abbudàre , vrb Definizione
crèschere meda, tropu cracu, nau de erbas e matas
Sinonimi e contrari
abbudatzare,
acambare,
afasciai,
incimiri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
devenir touffu
Inglese
to thicken
Spagnolo
tupir,
espesar
Italiano
infoltire
Tedesco
dicht werden.
afrunzàdu , agt Definizione
nau de mata, chi portat sida meda
Sinonimi e contrari
comosu,
fogiudu,
follosu,
frunzàdile,
ratudu
Frasi
custos àrvures sunt bene afrunzados
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
feuillu
Inglese
leafy
Spagnolo
frondoso
Italiano
frondóso
Tedesco
dicht belaubt.
apabaglionàre , vrb: apabiglionare Definizione
pònnere su pabaglione (a su letu); prus che àteru nau de unas cantu cosas (bide, laore) chi creschent meda e a cracu / letu apabiglionadu = chi li ant postu su pabaglione, serradu e cuguzadu a bardachinu
Sinonimi e contrari
impabiglionare
/
abbudatzare
/
intibbiri
2.
su trigu si ch'est apabiglionadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
devenir touffu
Inglese
to thicken
Spagnolo
tupir,
espesar
Italiano
infoltire
Tedesco
dicht werden.
bàrigu , agt, nm Definizione
si narat de unu logu frantu, aprigu, in pinna de calecuna cosa (muru, monte, àteru), ue no dhue tocat bentu o àteru
Sinonimi e contrari
abbigu,
apogiosu,
crancosu
| ctr.
bentosu
Modi di dire
csn:
logu b. = frantu, chi no bi tocat bentu; avb: a dies bàrigas = no donzi die, a dies
Frasi
in cue bi daet bàrigu su bentu ◊ faghet a bàrigu e pro cussu no si podet bídere de inoghe
2.
pònedi a bàrigu a bentu! ◊ custu triballu l'amus fatu a dies bàrigas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abri
Inglese
shelter
Spagnolo
cobijo,
abrigo
Italiano
ridòsso
Tedesco
dicht.
cagiagàgia , avb: callagalla,
cazagaza Definizione
aira, a meda
Sinonimi e contrari
ghelagghela
Frasi
nc'est sa genti callagalla, atrupada ◊ cussu gurdoni de àxina est callagalla de frommiga ◊ custus macarronis funt callagalla de bagna ◊ cazagaza de casu, los as fatos, custos macarrones!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fourmillant
Inglese
swarming
Spagnolo
hervidero,
concentrado,
densamente
Italiano
brulicante,
concentrato,
densaménte
Tedesco
wimmelnd,
konzentriert,
dicht.
càlcu , agt: carcu,
cracu 1,
cascu Definizione
nau de cosa, de gente e àteru, chi dhue ndhe at meda po su tretu o su tempus chi est
Sinonimi e contrari
afissu,
crosu,
cutzu,
fassudu,
fitu 1,
ilgiagadu,
incalchidu,
intipidu,
subélciu,
tibbu
| ctr.
làschiu,
slargu
Modi di dire
csn:
cracu che su nènniri = afissu tropu (nadu de cosa semenada); a cracu = fatuvatu, meda; néula calca, nues calcas = nues a meda, néula, annuadura forte; minestra casca = minestra callada
Frasi
zughiat sos pilos calcos e anedhados ◊ peri su flúmini dhoi funt is leunaxis cracus ◊ s'erba est naschindhe carca carca ◊ sa prantaza est tropu carca, cheret illascada ◊ custa iscritura minuda e carca chie la lezet?! ◊ cust'ozastru fachet umbra carca ◊ at fatu una padedha de minestrone prena de pisu cracu
2.
is atacus de su mali immoi no dhi benint a cracu coment'e prima ◊ su trigu seminau a rau pillonat mellus de su seminau a cracu
Cognomi e Proverbi
smb:
Cascu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épais,
touffu
Inglese
thick
Spagnolo
tupido
Italiano
fólto,
fitto
Tedesco
dicht.
carregàrre , avb Definizione
atacau, própriu tocandhosi carre cun carre
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
au contact du corps
Inglese
on contact with the skin
Spagnolo
piel contra piel
Italiano
a contatto con la pèlle
Tedesco
dicht an der Haut.
incalchídu , pps, agt: incrachiu Definizione
de incalchire; chi est cracu, chi dhue ndh'at meda (nau de logu, chi est prenu de linna, totu cràchiri, matedu); nau de tratamentu, chi est una cosa corale: amighéntzia incalchida = forte, manna
Sinonimi e contrari
calcu,
cutzu,
fitu,
ilgiagadu,
intipidu,
subélciu
| ctr.
làschiu,
slargu
Frasi
a ojos a su mare si pesat una fumera pídiga incalchida che nue ch'iscúrigat su die (G.M.Cherchi)
Traduzioni
Francese
épais
Inglese
thick
Spagnolo
denso,
espeso
Italiano
dènso,
spésso
Tedesco
dicht,
dick.
intibbíri , vrb: intipie,
intipire,
intipiri Definizione
essire o fàere cracu, istrintu, prènnere a isticu, tzatzare puru; fintzes tupare, a logos serrare (ma no deunudotu) un'apertura, o apèrrere unu pagu
Sinonimi e contrari
istibbire,
stibbai
/
apabaglionare,
impipai,
tapire,
tipiri
/
tupai
| ctr.
illascare
Frasi
su logu est intibbendudedhu de bellesa ◊ su tziu si at intipiu sa bértula de ebra ◊ is nuis s'intipint e calat s'iscuriu ◊ su sacu de sa palla cica de dhu intipiri
2.
est unu boscu intipiu ◊ unu chelu est intipiu de istedhos
3.
intipiri un'istampu me in su muru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épaissir,
devenir touffu,
taller
Inglese
to thicken,
to tiller
Spagnolo
entupir
Italiano
infittire,
infoltire,
tallire
Tedesco
dichter machen,
dicht werden.
intipídu , pps, agt: intripidu Definizione
de intipire; chi est istrintu, cracu
Sinonimi e contrari
calcu,
fitu 1,
tapiu,
tipiu
2.
bellu intipiu, custu tapetu, chi est! ◊ est una tupa intipia meda ◊ su chizu intripidu de arva incanida ispajaiat bonumore ◊ su logu est intipiu de modhitzi e de linnarbus
Traduzioni
Francese
touffu
Inglese
to make thick
Spagnolo
entupido
Italiano
infoltito
Tedesco
dicht geworden.
sechèrre , avb Definizione
segare s. = segai a oru a oru, a rasu, secherru secherru, serente
Sinonimi e contrari
serente
Traduzioni
Francese
au ras de
Inglese
close to
Spagnolo
rasante,
rasando
Italiano
rasènte
Tedesco
dicht.
tipíu , pps, agt: atipiu Definizione
de tipiri; chi est tibbu, cracu
Sinonimi e contrari
afissu,
cutzu,
incalchidu,
intipidu,
subélciu,
tepidu
| ctr.
làschiu
2.
sa bíngia est serrada a cresura tipida ◊ sas ufraduras si podiant vortare in macras nighedhas mannas o minudas e tipias ◊ s'àxina de Ispagna fait su gurdoni tipiu
Traduzioni
Francese
épais
Inglese
thick
Spagnolo
espeso,
tupido
Italiano
fólto,
fitto
Tedesco
dicht.