caéntu , nm: cajentu,
chelentu,
chellentu Definizione
temperadura artighina, prus che àteru po comente podet pràghere
Sinonimi e contrari
caldu,
cazentu,
cheghentu
/
basca,
calura
| ctr.
frios,
fritore
Frasi
pro maladia gai bastat a istare in caentu ◊ in beranu e in istiu in logos nostros che faghet caentu ◊ pònelu in su caentu, cussu piatu de cosa, pro no s'ifritare! ◊ ue bi at sole o fogu bi at caentu ◊ custas dies su tempus est in caentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chaud
Inglese
heat
Spagnolo
calor
Italiano
caldo
Tedesco
Wärme.
callènte, callènti , agt, nm: cazente,
caxente,
caxenti,
chelente,
chellente Definizione
chi tenet caentu, chi est in caentu; chi tenet fortza, chi istat bene (chi tenet cosa, errichesa): nau de fémina, fintzes chi est in more
Sinonimi e contrari
caente*,
caldu,
calgenti,
cheghente
/
caentu,
cazentu
| ctr.
fridu,
frios
Modi di dire
csn:
caxente che fogu = caente meda, budhidu; fatzat callenti e arriat sa genti! = su chi contat est a èssere bestidos, de no tènnere fritu (e prus pagu contat sa bellesa de sa bestimenta o de sa cuguzura)
Frasi
s'abe cheret logu callente e fiores ◊ como sunt aeritas cazentes ◊ is pàrdulas chellentes si issundhint cun su sutzu de su limone e s'ispertzant de tzúcoro ◊ a is agiudadores si donàt su turredhu, su pistocu callente o durces fatus in domu ◊ ge no ti ndi at a dipendi cancunu dannu, de cussa puntura?… ponidí bàngius di axedu callenti!
2.
sa carri donat e pedit callenti, carignus e cunfortu ◊ no portai lentzoru de linu ma una mantixedha de piu, però gei mi ndi fera de callenti!
3.
si est afancedhada cun su datori e dhi at fatu giai unu pipiu: brut'ègua, gei dh'at agatada callenti!
Traduzioni
Francese
chaud
Inglese
warm (th)
Spagnolo
caliente
Italiano
caldo
Tedesco
warm,
Wärme.
calòre, calòri , nm: colore 1 Definizione
su caentu chi lassat andhare su fogu o css. àtera funte de energia prus càrriga: de totu is formas de energia (mecànica, elétrica, luminosa, sonora) est sa chi prus s'isperdet; sa furighedha de is animales fémina (ma dhu narant de gente puru) candho bolent su mascu
Sinonimi e contrari
alore,
caentu,
callentori,
caloria,
calura
/
more,
sua 1,
subore
/
cdh. cammariola
| ctr.
friorzu,
frios
Modi di dire
csn:
pònnere a calore a focu, a colore a fogu = aparadu a su fogu, acurtzu a su fogu de si caentare; còiri a colori a fogu = arrustu; animale in calores = in more, chi cheret su mascru
Frasi
a seranu sas famíglias si riuniant a nàrrere contos a colore a fogu ◊ dhus apu fatus seci a colore de fogu ◊ in su furru no bi at colore ◊ sa peta rassa a colore a colore che l'arrustiat in suta de su fogu (Z.Virdis)◊ sa cótzula fit cota in sa tzidha a colore lentu
2.
comente intrat s'istiu sas berbeghes benint in calore
3.
titia, cussa picioca a gonna crúcia crúcia cun custu frius: ndi portat de caloris!…
Etimo
ltn.
calore(m)
Traduzioni
Francese
chaleur
Inglese
heat
Spagnolo
calor
Italiano
calóre
Tedesco
Wärme.
pàta , nf Definizione
su calore de sa forredha, ma fintzes sa basca
Sinonimi e contrari
caentu,
patera,
tebidori
/
basca
| ctr.
frios
Modi di dire
csn:
avb.: a p. a fogu, a p. de fogu = a calor'a fogu; cotu a p. = cotu in su pamentu de su foghile imbudhighinadu; p. a… = afaca a…; su fogu betat p. = mandhat caentu
Frasi
lezindhe custu contu paret de intèndhere sa pata de su forru coghindhe su pane ◊ no caentao mancu a pata a fogu (P.Bitto)◊ fit in domo sétzidu a pata a fogu ◊ intret segura sa pata de beranu!
2.
fimus sétzidos pata a tie a nos contare sos contos
Cognomi e Proverbi
smb:
Pata, Patta
Traduzioni
Francese
chaleur du foyer
Inglese
home warmth
Spagnolo
calor del hogar
Italiano
calóre del focolare
Tedesco
Wärme der Feuerstelle.
tebidòri , nm: tebiore,
tebiori,
tebiroi,
tepiore Definizione
caentedhu brandhu, lenu
Sinonimi e contrari
alore,
tebidesa
Frasi
sos tebiores de su mese de abrile ◊ intas sos animales godint su tepiore in s'umbra suta de sos àrvores
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tiédeur
Inglese
warmth
Spagnolo
tibieza
Italiano
caldùccio,
tepóre
Tedesco
milde Wärme,
Lauheit.