anninnitàu , pps, agt Definizione
de anninnitae; chi est miseredhu, no at créschiu, nau de ccn.
Sinonimi e contrari
trighinzu 1
Traduzioni
Francese
rachitique,
maigre et débile
Inglese
poor looks,
rachitic
Spagnolo
raquítico
Italiano
di aspètto mìsero,
rachìtico
Tedesco
kümmerlich.
cóltzu , agt, nm: colzu,
cortzu,
corzu 1,
cotzu 3 Definizione
foedhu chi narant po ammischinare o lastimandho a unu; foedhandho de unu mortu, s'ispaciau, sa bon'ànima; fintzes chi est totu malandhau / cortzaredhu! = siscuru!, scerau!, mischinu!
Sinonimi e contrari
beadu,
mischinu,
moltu,
siscuru
/
malacónciu
/
cdh. cólciu
| ctr.
diciosu
Frasi
coltzu si andhas foressidu solu in su buscu niedhu! (P.Casu)◊ corzu a isse si no si ndhe adderetat! ◊ corzu chie si fidat de amigos! (P.Pisurzi)◊ custu mi ammentant sa colza pitzinnia! ◊ a dolu de sas coltzas netas mias, chi mi ant a pesu in domo!
2.
su colzu de tziu Istèvene, candho si agataiat, za fit ómine! ◊ s'interramortos at ammaniadu una tuda pro un'àteru corzu ◊ su colzu de babbu meu naraiat sèmpere a no fàghere male a neune
3.
sa mobbília no podiat èssere prus cortza: cadrea mala, mesedha totu arroinada
Etimo
crsn.
córciu
Traduzioni
Francese
pauvre,
Dieu ait son âme,
feu (f. feue)
Inglese
poor (thing),
latelamented
Spagnolo
el pobre
Italiano
poverino,
buonànima
Tedesco
arm,
Selige.
impoburitài , vrb Definizione
orrúere o bènnere in bisóngiu meda, in poberesa manna
Sinonimi e contrari
acuculiare 1,
aframicare,
aframicosare,
apedhitzonai,
impoberai
| ctr.
arricai
Traduzioni
Francese
appauvrir
Inglese
to make poor
Spagnolo
empobrecer
Italiano
immiserire
Tedesco
verarmen.
iscedàu , iscl, agt: isciarau,
scedau* Definizione
foedhu chi si narat mescamente lastimandho a unu po dannu o àteru motivu
Sinonimi e contrari
deldiciadu,
dirgrassiadu,
mabassortau,
malafadau,
malafortunau,
míseru
/
scurixedhu!,
siscuru!
Frasi
a cussu, iscedau, no dh'ant betau sabi a conca!
Traduzioni
Francese
le pauvre!
Inglese
needy,
poor thing
Spagnolo
pobre,
pobrecillo
Italiano
poverino
Tedesco
arm,
unglücklich.
matàgnu , agt: metantzu,
metanzu Definizione
chi no tenet calidades bonas, nau de cosa e de gente puru (de ccn., fintzes chi est giau a fàere male)
Sinonimi e contrari
iscadentonzu,
malésicu,
malu,
mecianu*
| ctr.
bonu
Frasi
su bentu de santu Simone tenet fama metanza ca ndhe iscudet s'ischissone ◊ invece de dultzuras mi faghes passare oras metanzas ◊ cussu est unu dutore metanzu ◊ su prus forte fachiat s'ala a su metantzu
Traduzioni
Francese
de mauvaise qualité,
médiocre,
répréhensible
Inglese
ordinary,
poor,
censurable
Spagnolo
de mala calidad,
reprobable
Italiano
scadènte,
mediòcre,
riprovévole
Tedesco
minderwertig,
mittelmäßig,
verwerflich.
meciànu , agt, nm: metzanu Definizione
chi (o chie) est de calidades pagu bonas, antzis antzis malas, nau de cosas e de gente
Sinonimi e contrari
iscadentonzu,
matagnu,
tratu 1
| ctr.
bonu
Frasi
de annadas ndhe faghet bonas e metzanas ◊ aia in manu unu nodosu càmbaru e metzanu cun totu gherraia ◊ no timet ne fritu e ne calura, ne tempus bonu e ne tempus metzanu
2.
sos metzanos abbratzant sa vindita e lis paret balanzu e granzeu ◊ su piús mandrone e piús visciadu, su piús metzanu e faularzu fit isse ◊ cantat sa glória e martíriu de sos Santos, sas vilesas de sos metzanos
Cognomi e Proverbi
smb:
Mezzanu
Etimo
itl.
mezzano
Traduzioni
Francese
de mauvaise qualité,
médiocre
Inglese
poor
Spagnolo
medianillo
Italiano
scadènte,
mediòcre
Tedesco
minderwertig,
mittelmäßig,
Mittelmäßige.
meschínu , agt, iscl: mischinu Definizione
chi istat male, chi est sufrindho, nau mescamente a làstima de su pòberu o de chie tenet o at tentu calecunu male, dannu / betàresi a sa mischina = atrogare su male fatu coment'e iscusèndhesi
Sinonimi e contrari
pòberu
/
addolumannu!,
addolumeu!,
siscuru!
Frasi
mischinu de tui: ses béciu in s'ossu, ita as a bolli fai a is piciocas!…◊ mischinu, mi nd'est partu mali: fiat tristu e annugiau ◊ mischinu su castiau!
Traduzioni
Francese
le pauvre!
Inglese
poor thing!
Spagnolo
¡pobre!
Italiano
poverino!
Tedesco
arm,
der Ärmste!
míseru , agt, nm Definizione
nau de ccn., chi est pòberu, o de cosa chi creschet chi at fatu pagu isvilupu; nau de unu po comente acostumat a fàere, chi est malu, chi faet su male aprofitandho de chie no si podet abbàlere: si narat fintzes de unu chi est de pagu impita, pagu àbbile; si narat a làstima coment'e tenendho piedade
Sinonimi e contrari
pòberu
/
cdh. mísaru
/
miseràbbile
/
iscedau,
siscuru
| ctr.
ricu
/
àbbile 1,
balente
/
imbénnidu
Frasi
chin cussa leze su ricu s'at sichiu a prenare sas bértulas de s'ingurtonia e su míseru est abbarrau míseru ◊ no bi est faghindhe cust'arburedha: est mísera mísera cun totu chi la so abbendhe
2.
cussu bandhiu fit un'ómine míseru, irfidiau, chin su dillíriu de su sàmbene in su coro ◊ bi fit su balente e bi fit su míseru
3.
míseru a chie si che andhat: sos bibos za si campant! ◊ míseru chie b'intrat, a presone! ◊ míseru chie chircat pane anzenu! ◊ míseru ’e mene, míseru ’e tene!
Traduzioni
Francese
misérable,
piètre (meschino)
Inglese
poor
Spagnolo
miserable
Italiano
mìsero,
miseràbile
Tedesco
arm,
gemein,
Arme,
Schurke.
pòberu, póberu , agt, nm: pòbiru,
pòboru,
pòburu,
pòvaru,
póveru Definizione
chi o chie tenet pagu o nudha benes, siendha, chi est bisongiosu o chi dhi mancat ccn. cosa o ndhe tenet o portat tropu pagu, chi est in cunditziones de necessidade; coment'e agt. dhu narant lastimandho a unu, cristianu, béstia o fintzes mata, po ccn. male o dannu chi tenet o at tentu e deosi si narat innanti de su nm. / min. pobiritu, pobiredhu, pobiritedhu = p. meda, in bisonzu meda (e fintzes pedulianu, chi campat pedindhe)
Sinonimi e contrari
abbisongiosu,
bisonzile,
pàburu
/
cdh. pòaru,
ttrs. pòbaru
/
malibigau,
meschinu,
fradhocu,
sciadau
| ctr.
arricu
Modi di dire
csn:
aguantaisí, bessiri, acabbai p., furriai, torrai a p.; p. forti, tropu, chi no fait, meda; pòberu de… (+ nm.) = chi li mancat carchi cosa; pòvaru faladu = póveru in terra, andhadu male a s'úrtimu etzessu
Frasi
sa crésia fiat pòbara e sa genti prus puru ◊ custa fiat una fémmina pòbora ◊ funt pipius pòberus, sempri iscrutzus o a crapitas bècias ◊ est una famíllia pòbera: tenint isceti dus mois de terra
2.
sa cosa piús rica e bella chi sos pòveros ant: sa limba, sa cultura, sa memória istórica ◊ su pagu chi guaràngiat dh'ispartzit cun is pòburus ◊ su póberu no at àteru aficu si no sa zoronada
3.
portat su sànguini pòberu de gróbbulus arrúbius ◊ sa cosa chi ses papendi est pòbera de vitaminas ◊ est una terra pòvera de sustàssia
4.
pòberu béciu, aici malàriu! ◊ pòberas matas tocadas de fogu! ◊ pòvera mama, s'apretu chi s'at bidu a l'istratzare sa criadura dae manos sos bandhidos! ◊ aite lu chircas a cudhu póver'ómine candho no ndhe podet sa vida?! ◊ pogheritu, l'imputabant de unu muntone de cosas ◊ dha fait sa limósina, sa meri, a unu pòburu istrupiau?
Cognomi e Proverbi
prb:
su pòburu est che su cani: andat a chini dhi donat s'ossu ◊ a pòberu non depas e a santus non promitas ◊ balit prus unu pòbiru bonu chi no unu ricu malu
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
pauvre
Inglese
poor
Spagnolo
pobre
Italiano
pòvero
Tedesco
arm,
Arme.
remengòne , nm Sinonimi e contrari
famicosu,
pedhitzoni,
pedulianu
Frasi
che remengone bisadore andho fatu de sas giannas tzochedha chi ti tzochedho ◊ como so che cudhos remengones: ne capoto ne filu de caltzones, ne cosse e ne berrita
Traduzioni
Francese
errant,
le pauvre
Inglese
poor thing,
roaming
Spagnolo
pelagatos
Italiano
errabóndo,
poveràccio
Tedesco
armer Schlucker.
scurixédhu! , iscl Definizione
foedhu chi si narat lastimandho a unu
Sinonimi e contrari
iscedau!,
scuredhu!,
siscuru!
Traduzioni
Francese
le pauvre!
Inglese
poor thing!
Spagnolo
¡pobrecillo!
Italiano
poverino!
Tedesco
der Ärmste!
siscúru! , iscl Definizione
foedhu chi narant lastimandho a unu: s'impreat coment'e un'agt., ma si narat fintzes s. a ccn.: nau cun arrennegu, siscurigadu
Sinonimi e contrari
feritzedhu!,
iscedau!
Frasi
no l'iscriviat mai nemmos, siscuru! (S.Spiggia)◊ at patiu meda, siscuredhu! ◊ siscuru chie no si abbàidat sas buciacas suas! ◊ siscuros, sunt istracos cussos ómines, totu cussu caminu a pè! ◊ siscura, sa mama, su dannu chi at tentu! ◊ preguntant comente istant su babbu e sa mama, siscuros, solos solos a ora betza (A.Cossu)◊ siscuru a nois chi semus in manos anzenas! ◊ siscuru a issos, malevadados: za l'ant tentu su dannu! ◊ siscurigadu chi sias: za ses masedu!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
le pauvre!
Inglese
poor thing
Spagnolo
¡pobrecillo!
Italiano
poverino!
Tedesco
der Ärmste!
trighínzu 1 , agt Definizione
coment'e calidade de gente o de animales, chi est de pagu contu, miseredhu, chi creschet pagu
Sinonimi e contrari
anninnitau,
cioco,
enzosu,
míseru
Traduzioni
Francese
rachitique,
maigre et débile
Inglese
poor looks,
rachitic
Spagnolo
raquítico
Italiano
di aspètto mìsero,
rachìtico
Tedesco
kümmerlich.