Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

arrestigàre , vrb: arrestricare Definitzione pònnere sa restiga a unu trastu, bestire unu trastu (cadira) de restiga Sinònimos e contràrios afiletai, impagliai 2. su fiascu arrestigadu muntenet su binu friscu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu empailler Ingresu to cover with straw Ispagnolu empajar Italianu impagliare Tedescu mit Stroh umwickeln.

arrogantàre , vrb: arrogantziare Definitzione foedhare male, arrespòndhere, brigare, coment'e faendho is prepotentes, is barrosos, is tostorrudos, chentza bòllere arreconnòschere s'arrexone de is àteros; fàere is prepotentes / a. su trotu = pretare su dortu, sighire a pretènnere sa resone ischindhe de no ndh'àere Sinònimos e contràrios abbetiae, campaniare Frases arrogantat sena frenu e puntígliat pro dogni gnagneria ◊ cudhos sunt torrados a arrogantare cun issu, a bortas a briga e a bortas in paghe ◊ Rosina si los leit amore amore e sos balentes no apeint prus it'e arrogantare ◊ insistis e poi no la piantas, ischindhe chi as tortu e arrogantas! (T.Curcu) 2. su fogu est arrogantziendhe: peri sa carrela sunt brujendhe pabilu, fozos, e sa zente fuit gridendhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu parler avec arrogance Ingresu to speak with arrogance Ispagnolu hablar con arrogancia Italianu parlare con arroganza Tedescu mit Anmaßung sprechen.

arromalletài , vrb Definitzione pònnere romaglietes, frores e cambos po bellesa Sinònimos e contràrios aflorigiai, florèssiri, infiorizare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu orner Ingresu to deck with flowers Ispagnolu poner ramilletes, flores Italianu infiorare Tedescu mit Blumen schmücken.

arrómu , nm Definitzione est su betare frores o erbas o cambos po bellesa Sinònimos e contràrios arramadura Frases ant portau fròngia po arromu ◊ po Corpus Domini andastus a segai arromu e arromastus sa bia Terminologia iscientìfica sntz Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jonchée de fleurs Ingresu decking with flowers Ispagnolu el decorar con flores Italianu infiorata Tedescu Blumenschmückung.

arrubiólu , nm: arrubiou, orrubiolu Definitzione druche chi assimbígiat a is tzípulas (o est a bocighedha), fatu cun arrescotu (o casu) friscu, orrubiou e corgiolu de aràngiu tratagasau, fríssiu che is tzípulas etotu e cun tzúcuru ispergiau apitzu Sinònimos e contràrios rujolu Frases sos arrubiolos frissos dhos insundhent in su tzúcoro Terminologia iscientìfica drc Tradutziones Frantzesu berlingot Ingresu round-cake with soft inside Ispagnolu buñuelo con queso Italianu berlingòzzo Tedescu Kringel.

assaghinàre , vrb Definitzione isciúndhere su logu, sa cosa, de saghina, de orrosu Sinònimos e contràrios issaghinare, saurrare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire devenir humide de rosée Ingresu to wet with dew Ispagnolu rociar Italianu bagnare di rugiada Tedescu mit Tau benetzen.

assanniàda, assannigàda , nf Definitzione cropu de sanna Sinònimos e contràrios issannada Frases assanniadas e mossos de sirbone ◊ lassa istare sa figu biculada, ca si bi agatas calchiunu bobboi ndhe podes àere un'assannigada… (B.Mureddu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de défense Ingresu bite with the fangs Ispagnolu colmillazo Italianu zannata Tedescu Hieb mit den Hauern.

atanagiàre, atanagliài , vrb: atanallai, atenatzare, atenazare, atonallai Definitzione istrínghere o acapiare a tonàgias Maneras de nàrrere csn: atenatzare un'animale = crastare cun sas tenatzas; atenazare a ccn. pro carchi cosa = dàreli a subra, brigàrelu, nàrrereli cosa 2. est atonallau de sa miséria ◊ totus dhu atenazant a dhi bogare de cabu de fumare Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu saisir ou serrer avec des tenailles Ingresu to grip with pincers Ispagnolu atenazar Italianu attanagliare Tedescu mit Zangen greifen.

basónzu , nm Definitzione su istare basandho Sinònimos e contràrios basadura, basinzu, basotamentu / cdh. baxugnu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu embrassades Ingresu smothering with kisses Ispagnolu besuqueo Italianu sbaciucchiaménto Tedescu Küssen.

basotaméntu , nm Sinònimos e contràrios basonzu, basotadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu embrassades Ingresu smothering with kisses Ispagnolu besuqueo Italianu sbaciucchiaménto Tedescu Abküssen, Küssen.

basotàre , vrb Definitzione su abbarrare basandho, su basare fatuvatu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bécoter Ingresu to smother with kisses Ispagnolu besuquear Italianu sbaciucchiare Tedescu küssen.

becósu , agt Definitzione chi est totu becos, essiduras coment'e porros, fintzes cun marcos de maladia de sa pedhe in conca; chi est càrrigu de tíngia; nau de persona po su naturale chi tenet, chi no arrexonat, chi po dónnia cosighedha si arrennegat, perdet luego sa passiéntzia, trotu coment'e unu crabu / curcurighedha becosa = zenia de curcurighedha totu comente e a porros a s'ala de fora Sinònimos e contràrios abbultzonadu, tingiosu / dirredhu, latranghigultzu Frases depit portai su fillu a su dotori, ca est becosu, a màncias in conca e perdendi is pius ◊ fit a s'iscútina iscútina ratèndhesi sos becos ca fit becosu 2. cuss'àrbure de figu est totu becosa: ndhe cheret segada in russu 3. arrea!… ca como che frundhit totu, becosu…, chi no faghet a li nàrrere nudha! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu teigneux Ingresu affected with ringworm Ispagnolu tiñoso Italianu tignóso Tedescu grindig.

bermigàre , vrb Definitzione pònnere su greme, comente faet in sa linna chi si púdrigat, bècia Sinònimos e contràrios bermire, ghermicare, ifermicare, imbremigai, infarraciai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire des vers, se vermouler Ingresu to become infested with worms, to get worm-eaten Ispagnolu agusanarse Italianu inverminire, tarlare Tedescu wurmig werden, wurmstichig werden.

biscàre , vrb Definitzione aciapare, cassare cun su biscu Sinònimos e contràrios imbiscare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engluer Ingresu to spread with birdlime Ispagnolu enviscar Italianu invischiare Tedescu mit Vogelleim fangen.

cadeliàre , vrb: cadoliare Definitzione àere sa cosa a fortza de sacrifíciu; arrespramiare sa cosa (ma fintzes cuvrenare sa persona, pausare); istare a míndhigu, cun tropu pagu cosa, in su bisóngiu Sinònimos e contràrios acolomizare, arresparmiai, avitare, istraviare 1 | ctr. perdimentare, sperditziai Maneras de nàrrere csn: pane cadeliadu = fatu a fortza de triballu; cadeliàresi de su fàmine = mòrriri de su fàmini po sa mandronia, po su pagu trabballai Frases apo cadeliadu e marasadu chena profetu, che mísera zente 2. si ses iltraca, cadéliadi! ◊ cussa fémina si ndhe iltat totaganta cadeliada, chena essire mai Tradutziones Frantzesu gagner de quoi vivre à la sueur de son front Ingresu to gain with sacrifice Ispagnolu gañar con sacrificio Italianu guadagnare con sacrifìcio Tedescu mühsam verdienen.

cannitàre , vrb Definitzione fàere s'incannitzau Sinònimos e contràrios incannitare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ramer, entourer de chaume Ingresu to cover with canes Ispagnolu encañizar Italianu incannucciare Tedescu mit Rohr umzäunen.

carregàrre , avb Definitzione atacau, própriu tocandhosi carre cun carre Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu au contact du corps Ingresu on contact with the skin Ispagnolu piel contra piel Italianu a contatto con la pèlle Tedescu dicht an der Haut.

cerrixèrri , avb, nm: cerruxerru Definitzione manera de camminare faendho ballare is nàdigas, comente faent is piciocas; genia de pigionedhu (cerruxerru solu pzn.) Sinònimos e contràrios isculisiscúlisi, scianchiscianchi / cherricherri Frases gi est pagu afragellada, cussa picioca, totu tinta in faci, totu iscianchiscianchi, caminendi cerrixerri! ◊ est benendi cerrixerri, totu apomponissada, totu arrandas e frocus 2. is pillonedhus bolant schiulendi de una mata a s’àtera: is cerruxerrus, is cruculeus, cadrellinas, calancuna meurra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui se dandine Ingresu walking with a wiggle Ispagnolu balanceante Italianu sculettante Tedescu sich in den Hüften wiegend.

chin , prep: cun Definitzione foedhu chi si ponet innantis de is númenes po bòllere inditare cumpangia, manera, aina e àteru (fintzes suma, s’idea de contras a…)/ cun deo, cun mei, cun megus, cun tegus, cun isse, cun a isse, cun custu, cun a tie Sinònimos e contràrios paris / a / contra | ctr. chentza Maneras de nàrrere csn: cun totu chi… = mancari; cun chi… = si; die cun die, annu cun annu, mese cun mese = donzi die/die die, donzi annu, donzi mese; pònnere una cosa (o a ccn.) cun àtera/u = pònniri impari, ma fintzes aparagonai Frases semus andhados paris cun bois ◊ sas mamas crabarissas disizant un'àteru basu e nois cun a issas (G.Maieli)◊ abbarra cun megus, ca est note ◊ est beniu cun sa mulleri ◊ mamma fait fatuvatu su pani cun tamàtiga 2. su preide cumènciat is gòcios cun boghe bene intonada, brindhandho a dhi arrespòndhere ◊ segamus su casu cun sa lepa ◊ sa cosa chi faghet si leat cun sa furcheta ◊ s'iscriet cun sa pinna ◊ cun su dinai no si podit comporai totu ◊ deo non bio prus, ma chi tue mi ascurtas bene apo a bíede cun is ogos tuos ◊ dhi at torrau sa scera chin d-unu piciochedhu 3. fit a turunzu e a maledissiones chin su tempus ◊ la tenzo cun tegus pro su dannu chi mi as fatu ◊ seu inchietu cun issu ◊ ita tenis cun mei?! ◊ sa giustítzia ant domandau: "Cun chini suspetais?" e is fraris ant arrespostu: "Cun nisciunus!" ◊ no tenzo dépidos cun a tie! ◊ si est inchietau cun sa mulleri chi at guastau sa pingiara 4. cun chi tue mi dias isperàntzia dae me sa tristura ch'est lontana (M.Murenu)◊ deo, cun totu chi apo mente abbiza, s'ànimu no mi bastat chi lu conte ◊ cun totu chi as s'istúdiu, cosas medas no las ischis 5. como chi ant fatu su lagu amus s'abba annu cun annu ◊ istaiat die cun die cun su sonete a codhu ◊ issa l'iseteit die cun die, annu cun annu 6. 6.custu cun cussu faghet su tantu ◊ una cosa cun s'àtera faghet meda ◊ no mi as a pònniri a Franciscu cun Andria?!… Meda méglius Franciscu! Ètimu ltn. cum + in, cum Tradutziones Frantzesu avec Ingresu with Ispagnolu con Italianu con Tedescu mit.

chinchinnàre , vrb Definitzione aprontare, cuncordare bene meda, pònnere is chinchinnos Sinònimos e contràrios allaputzai, cumpòniri, cuncodrai, mudai Frases chinchinnare s'aradu pro arare Ètimu ltn. concinnare Tradutziones Frantzesu préparer soigneusement Ingresu to prepare with ability and care Ispagnolu preparar con cuidado Italianu preparare con abilità e con cura Tedescu geschickt und sorgfältig vorbereiten.

«« Torra a chircare