bertéru , agt: verteri Definizione
chi est própiu deasi, de abberu, chi est veru
Sinonimi e contrari
berdaderu,
beridadosu,
sentzigliu,
síncaru,
verale
| ctr.
falsu
Frasi
cussu est unu frade berteru! ◊ cherimus sòrbere cussos códules de malíssia chin sa luche bertera de s'intelletu (F.Satta)◊ sos Sardos pichent solu su caminu berteru de s'onestade!
Etimo
itl.
veritiero
Traduzioni
Francese
vrai
Inglese
truthful,
true
Spagnolo
veraz,
sincero
Italiano
verace,
autèntico,
sincèro
Tedesco
wahrhaftig aufrichtig.
fràncu , agt Definizione
nau de su nàrrere o fàere chentza cuare sa cosa, chi est ladinu, craru; fintzes chi no at tentu dannu, efetu malu o àteru deasi
Sinonimi e contrari
afranchidu,
iscabbúlliu,
ladinu,
líbberu,
sàligu,
sentzillu
| ctr.
falsu,
fingidu
Modi di dire
csn:
pàschere o èssere a pàsculu f. = in pàsculu tentu in donu, chi no si depit pagai, sentza pagai nudha; mesa franca = mànigu, pastu in donu; fàghere a manu franca = cun totu sa libbertade; zona franca = logu inue no si pagat dàtzios, impostas; essire f. = essírendhe chentza dannu de una dificurtade; balla franca = no isparada apostadamente pro chie li ferit o est in perígulu de li fèrrere
Frasi
sas giòvanas passizendhe mustrant francu su sinu ◊ faedhas cun su risu de sas laras o cun s'ojada franca ◊ mezus faedha francu e naramilu dae prima ◊ prus francu ti dhu nau un'àtera dí a chini ses ◊ canno mi apo intesu sa balla franca fruschinànnemi a costatzu mi ne so totu brutatu
2.
mancu nois semus francos de mennegas e tzerras (P.Palimodde)
3.
in sas zonas francas no si pagant tzertas tassas
Traduzioni
Francese
franc,
sincère
Inglese
frank
Spagnolo
franco
Italiano
franco,
immune,
indènne
Tedesco
offen,
aufrichtig.
létzitu , agt, avb: lícitu,
lítzidu,
líntzitu,
lítzitu Definizione
chi no est furau, chi est fatu o badangiau in manera onesta; nau de ccn., chi est síncheru, bonu, límpiu de cusciéntzia, de cumportamentu
Sinonimi e contrari
legítimu
/
sentzígliu
| ctr.
illítzitu,
mostrengu
Frasi
lea, za est peta lítzida, custa, chi deo a ndhe furare no bi andho! ◊ no est lítzitu chi tue ti tenzas sa muzere de frade tou!
2.
comente as campadu, líntzitu e netu, andhadu ti che ses ◊ amighéntzias lítzitas e veras ◊ ite bellu chi fit cudhu risu chi essiat lítzitu dae su coro! ◊ cussa est zente acasazajola e lítzita ◊ non contaiat fàulas, fit tropu lítzita pro las contare
3.
gioga lítzitu, forasgai!
Etimo
ltn.e
licitus
Traduzioni
Francese
légitime,
sincère,
honnête
Inglese
licit,
honest
Spagnolo
legítimo,
sincero,
honesto
Italiano
lécito,
legìttimo,
sincèro,
onèsto
Tedesco
legitim,
aufrichtig,
ehrlich.
onéltu , agt, nm: onestu Definizione
chi o chie faet su giustu, no ofendhet, no portat ingannia, no furat, faet su bene
Sinonimi e contrari
bonu,
létzitu
| ctr.
disonestu,
malafatore,
malu
Frasi
s'ómini onestu, sentza de malítzia, assimbillat a su giustu fendi a ogu puru! (Urru)◊ abbarrent artos sos òcios límpios e si peset arta sa voche onesta! ◊ làssala a mama sentza fentomada ca fit onesta, sàbia e grasciosa! (Gv.Piredda)◊ cussu est ómine zustu, de richesa rara de valores onestos
2.
fàchelos allegare in sardu, vonos e malos, chin neche e chentza neche, sos onestos e sos disonestos!
Traduzioni
Francese
honnête
Inglese
honest
Spagnolo
honesto
Italiano
onèsto
Tedesco
ehrlich,
aufrichtig,
anständig.
sentzígliu, sentzíllu , agt: signillu,
singillu,
sintzillu,
sinzillu Definizione
nau de ccn., chi est comenti mi bis m'iscrís, chi giaet a bíere giustu su chi sentit, chi no cuat a s'àteru su chi dhi sentit e dhue at de si fidare; nau de cosa, chi est bona, chentza pecu, sana / signillu che pesa = chi si paret bene chi est s.
Sinonimi e contrari
francu,
ispontziau,
santzeru,
singillosu
| ctr.
alevosu,
falsu,
fraíciu,
ifidau,
traitore
Frasi
in su bene fitianu ses onestu e signillu ◊ fillu miu, no síasta batraxeri ma sintzillu cun sa terra chi ti poderat (S.Medved)◊ is maneras mias sunt sintzillas o de apariéntzia? (G.Solinas)◊ ita ndi naras, Coitedhu at a abarrai sintzillu cun nosu? ◊ unu coro frassu no cuncordat cun unu sintzillu!
2.
si sunt muntesos semper cun usos e costúmenes singillos
Cognomi e Proverbi
prb:
a linna sinzilla no dh'intrat bremi
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
spn.
sencillo
Traduzioni
Francese
loyal,
intègre
Inglese
sincere,
integral
Spagnolo
sincero,
leal,
íntegro
Italiano
sincèro,
leale,
ìntegro
Tedesco
ehrlich,
aufrichtig,
unversehrt.