abbratzèta , avb: abbratzete, brasseto Definizione manera de si pigare intrandho apare donniunu su bratzu suo in su cuidu cun su bratzu de sa persona a costau, camminandho Frasi leat sas féminas a s’abbratzeta e las mintet a buteghinu ◊ Zubanne e Pepina sunt tucaos a s'abbratzete ◊ sas copiedhas sunt totu passizandhe a s'abbratzeta Etimo srd. Traduzioni Francese bras dessus, bras dessous Inglese arm in arm Spagnolo del brazo, de bracete Italiano sottobràccio Tedesco Arm in Arm.

aframicàre , vrb Definizione fàere o essire famigosu, pedhitzone / aframicau de gana = mortu de fàmini Sinonimi e contrari aframicosare, ammiserae Traduzioni Francese appauvrir Inglese to impoverish Spagnolo empobrecer Italiano immiserire Tedesco arm machen.

bàltzu , nm: bartzu, bràciu, brassu, bratzu Definizione parte de sa carena chi andhat de su codhu a sa manu, distintu in duas partes de mesania, in su cuidu: in is animales, est sa camba de ananti; si narat fintzes de àteru (es. cambu grussu de mata, aina de traperi po intrare mànigas o camberas de pantalone a prentzare); coment'e medida, unos 75 centímetros de longària (tres prammos)/ min. bratzichedhu, bratzitu Sinonimi e contrari camba 2, fratu 2 Modi di dire csn: sa canna, sa cannedha de su bratzu = sa parte de su bratzu de su cuidu a sa manu, itl. avambràccio; bratzu de cadrea = parte de una cadira aundi fait a pònniri is bratzus apitzus, candu unu si setzit; b. de àrbure, de riu, de mare = camba; su bratzu de s'arromana = su fusu o canna cun sas intacas, ue si ponet su pirone; andai cun is bratzus sciàcula sciàcula, sciamiendu = cun sos bratzos péndhuli péndhuli, coment'e bantzighendhe; fugliare una cosa a cantu curret bratzu = atesu meda, a totu codhu; èssere, rúere, leare in bratzos = itl. tra le braccia Frasi fut a fàere sa meigina a su brassu ◊ fillu tuu portaiat su brassu betau in codhus a una burreca bella! ◊ bidesit un'upa niedha cun su fusile in baltzos ◊ cussu portat unu bratzu retentu Cognomi e Proverbi smb: Bratzu Terminologia scientifica crn Etimo ltn. brachium Traduzioni Francese bras Inglese arm Spagnolo brazo Italiano bràccio Tedesco Arm.

brassèto , avb: abbratzeta, bratzeta, bratzeto, bratzetu Definizione manera de si pigare duos camminandho a fiancu de pare ponendho is duos bratzos acanta agganciaos a manera de si tocare in sa parte de aintru de su cuidu / leare a bratzeta, a bratzete, a su bratzetu = abbratzetare, cun su bratzu intradu suta de su bratzu de un'àteru Frasi est passau unu, totu allichidiu, in bistiri de festa, a su bratzetu cun sa mulleri ◊ fint ispassizendhe leados a sa bratzeta ◊ la leo a sa bratzeta, ma però inchieta si est mustrada Traduzioni Francese bras dessus, bras dessous Inglese arm in arm Spagnolo del brazo Italiano sottobràccio Tedesco Arm in Arm.

bratzichédhu , nm Definizione min. de bratzu, bratzu de pipiu Sinonimi e contrari bratzitu Traduzioni Francese bras Inglese little arm Spagnolo bracito Italiano braccino Tedesco kleiner Arm.

cóltzu , agt, nm: colzu, cortzu, corzu 1, cotzu 3 Definizione foedhu chi narant po ammischinare o lastimandho a unu; foedhandho de unu mortu, s'ispaciau, sa bon'ànima; fintzes chi est totu malandhau / cortzaredhu! = siscuru!, scerau!, mischinu! Sinonimi e contrari beadu, mischinu, moltu, siscuru / malacónciu / cdh. cólciu | ctr. diciosu Frasi coltzu si andhas foressidu solu in su buscu niedhu! (P.Casu)◊ corzu a isse si no si ndhe adderetat! ◊ corzu chie si fidat de amigos! (P.Pisurzi)◊ custu mi ammentant sa colza pitzinnia! ◊ a dolu de sas coltzas netas mias, chi mi ant a pesu in domo! 2. su colzu de tziu Istèvene, candho si agataiat, za fit ómine! ◊ s'interramortos at ammaniadu una tuda pro un'àteru corzu ◊ su colzu de babbu meu naraiat sèmpere a no fàghere male a neune 3. sa mobbília no podiat èssere prus cortza: cadrea mala, mesedha totu arroinada Etimo crsn. córciu Traduzioni Francese pauvre, Dieu ait son âme, feu (f. feue) Inglese poor (thing), latelamented Spagnolo el pobre Italiano poverino, buonànima Tedesco arm, Selige.

fadigósu , agt Definizione chi tenet o giughet fàdigu, chi est a fàdigu, in poberesa manna (e nau mescamente a disprétziu) Sinonimi e contrari famicosu, pedhitzoni Frasi nci at genti fadigosa e matrachera chi atru non pentzat che a fai mali! Etimo srd. Traduzioni Francese gueux Inglese tramp Spagnolo mendigo, pordiosero Italiano pezzènte Tedesco arm, elend.

filupèndhe , avb Definizione istare a f. = istare male meda, a s'úrtimu puntu, nau de su campare, de bívere Sinonimi e contrari tilipendhe Frasi tuncunia e a filupendhe, est morta azicu apustis ◊ mancari filupendhe siat de salude, no est a la pònnere apare chin cudha Etimo srd. Traduzioni Francese misérablement Inglese miserably Spagnolo miserablemente Italiano miseraménte Tedesco arm, in Armut, elend.

iscedàu , iscl, agt: isciarau, scedau* Definizione foedhu chi si narat mescamente lastimandho a unu po dannu o àteru motivu Sinonimi e contrari deldiciadu, dirgrassiadu, mabassortau, malafadau, malafortunau, míseru / scurixedhu!, siscuru! Frasi a cussu, iscedau, no dh'ant betau sabi a conca! Traduzioni Francese le pauvre! Inglese needy, poor thing Spagnolo pobre, pobrecillo Italiano poverino Tedesco arm, unglücklich.

issustantziàre , vrb: issustassiare Definizione pèrdere, fàere pèrdere o bogare sa sustàntzia, sa fortza; nau in cobertantza, cumbínchere, cullonare, o fintzes iscioloriare cun arrexonamentos chi no si cumprendhent Sinonimi e contrari illabare, isolzighedhare, lissiai 2. mih no ti che issustàssiet cun sos illérios suos, mih! ◊ cun sos machines suos mi che at issustantziadu! Etimo srd. Traduzioni Francese appauvrir Inglese to impoverish Spagnolo empobrecer, agotar Italiano depauperare Tedesco arm machen.

pòberu, póberu , agt, nm: pòbiru, pòboru, pòburu, pòvaru, póveru Definizione chi o chie tenet pagu o nudha benes, siendha, chi est bisongiosu o chi dhi mancat ccn. cosa o ndhe tenet o portat tropu pagu, chi est in cunditziones de necessidade; coment'e agt. dhu narant lastimandho a unu, cristianu, béstia o fintzes mata, po ccn. male o dannu chi tenet o at tentu e deosi si narat innanti de su nm. / min. pobiritu, pobiredhu, pobiritedhu = p. meda, in bisonzu meda (e fintzes pedulianu, chi campat pedindhe) Sinonimi e contrari abbisongiosu, bisonzile, pàburu / cdh. pòaru, ttrs. pòbaru / malibigau, meschinu, fradhocu, sciadau | ctr. arricu Modi di dire csn: aguantaisí, bessiri, acabbai p., furriai, torrai a p.; p. forti, tropu, chi no fait, meda; pòberu de… (+ nm.) = chi li mancat carchi cosa; pòvaru faladu = póveru in terra, andhadu male a s'úrtimu etzessu Frasi sa crésia fiat pòbara e sa genti prus puru ◊ custa fiat una fémmina pòbora ◊ funt pipius pòberus, sempri iscrutzus o a crapitas bècias ◊ est una famíllia pòbera: tenint isceti dus mois de terra 2. sa cosa piús rica e bella chi sos pòveros ant: sa limba, sa cultura, sa memória istórica ◊ su pagu chi guaràngiat dh'ispartzit cun is pòburus ◊ su póberu no at àteru aficu si no sa zoronada 3. portat su sànguini pòberu de gróbbulus arrúbius ◊ sa cosa chi ses papendi est pòbera de vitaminas ◊ est una terra pòvera de sustàssia 4. pòberu béciu, aici malàriu! ◊ pòberas matas tocadas de fogu! ◊ pòvera mama, s'apretu chi s'at bidu a l'istratzare sa criadura dae manos sos bandhidos! ◊ aite lu chircas a cudhu póver'ómine candho no ndhe podet sa vida?! ◊ pogheritu, l'imputabant de unu muntone de cosas ◊ dha fait sa limósina, sa meri, a unu pòburu istrupiau? Cognomi e Proverbi prb: su pòburu est che su cani: andat a chini dhi donat s'ossu ◊ a pòberu non depas e a santus non promitas ◊ balit prus unu pòbiru bonu chi no unu ricu malu Etimo itl. Traduzioni Francese pauvre Inglese poor Spagnolo pobre Italiano pòvero Tedesco arm, Arme.

«« Cerca di nuovo