caènte , agt, nm: cagente,
caglienti,
cajente Definizione
nau de una cosa, chi portat una temperadura prus arta de comente est a su normale, nau de su tempus, chi est faendho caentu, a diferéntzia de una temperadura bàscia e pruscatotu a paragone de sa temperadura de su cristianu; temperadura artighina / èssere in cagente = in caentu
Sinonimi e contrari
caldu,
callente,
cheghente
/
caentu,
calore
| ctr.
astroradu,
fridu
/
frios
Frasi
de cust'abba no faghet a ndhe bufare: est caente che píssiu ◊ zughet sas manos caentes che late
2.
sas túrturas rucrant sas costeras chircandhe sos caentes de beranu ◊ unu tempus fimis poveritos e cuntentos, temperaos a fritu e a cajente (Z.Deriu)◊ Maria est cicida in sa forredha, in su caente ◊ asuta de is forredhos dhu'est caente
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
chaud
Inglese
warmth
Spagnolo
caliente
Italiano
caldo
Tedesco
warm.
caentósu , agt: cajentosu Definizione
chi faet caentu, chi caentat, nau de unu logu, de una domo, de bestimentu
Sinonimi e contrari
callentosu,
cheghentosu
/
caente
| ctr.
fridu
Frasi
sas béstias chircant locos caentosos pro pàschere
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
chaud
Inglese
warm
Spagnolo
caliente
Italiano
caldo
Tedesco
warm.
càldu , nm, agt: cardu 1 Definizione
caentu meda; chi est bene caente
Sinonimi e contrari
caentu,
caldesa,
cazentu
/
basca,
calura
/
caente,
càlidu,
callente,
cheghente
| ctr.
fridu,
frios
Modi di dire
csn:
betare cardu = fàghere caentu; ndhe li daet una calda e una frita = una càdria e una lena, ndhe li narat (o ndhe li pretenet) una chi no li piaghet e una chi li piaghet; caldu néulu, múliu = sa calura meda chi faghet candho, in istiu, s'aera est cuguzada de nues chi muntenent su calore incubadu e úmidu
Frasi
aiat leadu calchi colpu de aera essendhe a fora de domo dai su caldu a su fritu ◊ est die de cardu forte, oe! ◊ s'arba longa mi betat cardu ◊ si andhat a pei a caldu e a friscu, cun su cuadhu de santu Franchiscu!
2.
fia pensendhe a sa die colada cun issu, a sos basos caldos chi m'intendhia ancora in sas laras ◊ fuit una bellesa a si samunare cun abba cheghente in cudhos lacos biancos de sos bànnios caldos ◊ candho sunt cotas, sas seadas si ammelant e si ponent caldas pro las manigare
Etimo
ltn.
cal(i)dus
Traduzioni
Francese
chaud,
chalereux
Inglese
warm (th)
Spagnolo
caliente
Italiano
caldo,
caloróso
Tedesco
Hitze,
heiß.
callènte, callènti , agt, nm: cazente,
caxente,
caxenti,
chelente,
chellente Definizione
chi tenet caentu, chi est in caentu; chi tenet fortza, chi istat bene (chi tenet cosa, errichesa): nau de fémina, fintzes chi est in more
Sinonimi e contrari
caente*,
caldu,
calgenti,
cheghente
/
caentu,
cazentu
| ctr.
fridu,
frios
Modi di dire
csn:
caxente che fogu = caente meda, budhidu; fatzat callenti e arriat sa genti! = su chi contat est a èssere bestidos, de no tènnere fritu (e prus pagu contat sa bellesa de sa bestimenta o de sa cuguzura)
Frasi
s'abe cheret logu callente e fiores ◊ como sunt aeritas cazentes ◊ is pàrdulas chellentes si issundhint cun su sutzu de su limone e s'ispertzant de tzúcoro ◊ a is agiudadores si donàt su turredhu, su pistocu callente o durces fatus in domu ◊ ge no ti ndi at a dipendi cancunu dannu, de cussa puntura?… ponidí bàngius di axedu callenti!
2.
sa carri donat e pedit callenti, carignus e cunfortu ◊ no portai lentzoru de linu ma una mantixedha de piu, però gei mi ndi fera de callenti!
3.
si est afancedhada cun su datori e dhi at fatu giai unu pipiu: brut'ègua, gei dh'at agatada callenti!
Traduzioni
Francese
chaud
Inglese
warm (th)
Spagnolo
caliente
Italiano
caldo
Tedesco
warm,
Wärme.
fadhísa , nf: fadhixa Definizione
chinisu, cussu budhiu asuta de sa braxa; su fogu etotu
Sinonimi e contrari
cardufari,
fairivàiri
Frasi
si sa Sardigna sighit a bruxare goi no at a passare annos meda chi s'at a reduire a un'ísula de fadhixa ◊ coghiat sa cótzula in sa fadhixa
Etimo
ltn.
*falliva
Traduzioni
Francese
cendre sous la braise
Inglese
hot ash
Spagnolo
ceniza caliente debajo de las brasas
Italiano
cinìgia
Tedesco
Glutasche.
fairivàiri , nm: farivàiri,
farivari,
frarivrari Definizione
chinisu biu e giai orrúbiu de cantu est budhiu meda asuta de sa braxa, tanti ca faet a dhue còere cosa (patata, castàngia, ou)
Sinonimi e contrari
calduchinu,
cardufari,
fadhisa
Frasi
cust'ou at a èssi prus saboriu si dhu fia tebidebi in su fairivàiri? ◊ s'istrumpat in s'arena finivini che pisita in su farivari ◊ allorigados in su farivari, mesa bentre tizirint in caentu…
Etimo
ltn.
flagrare
Traduzioni
Francese
cendre sous la braise
Inglese
hot ash
Spagnolo
ceniza caliente debajo de las brasas
Italiano
cinìgia
Tedesco
Glutasche.
suàdu , pps, agt: assuau,
suatu 1,
subau,
suvau Definizione
de suare; chi est in more, in calore / subada che gatu = in more che batu in su tempus (chi istat a màulos, iscandhulosu)
Sinonimi e contrari
aibbadu,
allimitu,
imbirtiolau,
insuiu,
intzinnidu,
suguzadu
/
cdh. sualzalitu
Frasi
pariant carrelas de vrústios de prudhedas suvadas
Traduzioni
Francese
en chaleur
Inglese
aroused
Spagnolo
caliente,
cachondo
Italiano
infoiato
Tedesco
geil.