catzólu , nm Definizione
genia de pigione de istàinu e de paule: in Sardigna solu in passada
Sinonimi e contrari
coaciolu,
gangorredha
/
acabussoni 1
Terminologia scientifica
pzn, podiceps nigricollis
Traduzioni
Francese
petit grèbe
Inglese
little grebe
Spagnolo
zampullín cuellinegro
Italiano
svasso pìccolo
Tedesco
Schwarzhalstaucher.
coaciólu , nm: cuaciou,
cuatolu Definizione
genia de pigione de abba, cun is peis prus addasegus: in Sardigna passat s'ierru ma no nidat
Sinonimi e contrari
catzolu,
gangorredha
2.
oi in su mari aici pàsidu gei fait a fai su cuaciou!
Terminologia scientifica
pzn, podiceps nigricollis
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit grèbe
Inglese
grebe
Spagnolo
somormujo de cuello negro,
zampullín cuellinegro
Italiano
svasso pìccolo
Tedesco
Schwarzhalstaucher.
cófu , nm Definizione
genia de fossu / una funtana de c. = fossu inue essit abba
Sinonimi e contrari
fósciu,
tofa
Frasi
giogaiaus a cofedhu cun pisu, matripellas e gutones ◊ faiaus unu cofu in terra po giogare a gutones ◊ cuss'intaulau est a cofos
Etimo
ltn.
*cofus
Traduzioni
Francese
petite cavité,
fossé
Inglese
ditch
Spagnolo
foso,
cavidad
Italiano
pìccolo cavo,
fòsso
Tedesco
Graben.
colombéri , nm: columberi,
culumberi,
cumboberi,
cumboreri,
cumbuleri,
cummoberi Definizione
genia de armadiedhu lassau in su muru po pònnere calecuna cosa (mescamente acanta a sa forredha); su buidu chi lassant in is muros – a bortas – candho ndhe leant su ponte; istampu mannu in is muros, in orrocas, buidedhu chi dhue faent su nidu is culumbos o, si est a paris de terra, genia de cundhutu asuta de muru po passare abba
Sinonimi e contrari
abburgadorzu,
acajolu,
camaritu,
fenesta,
macarina,
percolu
Frasi
candho essis lassa sa crae in su culumberi! ◊ chie iscultat in columberi de muru iscultat male anzenu e sou puru ◊ in sas cumbessias sas bentanedhas pariant culumberis ◊ ponimus sos luminos in su culumberi de su furru ◊ at postu sa cafetera in su cumboberi tupau cun sa tendhina
2.
custu muru est totu a culumberis de cantu est male fatu ◊ connoschet donzi culumberi inuve s'impercant sas cosas pérditas ◊ eis biu cussus colomberis me in s'arroca: in cussus istampus dhui biviant feminedhas chi tessiant a tralàrgiu de òru…
Etimo
ctl.
colomer
Traduzioni
Francese
placard
Inglese
small room
Spagnolo
alacena
Italiano
pìccolo vano,
ripostìglio nei muri
Tedesco
Abstellraum.
cònnaru , nm Definizione
pische: una genia de macioni
Sinonimi e contrari
zanchetu
Terminologia scientifica
psc
Traduzioni
Francese
petit gobie
Inglese
candian sand-smelt
Spagnolo
gobio pequeño
Italiano
pìccolo ghiòzzo,
latterino
Tedesco
kleiner Ährenfisch.
conzèdha , nf Definizione
genia de istrégiu de terra a bàtoro asas; una perra de su corgiolu de sa nughe e fintzes su corgiolu de s'ou apustis essiu su pudhighinu; a logos est ferru (sonàgia) chi si apicat in su tzugu a is animales, po sonare, o fintzes casigiolu
Sinonimi e contrari
bróina
Terminologia scientifica
stz
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petite jarre
Inglese
small pitcher
Spagnolo
pequeña jarra
Italiano
pìccolo órcio
Tedesco
kleiner Krug.
corfichédhu , nm Definizione
min. de corfu, cropighedhu
Traduzioni
Francese
petit coup
Inglese
small blow
Spagnolo
golpecito
Italiano
pìccolo cólpo
Tedesco
kleiner Schlag.
criatòne , nm Definizione
pipiu pitichedhu
Sinonimi e contrari
creadura,
fizaredhu,
pipiu
| ctr.
mannu
Etimo
ltn.
creatione(m)
Traduzioni
Francese
petit enfant
Inglese
baby
Spagnolo
crío
Italiano
pìccolo bimbo
Tedesco
kleines Kind.
currulíu 1 , nm Definizione
una genia de pigiones a bicu longu, fàrchinu, chi in Sardigna abbitant solu in passera po passare ierru / curruliu o tzurruliu imperiali = s'arratza prus manna de custos pigiones (numenius arquata)
Sinonimi e contrari
currulioti
Terminologia scientifica
pzn, numenius tenuirostris, n. phaeopus
Traduzioni
Francese
petit courlis
Inglese
whimbrel
Spagnolo
zarapito pequeño
Italiano
chiurlottèllo,
chiurlo pìccolo
Tedesco
Dünnschabel-Brachvogel.
iscampírru , nm: scampirru Definizione
tunina pitica chi no pesat chentu líbberas; nau de gente, unu chi est àbbile e lestru
Sinonimi e contrari
lacertu
2.
is pastoris ch'ia connotu fuat genti iscampirra
Terminologia scientifica
psc
Etimo
itl.
sgambirru
Traduzioni
Francese
thonine
Inglese
small tuna
Spagnolo
atún pequeño
Italiano
pìccolo tónno
Tedesco
kleiner Thunfisch.
minòre , agt, nm: minori Definizione
de duas o prus cosas, personas o àteru, sa chi tenet in calecunu piessignu prus pagu mannària; de cosas chi creschent, sa chi tenet prus pagu tempus; nau solu de gente, chi no est in tempus de tènnere totu su càrrigu de diritos, doveres, responsabbilidade, chi no at lómpiu is degheoto annos / a/c. custu foedhu, candho est impreau po distínghere númenes chi inditant su èssere piticu de una cosa, in DitzLcs. est incurtzau a min. e númenes deosi agiummai sèmpere acabbant in -edhu, -edha (es.: ómine, omin-edhu, fémina, femin-edha), ma podent acabbare in -ichedhu, -ixedhu e var. (is agt. po impiticare de prus sa calidade in méngua podent fàere in -edhedhu, -edhutzu, che a minore: minoredhu, minoredhedhu, minoredhutzu, e bolendho inditare custa calidade ancora prus in méngua si arrepitit -edh cantu si bolet faendho unu superlativu microscópicu…); sa méngua in -edhu, -ichedhu si faet no solu cun is númenes ma fintzes cun is agetivos e pps. po giare a cumprèndhere chi sa cosa o sa calidade no dhu'est própriu o fintzes chi funt esageraos (es. un'apretixedhu a bessí cun cussu frius po bagamundai!…◊ informadedhus funt, in custu logu…, no t'iscínt narri mancu s'oràriu de unu trenu! ◊ bellixedhu, tui, andendi a passillai a pantalonis segaus!…)/ sos minores = is fillus, s'úrtima generatzioni
Sinonimi e contrari
acocoadu,
bassu,
minorache,
minudu
/
giòvanu,
piciocu,
pisedhu 3
| ctr.
mannu
Frasi
est pisedhu minore e no podet zúghere su cabu de sa pessone manna ◊ coment'e ómine ghetabat pacu pupa, ma cantu fit minore de carena fit mannu de coro ◊ sa frommiga est un'animaledhu minore ◊ deo no apo a èssere mannu mannu ma no so mancu minore minore! (Mura)◊ abarra aundi t'ant biu de minori crescendi!
2.
at modos de unu carriarzu, no rispetat ne minores e ne mannos ◊ a su minore za bi cheret pagu a che lu conchinare! ◊ su prus minore tenet bisonzu de su prus mannu ◊ depides dare auditu a su minore comente a su mannu (Deut.)◊ Luisi est su minore de fizos meos
3.
sos minores no votant
Cognomi e Proverbi
smb:
Minore
/
prb:
abba minore no girat molinu
Etimo
ltn.
minore(m)
Traduzioni
Francese
petit,
mineur
Inglese
small
Spagnolo
pequeño,
menor de edad
Italiano
pìccolo,
minorènne
Tedesco
klein,
niedrig,
jung,
Kleine.
pichícu , agt, prn: biticu,
picicu,
piticu,
pitiu,
pitzicu Definizione
chi (o unu chi) tenet pagu mannària: nau cun ironia, su foedhu podet bòllere nàrrere mannu, meda, ma fintzes própriu minore, antzis minore meda, nudha puru, fintzes segundhu ite si iat a bòllere (es.: piticu su fàmini!… = meda (nau de unu chi giai si biet ca tenet fàmene); piticu su prexu!… = pagu, própriu nudha (nau de unu chi giai si biet chi no est prexau)/ min. piticadhedhu, pitichedhedhu, pitierredhedhu, pitiedhedhu, pitiridhedhu, pitirrinchinu; famíllia pitia = cun totu is fígios minores
Sinonimi e contrari
minore,
minudu,
picocu,
pistirincu,
pistiringhinu
| ctr.
mannu
Frasi
s'ierru fait is dis tanti pitias chi apena orbésciu bis iscurigai ◊ est piticadhedhu aditzu si bit! ◊ su fuedhai meda fait sa dí pitia
2.
at donau su bistiri a sa manna, sa rosa a sa pitica ◊ mellus a morri a pitiu po no sufriri a mannu tanti pena ◊ andat bèni po mannus e pitius
3.
piticu s'arrogu de casu chi si at segau… agiummai no mi ndi lassat!
Cognomi e Proverbi
smb:
Pitiu, Pittiu
/
prb:
mellus chi pràngiant is piticus chi no is mannus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
petit,
moins grand,
moindre
Inglese
small
Spagnolo
pequeño
Italiano
pìccolo,
minóre
Tedesco
klein.
tàca , nf, nm: tacu Definizione
logu artu e in paris in pitzu, mescamente orroca sola, logu de orroca arta totu a inghíriu
Sinonimi e contrari
giara,
gollei,
ibba,
pranedha 1
/
tecu,
toneri,
texile
Frasi
sas abbas a bàsciu terra falant dae sos tacos de Diosa ◊ su tacu ainca funt is domus de gianas est unu pranu calcàriu assurcau de is errius
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
petit plateau rocheux
Inglese
small rocky tableland
Spagnolo
pequeña meseta rocosa,
peña llana
Italiano
tacco,
pìccolo tavolato roccióso
Tedesco
felsiges Tafelland.
trechínzu , nm: trichíngiu,
trichinzu,
trighignu,
trighinzu Definizione
nau de bidha, bidhighedha, bidha pitica, medau de una pariga de domos o fintzes bighinau; chedha de animales / Sos Trighinzos = sa leada de Ispollatu, Su Burgu e Bótidha in Sa Costera
Sinonimi e contrari
bichinadu,
bidhichedha,
bidhiciolu,
bidrinzu,
furriadolzu,
leada,
madau
/
arbutzu,
assorte,
cedha,
fiotu,
grústiu,
tropedhu
Frasi
canno fut biu babbai, Désulu fut divisu in tres trighignos
2.
tenet unu trighinzu de erveghes
Etimo
ltn.
tricinius
Traduzioni
Francese
quartier,
petit troupeau
Inglese
neighbourhood,
little herd
Spagnolo
barrio,
rebaño pequeño
Italiano
rióne,
pìccolo grégge
Tedesco
Statdviertel,
kleine Herde.
tzurliotédhu , nm Definizione
tzurruliu conca de molenti, genia de pigione chi faet abbitu in Sardigna in calecunu tempus de s'annu
Sinonimi e contrari
tziriolubitiu
Terminologia scientifica
pzn, charadrius dubius curonicus
Traduzioni
Francese
petit pluvier
Inglese
killdeer
Spagnolo
chorlitejo chico
Italiano
corrière pìccolo
Tedesco
Flußregenpfeifer.