agigotàre , vrb: agiogotare,
azigotare Definizione
fàere a zigota, cracare, iscúdere meda
Sinonimi e contrari
arrogai,
atzimare,
azinare,
fragassare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fracasser
Inglese
to smash
Spagnolo
destrozar
Italiano
fracassare
Tedesco
zerbrechen.
arrogài , vrb: arrugae,
orrogai*,
urrugare Definizione
segare, fàere a orrugos, a bículos, bogare de pare
Sinonimi e contrari
agigotare,
ifasciare,
isciasciai,
iscorriolare,
istuturai,
ruciare,
secare,
staulai,
stronciai,
truncai
Modi di dire
csn:
arrogai su batísimu a unu = zenia de mineta: bisestrare, pònnere istrópiu; arrogaisí sa mola de su tzugu = rúere male meda, iscollàresi
Frasi
depu segai linna, ca oi chi no arrogu cancuna cosa mi tzacu! ◊ lassamí andai, deghinou arrogu totu! ◊ s'imbírdiu si arrogat in milla incuedhedhus
2.
si ti pigu ti arrogu su batísimu: ti fatzu a fitas! ◊ sa morti de sa mulleri dh'iat arrogau su coru e su pentzamentu
Traduzioni
Francese
casser,
briser
Inglese
to break
Spagnolo
quebrar,
romper
Italiano
rómpere,
infràngere
Tedesco
zerbrechen.
atzimàre , vrb Definizione
segare, fàere a orrugos / a. sas ungras = segai, incurtzai is ungas
Sinonimi e contrari
agigotare,
arrogai,
azinare,
fragassare,
iscassaudhare,
secare
/
arroinare,
chimentare,
idarrocai,
iscalabrare,
iscempiai,
istrossare
/
ischimare
Frasi
paret chi cherfat atzotare a sos malintragnados chi ant dadu s'ischintorzada a su leperedhu: ero finas isse, isfidiadu malu, leat a l'atzimare!
Etimo
itl.
accimare
Traduzioni
Francese
fracasser
Inglese
to smash
Spagnolo
destrozar
Italiano
fracassare
Tedesco
zerbrechen.
iddoàre , vrb: ildoare,
irdoare,
irdogare,
isdoare,
sdogai Definizione
essire o bogare de pare is doas (nau de carrada); nau in cobertantza, apèrrere, bogare de pare, fàere a orrugos de su cropu o de s’orruta, nau de ccn. crepare de su tzacu o de àteru
Sinonimi e contrari
cherpai,
ildeossare,
isdegorare,
isteressare
Frasi
mai carrada apo bidu ildoendhe ◊ est a puntu de s'irdogare che una cupa, imbriacu!
2.
sa gente tostada de s'errisu agiummai si dhue iddoànt candho iant inténdiu sa cosa ◊ su coro mi si fit irdoganne dae sa gana de li nàrrere chi emmo ◊ indunindunu, iscostiànnesi che pípera, su babbu si fit irdogatu: si fint pesatas sas tràchitas de sas voches (A.Pau)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enlever les douves,
démolir,
écraser
Inglese
to smash,
to unstave
Spagnolo
quitar las duelas,
romper,
destrozar
Italiano
sdogare,
sfracellare,
sfasciare
Tedesco
die Dauben entfernen von,
zertrümmern,
zerbrechen.
ifasciàre , vrb: ilfascare,
irfascare,
irfassare,
irfiassare,
isfasciai,
isfasciare,
isfassare,
isfrasciare,
sfasciai Definizione
segare, bogare de pare, fàere a orrugos (fintzes faendho sa cosa a fuliadura, betandho o faendho orrúere a terra)
Sinonimi e contrari
abbotinare,
arroinare,
chimentare,
derrocai,
dissantarare,
iscalabrare,
iscempiai,
isciarrocai,
isciasciai,
isciusciai,
istrossare,
staulai
Frasi
zòbanos che a nois irfassant sa galera! ◊ bos sezis irfassaos prenandhe sa terra a marrone ◊ sa tzente si fit irfassanne de su risu ◊ s'élighe est acultzu a ndhe ifasciare: dioi gàrrigu de nie no si fit bidu mai ◊ irdobbandhe a su crastu, a puntos e a minas l'irfiassas ◊ a mie mi at isfrasciadu su tempus!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
démolir,
écraser
Inglese
to smash
Spagnolo
romper,
destruir
Italiano
sfasciare,
sfracellare
Tedesco
zerbrechen,
zertrümmern.
ildeossàre , vrb: ildiossare,
irdaossare,
irdegossare,
irdeossare Definizione
bogare de pare o iscosciare unu trastu, fàere a orrugos; nau de ccn., immarrire meda de ndhe sentire dolore / i. una cradea, unu bancu, unu banchitu
Sinonimi e contrari
iddoare,
isconsiminzare,
istracassare
| ctr.
aconciai
Frasi
chie fit istrampadu a manca, chie imboladu a dresta, chie irdeossendhe unu banchitu…◊ bides piantas seculares fatas a carvone: ndhe faghent sa piedade, ildeossadas ◊ petzi mi che sapo in terra a unu muntone, irdaossadu che cuba betza ◊ leademilu, sinono l'ildiosso!
2.
oe so totu irdeossadu cun cussu triballu de deris!
Traduzioni
Francese
démolir,
traumatiser,
se casser les os
Inglese
to smash,
to traumatize,
to thrash s.o
Spagnolo
destrozar,
tener los huesos molidos
Italiano
sfasciare,
traumatizzare,
rómpere le òssa
Tedesco
zerbrechen,
ein Trauma bewirken,
zerschlagen.
isbatizài, isbatizàre , vrb: sbatillai,
sbatizai Definizione
àere segamentos de conca cun ccn. cosa o chistione, iscúdere o atumbare a ccn. logu, pigare múngia, carda
Sinonimi e contrari
aciapuai,
atapai 1
/
atormentai,
imbatijare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se creuser la cervelle
Inglese
to bang,
to rack one's brain
Spagnolo
devanarse los sesos
Italiano
sbatacchiare,
lambiccarsi il cervèllo
Tedesco
sich den Kopf zerbrechen.
istelevràre , vrb Definizione
istare pentzandho e torrandho a pentzare a sa cosa chentza arrennèscere a cumprèndhere o lòmpere a un'arresurtau
Sinonimi e contrari
immaginai,
immelmedhare,
istorronare,
penciai,
scimingiai
Frasi
no t'istelevres, tantu dai su meu no mi bogas! ◊ comintzeit a istelevrare cun atentzione subra de sa natura de cussu cristianu (M.Bua)◊ candho est ammurrionadu m'istelevro deo pro cuntentare a isse!
Etimo
spn.
descerebrar
Traduzioni
Francese
se creuser la cervelle
Inglese
to rack one's brain
Spagnolo
comerse el coco
Italiano
lambiccarsi il cervèllo
Tedesco
sich den Kopf zerbrechen.
istroligàre , vrb: astrolicare,
istrollogare,
strolicai Definizione
foedhare credendho a is astros, a intzertu, foedhare a s'afaiu, nàrrere istrolichéntzias, nàrrere o istare naendho istrollogos
Sinonimi e contrari
schiribitzai
/
illeriare,
istralobbiare
/
iscassoletare,
istantariare,
sciolloriai
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
délirer,
radoter,
prédire l'avenir
Inglese
to foretell,
to rave
Spagnolo
delirar,
desvariar
Italiano
farneticare,
strologare
Tedesco
irrereden,
sich den Kopf zerbrechen über.
sciasciài, sciasciàri , vrb: isciasciai* Definizione
fàere sa cosa a crantos ma coment'e a crepadura, a istrecadura, a orrughedhos piticos e a farinos
Sinonimi e contrari
destrui,
idarrocai,
ifàghere,
ifasciare,
isciusciai,
isconciare,
isordulare,
sculai
Frasi
sa cosa tropu cota si sciàsciat ◊ is messajus marrant sas terra po sciasciai e iscirinai sa léura ◊ cussu est cument'a una cubidina: chi arruit si sciàsciat! ◊ chi pigu una pedra ti sciàsciu! ◊ tenit su carru totu sciasciau ◊ su lióngiu de is mànigas si sciàsciat in s'argiola
Traduzioni
Francese
écraser,
briser,
mettre en pièces
Inglese
to shatter
Spagnolo
romper,
destrozar
Italiano
sfasciare
Tedesco
zerbrechen,
zertrümmern.
scimingiài , vrb: insimingiare,
sciumingiai Definizione
fàere a iscimíngiu, a illuinu, pèrdere su sentidu, pigare coment'e a conca de no cumprèndhere bene fintzes po cosa imbusticada, difícile meda, chi giaet pelea manna
Sinonimi e contrari
abbadhinare,
ammolighinare,
atambainare,
ibbadhinare,
imbatzinare,
ingadhinae
Frasi
est scimingedisí sa conca in mesu de is libbrus ◊ e dèu scimingendumí sa conca circhendi cussa cosa! ◊ càstia ca no tengu tempus de mi scimingiai cun su chi bolis tui! ◊ custu fragu de sigarru mi est peri scimingiandu ◊ a dh'acabbas de bati cussa cosa, ca mi scimíngiat sa conca?! ◊ acabbadha de girai ca mi scimíngiat su logu!
Traduzioni
Francese
abasourdir
Inglese
to stun
Spagnolo
aturdir
Italiano
stordire,
scervellare
Tedesco
betäuben,
sich den Kopf zerbrechen.