caènte , agt, nm: cagente,
caglienti,
cajente Definitzione
nau de una cosa, chi portat una temperadura prus arta de comente est a su normale, nau de su tempus, chi est faendho caentu, a diferéntzia de una temperadura bàscia e pruscatotu a paragone de sa temperadura de su cristianu; temperadura artighina / èssere in cagente = in caentu
Sinònimos e contràrios
caldu,
callente,
cheghente
/
caentu,
calore
| ctr.
astroradu,
fridu
/
frios
Frases
de cust'abba no faghet a ndhe bufare: est caente che píssiu ◊ zughet sas manos caentes che late
2.
sas túrturas rucrant sas costeras chircandhe sos caentes de beranu ◊ unu tempus fimis poveritos e cuntentos, temperaos a fritu e a cajente (Z.Deriu)◊ Maria est cicida in sa forredha, in su caente ◊ asuta de is forredhos dhu'est caente
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
chaud
Ingresu
warmth
Ispagnolu
caliente
Italianu
caldo
Tedescu
warm.
caentósu , agt: cajentosu Definitzione
chi faet caentu, chi caentat, nau de unu logu, de una domo, de bestimentu
Sinònimos e contràrios
callentosu,
cheghentosu
/
caente
| ctr.
fridu
Frases
sas béstias chircant locos caentosos pro pàschere
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
chaud
Ingresu
warm
Ispagnolu
caliente
Italianu
caldo
Tedescu
warm.
càldu , nm, agt: cardu 1 Definitzione
caentu meda; chi est bene caente
Sinònimos e contràrios
caentu,
caldesa,
cazentu
/
basca,
calura
/
caente,
càlidu,
callente,
cheghente
| ctr.
fridu,
frios
Maneras de nàrrere
csn:
betare cardu = fàghere caentu; ndhe li daet una calda e una frita = una càdria e una lena, ndhe li narat (o ndhe li pretenet) una chi no li piaghet e una chi li piaghet; caldu néulu, múliu = sa calura meda chi faghet candho, in istiu, s'aera est cuguzada de nues chi muntenent su calore incubadu e úmidu
Frases
aiat leadu calchi colpu de aera essendhe a fora de domo dai su caldu a su fritu ◊ est die de cardu forte, oe! ◊ s'arba longa mi betat cardu ◊ si andhat a pei a caldu e a friscu, cun su cuadhu de santu Franchiscu!
2.
fia pensendhe a sa die colada cun issu, a sos basos caldos chi m'intendhia ancora in sas laras ◊ fuit una bellesa a si samunare cun abba cheghente in cudhos lacos biancos de sos bànnios caldos ◊ candho sunt cotas, sas seadas si ammelant e si ponent caldas pro las manigare
Ètimu
ltn.
cal(i)dus
Tradutziones
Frantzesu
chaud,
chalereux
Ingresu
warm (th)
Ispagnolu
caliente
Italianu
caldo,
caloróso
Tedescu
Hitze,
heiß.
callènte, callènti , agt, nm: cazente,
caxente,
caxenti,
chelente,
chellente Definitzione
chi tenet caentu, chi est in caentu; chi tenet fortza, chi istat bene (chi tenet cosa, errichesa): nau de fémina, fintzes chi est in more
Sinònimos e contràrios
caente*,
caldu,
calgenti,
cheghente
/
caentu,
cazentu
| ctr.
fridu,
frios
Maneras de nàrrere
csn:
caxente che fogu = caente meda, budhidu; fatzat callenti e arriat sa genti! = su chi contat est a èssere bestidos, de no tènnere fritu (e prus pagu contat sa bellesa de sa bestimenta o de sa cuguzura)
Frases
s'abe cheret logu callente e fiores ◊ como sunt aeritas cazentes ◊ is pàrdulas chellentes si issundhint cun su sutzu de su limone e s'ispertzant de tzúcoro ◊ a is agiudadores si donàt su turredhu, su pistocu callente o durces fatus in domu ◊ ge no ti ndi at a dipendi cancunu dannu, de cussa puntura?… ponidí bàngius di axedu callenti!
2.
sa carri donat e pedit callenti, carignus e cunfortu ◊ no portai lentzoru de linu ma una mantixedha de piu, però gei mi ndi fera de callenti!
3.
si est afancedhada cun su datori e dhi at fatu giai unu pipiu: brut'ègua, gei dh'at agatada callenti!
Tradutziones
Frantzesu
chaud
Ingresu
warm (th)
Ispagnolu
caliente
Italianu
caldo
Tedescu
warm,
Wärme.
fadhísa , nf: fadhixa Definitzione
chinisu, cussu budhiu asuta de sa braxa; su fogu etotu
Sinònimos e contràrios
cardufari,
fairivàiri
Frases
si sa Sardigna sighit a bruxare goi no at a passare annos meda chi s'at a reduire a un'ísula de fadhixa ◊ coghiat sa cótzula in sa fadhixa
Ètimu
ltn.
*falliva
Tradutziones
Frantzesu
cendre sous la braise
Ingresu
hot ash
Ispagnolu
ceniza caliente debajo de las brasas
Italianu
cinìgia
Tedescu
Glutasche.
fairivàiri , nm: farivàiri,
farivari,
frarivrari Definitzione
chinisu biu e giai orrúbiu de cantu est budhiu meda asuta de sa braxa, tanti ca faet a dhue còere cosa (patata, castàngia, ou)
Sinònimos e contràrios
calduchinu,
cardufari,
fadhisa
Frases
cust'ou at a èssi prus saboriu si dhu fia tebidebi in su fairivàiri? ◊ s'istrumpat in s'arena finivini che pisita in su farivari ◊ allorigados in su farivari, mesa bentre tizirint in caentu…
Ètimu
ltn.
flagrare
Tradutziones
Frantzesu
cendre sous la braise
Ingresu
hot ash
Ispagnolu
ceniza caliente debajo de las brasas
Italianu
cinìgia
Tedescu
Glutasche.
suàdu , pps, agt: assuau,
suatu 1,
subau,
suvau Definitzione
de suare; chi est in more, in calore / subada che gatu = in more che batu in su tempus (chi istat a màulos, iscandhulosu)
Sinònimos e contràrios
aibbadu,
allimitu,
imbirtiolau,
insuiu,
intzinnidu,
suguzadu
/
cdh. sualzalitu
Frases
pariant carrelas de vrústios de prudhedas suvadas
Tradutziones
Frantzesu
en chaleur
Ingresu
aroused
Ispagnolu
caliente,
cachondo
Italianu
infoiato
Tedescu
geil.