Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

imbruinàre , vrb: improinai, imprughinare, impruinai, impruinare Definitzione imbrutare de pruine Sinònimos e contràrios impioredhare, impruerinare, imprugherare | ctr. irbruerare, isprugherare Frases is làgrimas mizant de is ogus faendi surcus in is trempas impruinadas ◊ poita is crapitas de cussa genti no s'impruinant mai? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couvrir de poussière Ingresu to cover with dust Ispagnolu empolvar Italianu impolverare Tedescu mit Staub bedecken.

impandheràre , vrb Definitzione pònnere is bandheras Sinònimos e contràrios abbanderai Tradutziones Frantzesu pavoiser Ingresu to hang with flags Ispagnolu embanderar Italianu imbandierare Tedescu beflaggen.

imperdigonài, imperdigonàre , vrb Definitzione fèrrere isparandho a perdigones Sinònimos e contràrios isperdiconare, perdigonai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cribler de balles Ingresu to riddle with shot Ispagnolu disparar perdigones Italianu impallinare Tedescu mit Schrot treffen.

impubusàre , avb: impupusare Sinònimos e contràrios impinnaciai Frases su carrotzinu fit cun bàtoro cadhos niedhos impubusados Tradutziones Frantzesu panacher, empanacher Ingresu to decorate with plumes Ispagnolu adornar con penachos Italianu impennacchiare Tedescu mit einem Federbusch schmücken.

incalchinàre , vrb: incalcinai, incalcinare, incarchinare, incarcinae, incarcinai, incarcinare, incarcinari, incartzinare, incrachinare, incracinai Definitzione betare crachina, carragiare, imbrutare de crachina, fintzes ischedrare is muros cun impastu de crachina o passare su late de sa crachina (sa prima manu) a is muros ischedraos Sinònimos e contràrios albinare, arrabbussai, arraspagliai, impalitai, impilatzare, intunigare, irrustigare / imbarchinai Frases is maistus de muru s'incarcinant totu sa bistimenta 2. seu aici totu biancu ca ci seu imbàtiu in d-unu muru incracinau ◊ incrachinant sa dommo una borta a s'annu ◊ sa coghina si incalchinat donzi annu ◊ de cantu in cantu is aposentus tocat de dhus incarcinari Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crépir Ingresu to plaster with lime Ispagnolu encalar Italianu incalcinare Tedescu mit Kalkmörtel bewerfen.

incarramacinài , vrb Definitzione betare a s'afaiu trastos bècios o arrimaos, impreare su logu cun carramatzinas Sinònimos e contràrios imbarratzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu encombrer de fanfreluches Ingresu to hamper with trifles Ispagnolu llenar un lugar de baratijas Italianu ingombrare di cianfrusàglie Tedescu mit Krams überfüllen.

infloríre, infloríri , vrb: infrorí, infroriri Definitzione nau de is matas, bogare o fàere su frore; pònnere frores po bellesa, fàere bella una cosa coment'e ponendhodhi frores Sinònimos e contràrios fiorire / aflorigiai, infiorare, florèssiri Frases cussu at a benni candu infrorit sa figu ◊ est circhendi in sa tenta messada umbras de babaoi infroriu ◊ is campuras funt infrorendi ◊ ocannu sa castàngia, candu s'arritzoni fiat crescendu, at torrau a infrorí 2. su mutetu ti dh'infrorit ma bèni, lah! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fleurir, orner (fig.) Ingresu to decorate with flowers, to bloom Ispagnolu florecer, florear Italianu fiorire, infiorare Tedescu blühen, mit Blumen schmücken.

innàdu , nm Definitzione cropu de ischina, móvia de sa carena coment'e nadandho / avb.: a innadu = cun unu corpu de ischina, móida a incannadas Sinònimos e contràrios ischinada Tradutziones Frantzesu coup de reins Ingresu blow with one's back Ispagnolu espaldazo Italianu schienata Tedescu Rückenstoß.

innaigainnàiga , avb Definitzione andhare a s'innàiga innàiga = andai cerri cerri, andhare iscúlia iscúlia, sedatzandho is nàdigas, coment'e ballandho is nàdigas, a su tàmbula tàmbula, istòntona istòntona Sinònimos e contràrios isculisiscúlisi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui se dandine Ingresu walking with a wiggle Ispagnolu sacudir Italianu sculettante Tedescu sich in den Hüften wiegend.

insambenàdu , pps, agt: insammenadu, issambenadu Definitzione de insambenare; chi portat sàmbene calandho, chi est brutu de sàmbene; chi est chentza sàmbene, chi no dhi at abbarrau sàmbene Sinònimos e contràrios insambinidu 2. in s'istante matessi una lantzada li at ispacadu in petus una vena e in d-unu minutu apen'apena sa persone fit tota insambenada ◊ lassat insammenadu su terrinu 3. devia manigare su parasàmbene chi mi deviat intrare sàmbene ca nachi fia issambenada Tradutziones Frantzesu ensanglanté Ingresu bloodstained, stained with blood Ispagnolu ensangrentado Italianu insanguinato Tedescu blutig.

insambenàre , vrb: issambenare, issambentare, insangunai Definitzione imbrutare de sàmbene Sinònimos e contràrios insambentae, insangrentare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ensanglanter Ingresu to cover with blood Ispagnolu ensangrentar Italianu insanguinare Tedescu blutig machen.

intentiedhàre , vrb: intintiedhare, intitibedhare, intitiedhare, intzintziedhare, intzitzivedhare Definitzione pònnere, frigare o picigare tzintziedhu (es. in cara, a carrasegare, a giogu), imbrutare de tzintziedhu Sinònimos e contràrios ammascarai, imberdonare, infodhinai, tintiedhare Frases su fumu de su fogu intitiedhat s'isterzu 2. si divertiat a machine bidendhe sa zente intintiedhada ◊ est totu intitiedhada chi paret essida dae fraile! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu noircir de suie Ingresu to soil with soot Ispagnolu tiznar Italianu sporcare di fulìggine Tedescu mit Ruß beschmutzen.

intingiàe, intingiài, intingiàre, intingiàri , vrb: intinzare Definitzione carrigare de tíngia, genia de bobboi niedhu chi ponet a is matas e a is erbas in is puntas modhes o, segundhu, fintzes a is animales; in cobertantza, fintzes carrigare de àteru cunsiderau dannosu o pagu praghillosu Sinònimos e contràrios impestai 2. su cani tuu fut carriau de púlixi e nd'at intingiau is mius puru (G.Mura)◊ is gerrunaderis funt intingiaus de dépidus, sentza mancu un'ispera!◊ depit èssi berus ca mi torru a intingiai cun d-un'ómini… abarru fiuda! Tradutziones Frantzesu prendre la teigne Ingresu to affect with ringworm Ispagnolu coger la tiña Italianu intignare Tedescu von Motten zefressen werden.

intzimentàre , vrb Definitzione prènnere, fàere o carragiare a cimentu Sinònimos e contràrios aciumentai Tradutziones Frantzesu cimenter Ingresu to fill up with cement Ispagnolu cementar Italianu cementificare Tedescu zementieren.

inviscaméntu , nm Definitzione su inviscai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engluage Ingresu spreading with birdlime Ispagnolu involucración Italianu invischiaménto Tedescu mit Vogelleim bestreichen.

irbrenugàda , nf: irbrinucada, isbenujada Definitzione cropu de benugu Sinònimos e contràrios ilgrenucata Frases si l'at cotadu suta e leadu a irbrenugadas ◊ peta de anzone arrustu… manigade, no sunt mancu irbrenugadas, no! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de genou Ingresu blow with the knee Ispagnolu rodillazo Italianu ginocchiata Tedescu Kniestoß.

ischinàda , nf Definitzione cropu de ischina, genia de móvia lestra Sinònimos e contràrios innadu, ischitzinada, sédhidu Frases iscúdere un'ischinada pro sere a cadhu ◊ s'àinu cun duas ischinadas sàrtiat concas de perda e prantones ◊ in pagas ischinadas ch'est pigadu a s'àrbure Tradutziones Frantzesu coup de reins, frétillement Ingresu blow with one's back Ispagnolu golpe de riñones, esguince Italianu schienata, guizzo Tedescu Rückenstoß, Ruck.

iscontriài, iscontriàre , vrb: iscrontiare, scontriai Definitzione atumbare de duas cosas andhandho a sa bandha contrària (o fintzes de una chi si movet a cara a un'àtera); nàrrere cosa contras a unu mescamente si tenet pretesas o si est faendho cosas chi andhant male (e fintzes giagarare); su si guastare de calecunu mecanísimu coment'e chi apat pigau cropu, àere dannu; bogare calecunu arremu de s'incàsciu Sinònimos e contràrios atapai 1 / certai, chelcire, scontrariai / iscadredhare, iscussertare 2. no mi cumintzist a iscontriai, deghinou nci fúlliu totu! ◊ no cherimus a nos iscontriare bois, bastante cantu bos amus iscurtadu! ◊ cuntipitzatos chi su babbu fit essinne de su contu, l'ant iscontriatu pro no víere ◊ pastores e canes iscróntiant sa chedha ◊ sa mama at iscontriadu sos pisedhos ca fint currindhe de un‘ala a s’àtera ◊ su truvadore iscróntiat sos sirvones pro los fàchere colare in sa posta 3. una die su rellozu de campanile s'iscontrieit e comintzeit a caminare o tropu abbellu o tropu impresse 4. est prus fàtzile chi dae s'oriente essat su sole chene caentare o chi sa Terra iscróntiet su zirare, chi no a che lavare su machine Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu différer, contredire Ingresu to run into, to collide, to clash with Ispagnolu chocar, tropezar, contradecir Italianu scontrare, contraddire Tedescu stoßen auf, widersprechen,

iscuidàda , nf: iscuvidada, scuidada Definitzione cropu giau cun su cuidu Sinònimos e contràrios incuidada, iscubidalada Frases mi desit un'iscuidada ◊ si no rispondhia a tonu fit un'iscuidada bene dada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de coude Ingresu push with the elbow Ispagnolu codazo Italianu gomitata Tedescu Stoß mit dem Ellbogen.

isculiàre , vrb Definitzione camminare faendho ballare is nàdigas, mòvere, iscutulare / andhare iscúlia iscúlia = andai cerri cerri, a s'innàiga innàiga, sedatendhe sas nàdigas Sinònimos e contràrios inculiare, isprusciare Frases est ponenne paja de passos pro che isculiare cussos mermos chene sàmbene (M.Dui) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se dandiner Ingresu to walk with a wiggle Ispagnolu contonearse Italianu sculettare Tedescu sich in den Hüften wiegen.