afiantzàe, afiantzài , vrb: afiantzare, afidantzare, fiantzai Definizione fàere fidantza (fintzes badrare, giare amparu o afianzu a unu), rfl. imbarare in su sensu de si fàere agiuare, àere agiudu; arriscare (de pèrdere calecuna cosa giaendho fide)/ afiantzae is malos = dare amparu a chie faghet male Sinonimi e contrari assegurai, galentire 2. is pastores depiant abbarrae meses censa torrae a bidha e no si podiant afiantzae a sa família (E.Nieddu)◊ sa festa fiat un'ocasione po èssi prus afiantzaus is bècius cun is giòvunus Etimo spn., ctl. afiançar Traduzioni Francese garantir Inglese to warrant Spagnolo afianzar, garantizar Italiano garantire, avallare Tedesco bürgen für.

annudhài, annudhàre , vrb: annullai, annullare Definizione cunsiderare o pònnere chi una cosa fata no balet, est in debbadas, no est validora, su dha cunsiderare nudha, segare un’acórdiu Sinonimi e contrari abbolire Frasi annudhamus su cuntratu, amus diversas ideas! (G.A.Cossu) Traduzioni Francese annuler Inglese to cancel Spagnolo anular Italiano annullare Tedesco für ungültig erklären.

apenài, apenàre , vrb rfl Definizione tènnere dolu, làstima, piedade, provare pena, dispraxere, su si interessare de calecuna cosa o de ccn. assumancu po làstima, po piedade Sinonimi e contrari apiadai Frasi su padronu si ndh'est apenadu e li at abbonadu su dépidu ◊ suporto tanta pena e tantu istragu: apenadindhe, apena! (P.Pisurzi)◊ de sa vida chi fatzu apenadindi! ◊ cussu pòburu béciu s'est apenau po mei ◊ a mei mi apenat su coru su intendi a issa! 2. eo t'iscrio, si tue ti ndhe apenas de lègere su chi t'imbio ◊ si apenet de iscultare unu lamentu! Etimo srd. Traduzioni Francese s'apitoyer, avoir de la compréhension Inglese to be moved Spagnolo compadecerse Italiano impietosirsi, avére comprensióne Tedesco Mitleid haben, für jdn Verständnis zeigen.

arresolièra , nf Definizione ampudhita a pònnere rosóliu, licore Terminologia scientifica stz Traduzioni Francese buteille à liquer Inglese rosolio bottle Spagnolo botella para rosoli Italiano rosolièra Tedesco Glasbehälter für Rosolio.

càsticu , avb: càstigu, càstiu 1 Definizione a c. = po is die de festa / zipone, beste de càstigu, de càstiu = su bonu Sinonimi e contrari | ctr. fitianu Frasi custos pantalones mi los lasso a càstigu ◊ si ponias mente a mie lu tias portare a càstigu in sas dies bagadias, cussu pinzos ◊ su sartu mi tevet leare sas misuras pro unu bestire de càstigu ◊ a su tempus sa peta in sas domos fit a càstigu ◊ ti ses bestiu chin sa beste de càsticu Etimo srd. Traduzioni Francese réservé pour les grandes occasions Inglese reserved for the feasts Spagnolo para las fiestas Italiano riservato per le fèste Tedesco für die Festtage aufbewahrt.

cumbeniàre , vrb: acumbeniare* Definizione pònnere is cumbénias, is comodidades, mescamente in sa domo Sinonimi e contrari acumbenentziare Traduzioni Francese doter un appartement de tous les conforts Inglese to provide with comforts Spagnolo poner comodidades en la casa Italiano provvedére del conveniènte, di comodità Tedesco für die Bequemlichkeit sorgen.

eàndhe! , iscl Definizione e + andhe = ite mannu, ite bellu, ite bonu!, ma càstia!…; a bortas fintzes in su sensu de allodhu!, mindhe! Sinonimi e contrari andhe! / acondhe Frasi eandhe amore chi at tentu, a si ndhe fuire dae preíderu pro una fémina! ◊ eandhe dultzura, cussa! ◊ eandhe dannu chi nos ant fatu! ◊ eandhe làstima de zòvanu andhadu male! ◊ eandhe cosa chi as fatu a mi azuare! 2. eandhe unu de cussos chi irrobbesint a babbu! Traduzioni Francese comme, que Inglese what, how Spagnolo que Italiano che (agg.) Tedesco was für ein..., was für eine!.

favoríle 1 , agt Definizione chi est a favore, chi andhat in favore Sinonimi e contrari | ctr. contràriu Frasi chie est favorile a s'unu e chie est favorile a s'àteru Traduzioni Francese favorable Inglese favourable Spagnolo favorable Italiano favorévole Tedesco günstig, für, dafür.

gatèra , nf Definizione genia de istampu in is gennas po passare is gatos a ghenna serrada Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese chatière Inglese cat-door Spagnolo gatera Italiano gattaiòla Tedesco Durchschlupf für Katzen.

isconcassòne , nm: sconcassori Definizione genia de molinu po pistare pedra a fàere a giarra Traduzioni Francese broyeur à gravier Inglese crusher Spagnolo trituradora para grava Italiano frantóio per ghiàia Tedesco Steinbrecher für Kies.

órriu 1 , nm: úrriu Definizione cadinu de preta o tiras de canna, mannu meda, po pònnere laore chistiu / mannu cantu un'ó. = mannu meda Sinonimi e contrari cadinu, granale, lóscia Frasi su trigu est siguru in s'órriu ◊ annos de fadigas acolumant sos órrios de sos matimannos ◊ in nedhue bi at órriu seguru, sas incunzas sunt totu devastadas Terminologia scientifica stz Traduzioni Francese gros panier cylindrique à provisions Inglese cylindrical basket of interlaced canes to keep grain Spagnolo hórreo Italiano granàio cilìndrico di canna intrecciata Tedesco Strohkorb für den Weizen

po , prep: pro Definizione prep. chi s'impreat pruschetotu po inditare iscopu, ma fintzes càusa, favore, o precisare a ite, a chie, o cantu est limitada una cosa: cun su vrb. in sa forma de s'inf. tenet diferentes impreos no sèmpere bene distintos Sinonimi e contrari ca Modi di dire csn: pro me, po mene, po mimi = a pàrrere meu (o fintzes po fàere bene a mimi, po torracontu meu); pro a tie = pro te, po tui; pro cantu no… = sigomente, andhe chi no…; pro èssere chi…, pro chi no… (valore cuncessivu) = cun totu chi…, fintzes si no…; pro èssere chi… = própiu ca…; pro… (+ vrb.) = in arriscos, in perígulu de…; su pro = totu su chi si podit nàrriri o cunsiderai a favori (de ccn. cosa); unu po un'àteru = in càmbiu, a su postu o in parti de un'àteru; pro gai…, pro gai e pro gai… = po cussu e po cussu, prusaprestu…; est biu pro miràculu, semus salvos pro sa fide = itl. mediante, per mèzzo di Frasi babbu tou ti mandhat a iscola pro istudiare ◊ si triballat pro campare ◊ po atendi un'ómini nci bollit sa pobidha ◊ seu innòi po dhi fai cumpangia 2. po trassas assimbillat a su babbu, po bonugoru a sa mama ◊ pro bisonzos gai za mi arranzo a sa sola ◊ pro físsios za ndhe zughet, cussu! ◊ po cantu eis a bivi no dh'eis a iscaresci ◊ su chi apu fatu dèu, po Cíciu, no dh'at fatu mancu su fradi ◊ custu dhu fatzu po doveri ◊ ant brigadu pro chistiones de pàsculu ◊ mi seu dépia tupai is càrigas po su fragu mau ◊ ses istracu pro duos passos chi as postu ◊ cussu est su pràngiu po oi ◊ l'ant bantadu pro su bonu fàghere ◊ s'iscola, pro su chi bi fint pótidos andhare, no fit piàghida mancu a issos ◊ cumprendit allu po cibudha ◊ po mimi bai tui! ◊ si no fit istadu pro s'azudu sou no ndhe aias fatu de nudha a solu! 3. pro chi + cong. = mancari, fintzas si: pro chi mi apat renusciadu tempus e sorte, so sempre cudhu cumpagnu afetzionadu (G.A.Cossu)◊ sos míseros de benes e de pannos, pro chi sient astutos, parent tontos (M.Murenu)◊ so isperanno chi dhi fete cuntentu lizenno custa cantilena, pro chi no siet una balentia ◊ si li dant peta, màndhigat, pro chi siat peta de cane! ◊ po chi portis sa conca murra, lah no ti acontessat de arregolli surra! ◊ fit fémina bella, pro chi no apat tentu bona sorte 4. pro + inf. = si (ispantu), azummai: pro l'aer bidu a sa torrada, cun sos pes iscaldidos de suore!…◊ candho la fipo parturindhe l'apo penada duas dies: pro bi lassare sa vida, mama e fiza! ◊ pro mi ndhe pissiare, de su dolore! ◊ ndh'est rutu dae artu: pro bi lassare sa pedhe! 5. pro + inf. = a su postu de…, cantu chi…, pro gai e pro gai, pro cussu e pro cussu: pro che pèrdere su puntu de s'onore menzus cherio pèrdere milli benes! ◊ pro tènnere a mimme, at nau su sóriche, sórico sa soca! ◊ pístadi sa limba, pro nàrrere machines! ◊ mòrrere pro mòrrere menzus a betzu ◊ dh'apu pigada po èssi una fémina de bixinau ◊ pro gai nos líbberas a Barabba! ◊ po pedra e pedra za che ndh’at in Terra chi carrare ndhe podes tota die (Sale) 6. pro + inf. = càusa, ca: iscuru a chie pedit pro no àere! ◊ daghi si pesant, custos fogos mannos si movent pro no àere arresetu ◊ su mali parit mancu po tenni cumpangia ◊ cudhos chi de richesa fint dotados, pro èssere tontos sunt rutos a fundhu (G.Frassu)◊ su Sardu masedu no si est lamentau e po èssi masedu est sempri poboritu! ◊ si ti apo fatu un'averténtzia no l'apo fatu pro ti chèrrere male! ◊ po èsseres risortu, Deus meu, ghite regalu mannu chi mi as dau! (L.Loi)◊ piga custu, ma no po ti meritai, lah! 7. pro + bi + inf. = si + verbu, pro inditare disizu o impudu: e ite pro bi l'ischire, chie est cussu chi mi at fatu dannu… banzu li tia dare! ◊ e ite pro fàghere a paris, candho si ndhe tzacant a inoghe a furare!…◊ pro bi l'àere ischidu chi fit gai tramposu!…… ◊ po dh'ai iscípiu ca fiat pagu riconoscenti aici!… 8. meda cosa perdesi ma mi ndhe acunnortesi pro cantu no so mortu ◊ pro èssere chi ses mannu za ndh'as zutu de cabu!…◊ pro èssere chi so mannu mi depes rispetare de prus ◊ at tímiu po dh'arrestai ◊ pro chimbe francos chi tenimus che l'ispendhimus fora e chentza bisonzu puru!…◊ bosu ge fuedhais pagu, ma po tronai!… Etimo ltn. pro Traduzioni Francese pour Inglese for Spagnolo por, para Italiano per Tedesco für, zu, um, durch, wegen.

titía , nf Definizione farinedhu de paperi (upm), paperi orrugau a piticu Traduzioni Francese confetti Inglese confetti Spagnolo confeti Italiano coriàndoli Tedesco was für eine Kälte!

«« Cerca di nuovo