aggruncídu , pps, agt Definizione
de aggruncire; chi est fatu a unu túturu de su fritu
Sinonimi e contrari
ateterighedhadu,
intinirau,
sfrigiorau
2.
nàrami ite as àpidu, Antioga: totu aggruncida pares e maltrata!
Traduzioni
Francese
transi
Inglese
to grow numb
Spagnolo
entumecido
Italiano
intirizzito
Tedesco
erstarrt.
assutzudhíu , agt: atzutzudhiu Definizione
chi giughet sa tudha de su fritu, afritoriu, o fintzes po timória
Sinonimi e contrari
altudhidu,
aprilutziu,
assutzurredhau,
atzutzudhau,
sfrigiorau
Frasi
is duas sorres furint atzutzudhias de s'assustru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
transi,
engourdi
Inglese
numbed
Spagnolo
aterido
Italiano
intirizzito
Tedesco
erstarrt.
cancaràdu , pps, agt: cancaratu,
cancarau,
cancurau Definizione
de cancarare; chi portat sa manu o àteru arremu chentza ndhe pòdere bàlere, chentza fortza, acancarronau; nau de un'arremu fintzes candho est informigau, coment'e dormiu o immarriu de comente fut postu ora meda / trigu, orzu cancaradu = cun s'ispiga dórchida conca a terra
Sinonimi e contrari
aggrammiadu
Frasi
lampu, s'iscrossa chi mi at dadu, sa currente, mi at cancaradu sa manu! ◊ ohi, ohi, mi at cancarau totu sa camba!
2.
bogadiche su vísciu de pedire e ista cun sas manos cancaradu! ◊ cussu dranghilloi mannu ciai podiat andai a isperdiai, ca no est cancarau! ◊ bai a castiai, ca no portas mancu is cambas cancaradas! ◊ che fui cancurau de su fritu! ◊ nois semus cancaratos dae su fritu, chin su pilu erpilatu ◊ sa vida fut disumana, cancaraos de fritu, chin apititu e gana!◊ portaiaus is cambas cancaradas a fortza de abarrai sétzius in màchina
Traduzioni
Francese
engourdi,
transi
Inglese
numbed
Spagnolo
entumecido,
aterido,
agarrotado
Italiano
intirizzito,
rattrappito
Tedesco
erstarrt,
steif.
sidhídu , pps, agt: sidhiu Definizione
de sidhire; chi est firmu sizidu, cradu, o, nau de unu, fintzes chi no foedhat, chi abbarrat citiu, chi istat firmu
Sinonimi e contrari
firmu,
serradu,
sidhadu 1,
sizidu
/
mudu
/
aggruncidu
Modi di dire
csn:
sidhiu! = frimmu!, mudu!; buca sidhia = buca cosida, serrada, nadu de chie si callat mudu, no iscóbiat nudha; mòrriri sidhiu = mòrrere inteterighedhadu de su fritu
2.
est chin sas barras sidhias ◊ benindi a innòi, cantu chi abarras sidhiu ingunis! ◊ sidhia tui, ca nci nd'at po tui puru! ◊ abarra inguni sidhiu, no bèngiat genti a comporai cosa! ◊ sa fentana no seu arrennésciu a dh'oberri: est sidhia ◊ tui fai su chi ti nant e sidhiu che sa balla!
3.
sidhiu, ca megas de iscoviai totu! ◊ apo intesu custu istragamuzu… mi ne seo pesadu sidhidu, no ischio ite cosa fut (Z.Porcu)◊ sidhiu, deghinò ti pòngiu su murrabi!
Traduzioni
Francese
cacheté,
transi
Inglese
sealed,
numbed
Spagnolo
cerrado herméticamente,
entumecido
Italiano
sigillato,
intirizzito
Tedesco
versiegelt,
erstarrt.
téteru , agt: tétiru,
tétiu Definizione
nau de cosa chi, mescamente innanti modhe e lenta, est o est essia tostada, a bisura de nae de linna (po s'abba, po su fritu, de ufradura): si narat fintzes po deretu, ténneru, chi no est trotu; foedhandho de ccn., chi si credet meda, tropu / téteru che fuste, che brocu, che canna
Sinonimi e contrari
achirdinadu,
chídrinu,
incodinau
/
cdh. tétaru
| ctr.
indullidori,
mugiaditu
Frasi
unu candho morit s'ifritat e abbarrat téteru ◊ sa fune de cànnau ifusta est tètera ◊ bi at robba chi si est ifusta est tètera ◊ s'ischina tètera zughes, chi no t'imbàssias a nudha?! ◊ semus tèteros de su fritu!
2.
ista prus téteru subra de su cadhu! ◊ est camminandhe téteru che brocu ◊ s'ispiga a conca bàscia est ingranida, sa tètera est aurtida ◊ no so che candho a punta de ischina caminaia téteru che canna!
3.
cussa est bellita ma tètera che fusu ◊ Crateone fit colatu téteru che fuste e aiat respostu apenedhas a su salutu ◊ mi est atobiada tètera che fusu, no mi at mancu saludau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rigide,
contracté,
transi
Inglese
rigid,
contracted,
benumbed
Spagnolo
rígido,
contraído,
entumecido
Italiano
rìgido,
contratto,
intirizzito
Tedesco
starr,
verkrampft.
tostoràu , pps, agt: tusturatu Definizione
de tostorare; chi est coment'e tostau, chídrinu de su fritu
Sinonimi e contrari
afriturigadu,
aggruncidu,
ammarmurau,
allintugliadu,
ateterighedhadu,
illibriniu,
intinirau,
sfrigiorau
2.
fit una die de iberru mala e frita, fit bentu, fit frocandhe a froca lada e Mariedha, totu tostorada, bufàndhesi sas ungras! (P.Dessanay)
Traduzioni
Francese
transi
Inglese
stiffened,
frozen to death
Spagnolo
envarado,
entumecerse
Italiano
intirizzito,
assiderato
Tedesco
erstarrt.