiedhare
Frasi
su fumu de su fogu intitiedhat s'isterzu
2.
si divertiat a machine bidendhe sa zente intintiedhada ◊ est totu intitiedhada chi paret essida dae fraile!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
noircir de suie
Inglese
to soil with soot
Spagnolo
tiznar
Italiano
sporcare di fulìggine
Tedesco
mit Ruß beschmutzen.
intingiàe, intingiài, intingiàre, intingiàri , vrb: intinzare Definizione
carrigare de tíngia, genia de bobboi niedhu chi ponet a is matas e a is erbas in is puntas modhes o, segundhu, fintzes a is animales; in cobertantza, fintzes carrigare de àteru cunsiderau dannosu o pagu praghillosu
Sinonimi e contrari
impestai
2.
su cani tuu fut carriau de púlixi e nd'at intingiau is mius puru (G.Mura)◊ is gerrunaderis funt intingiaus de dépidus, sentza mancu un'ispera!◊ depit èssi berus ca mi torru a intingiai cun d-un'ómini… abarru fiuda!
Traduzioni
Francese
prendre la teigne
Inglese
to affect with ringworm
Spagnolo
coger la tiña
Italiano
intignare
Tedesco
von Motten zefressen werden.
intzimentàre , vrb Definizione
prènnere, fàere o carragiare a cimentu
Sinonimi e contrari
aciumentai
Traduzioni
Francese
cimenter
Inglese
to fill up with cement
Spagnolo
cementar
Italiano
cementificare
Tedesco
zementieren.
inviscaméntu , nm Definizione
su inviscai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
engluage
Inglese
spreading with birdlime
Spagnolo
involucración
Italiano
invischiaménto
Tedesco
mit Vogelleim bestreichen.
irbrenugàda , nf: irbrinucada,
isbenujada Definizione
cropu de benugu
Sinonimi e contrari
ilgrenucata
Frasi
si l'at cotadu suta e leadu a irbrenugadas ◊ peta de anzone arrustu… manigade, no sunt mancu irbrenugadas, no!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de genou
Inglese
blow with the knee
Spagnolo
rodillazo
Italiano
ginocchiata
Tedesco
Kniestoß.
ischinàda , nf Definizione
cropu de ischina, genia de móvia lestra
Sinonimi e contrari
innadu,
ischitzinada,
sédhidu
Frasi
iscúdere un'ischinada pro sere a cadhu ◊ s'àinu cun duas ischinadas sàrtiat concas de perda e prantones ◊ in pagas ischinadas ch'est pigadu a s'àrbure
Traduzioni
Francese
coup de reins,
frétillement
Inglese
blow with one's back
Spagnolo
golpe de riñones,
esguince
Italiano
schienata,
guizzo
Tedesco
Rückenstoß,
Ruck.
iscontriài, iscontriàre , vrb: iscrontiare,
scontriai Definizione
atumbare de duas cosas andhandho a sa bandha contrària (o fintzes de una chi si movet a cara a un'àtera); nàrrere cosa contras a unu mescamente si tenet pretesas o si est faendho cosas chi andhant male (e fintzes giagarare); su si guastare de calecunu mecanísimu coment'e chi apat pigau cropu, àere dannu; bogare calecunu arremu de s'incàsciu
Sinonimi e contrari
atapai 1
/
certai,
chelcire,
scontrariai
/
iscadredhare,
iscussertare
2.
no mi cumintzist a iscontriai, deghinou nci fúlliu totu! ◊ no cherimus a nos iscontriare bois, bastante cantu bos amus iscurtadu! ◊ cuntipitzatos chi su babbu fit essinne de su contu, l'ant iscontriatu pro no víere ◊ pastores e canes iscróntiant sa chedha ◊ sa mama at iscontriadu sos pisedhos ca fint currindhe de un‘ala a s’àtera ◊ su truvadore iscróntiat sos sirvones pro los fàchere colare in sa posta
3.
una die su rellozu de campanile s'iscontrieit e comintzeit a caminare o tropu abbellu o tropu impresse
4.
est prus fàtzile chi dae s'oriente essat su sole chene caentare o chi sa Terra iscróntiet su zirare, chi no a che lavare su machine
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
différer,
contredire
Inglese
to run into,
to collide,
to clash with
Spagnolo
chocar,
tropezar,
contradecir
Italiano
scontrare,
contraddire
Tedesco
stoßen auf,
widersprechen,
iscuidàda , nf: iscuvidada,
scuidada Definizione
cropu giau cun su cuidu
Sinonimi e contrari
incuidada,
iscubidalada
Frasi
mi desit un'iscuidada ◊ si no rispondhia a tonu fit un'iscuidada bene dada!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de coude
Inglese
push with the elbow
Spagnolo
codazo
Italiano
gomitata
Tedesco
Stoß mit dem Ellbogen.
isculiàre , vrb Definizione
camminare faendho ballare is nàdigas, mòvere, iscutulare / andhare iscúlia iscúlia = andai cerri cerri, a s'innàiga innàiga, sedatendhe sas nàdigas
Sinonimi e contrari
inculiare,
isprusciare
Frasi
est ponenne paja de passos pro che isculiare cussos mermos chene sàmbene (M.Dui)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se dandiner
Inglese
to walk with a wiggle
Spagnolo
contonearse
Italiano
sculettare
Tedesco
sich in den Hüften wiegen.