Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agigotàre , vrb: agiogotare, azigotare Definitzione fàere a zigota, cracare, iscúdere meda Sinònimos e contràrios arrogai, atzimare, azinare, fragassare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fracasser Ingresu to smash Ispagnolu destrozar Italianu fracassare Tedescu zerbrechen.

arrogài , vrb: arrugae, orrogai*, urrugare Definitzione segare, fàere a orrugos, a bículos, bogare de pare Sinònimos e contràrios agigotare, ifasciare, isciasciai, iscorriolare, istuturai, ruciare, secare, staulai, stronciai, truncai Maneras de nàrrere csn: arrogai su batísimu a unu = zenia de mineta: bisestrare, pònnere istrópiu; arrogaisí sa mola de su tzugu = rúere male meda, iscollàresi Frases depu segai linna, ca oi chi no arrogu cancuna cosa mi tzacu! ◊ lassamí andai, deghinou arrogu totu! ◊ s'imbírdiu si arrogat in milla incuedhedhus 2. si ti pigu ti arrogu su batísimu: ti fatzu a fitas! ◊ sa morti de sa mulleri dh'iat arrogau su coru e su pentzamentu Tradutziones Frantzesu casser, briser Ingresu to break Ispagnolu quebrar, romper Italianu rómpere, infràngere Tedescu zerbrechen.

atzimàre , vrb Definitzione segare, fàere a orrugos / a. sas ungras = segai, incurtzai is ungas Sinònimos e contràrios agigotare, arrogai, azinare, fragassare, iscassaudhare, secare / arroinare, chimentare, idarrocai, iscalabrare, iscempiai, istrossare / ischimare Frases paret chi cherfat atzotare a sos malintragnados chi ant dadu s'ischintorzada a su leperedhu: ero finas isse, isfidiadu malu, leat a l'atzimare! Ètimu itl. accimare Tradutziones Frantzesu fracasser Ingresu to smash Ispagnolu destrozar Italianu fracassare Tedescu zerbrechen.

iddoàre , vrb: ildoare, irdoare, irdogare, isdoare, sdogai Definitzione essire o bogare de pare is doas (nau de carrada); nau in cobertantza, apèrrere, bogare de pare, fàere a orrugos de su cropu o de s’orruta, nau de ccn. crepare de su tzacu o de àteru Sinònimos e contràrios cherpai, ildeossare, isdegorare, isteressare Frases mai carrada apo bidu ildoendhe ◊ est a puntu de s'irdogare che una cupa, imbriacu! 2. sa gente tostada de s'errisu agiummai si dhue iddoànt candho iant inténdiu sa cosa ◊ su coro mi si fit irdoganne dae sa gana de li nàrrere chi emmo ◊ indunindunu, iscostiànnesi che pípera, su babbu si fit irdogatu: si fint pesatas sas tràchitas de sas voches (A.Pau) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enlever les douves, démolir, écraser Ingresu to smash, to unstave Ispagnolu quitar las duelas, romper, destrozar Italianu sdogare, sfracellare, sfasciare Tedescu die Dauben entfernen von, zertrümmern, zerbrechen.

ifasciàre , vrb: ilfascare, irfascare, irfassare, irfiassare, isfasciai, isfasciare, isfassare, isfrasciare, sfasciai Definitzione segare, bogare de pare, fàere a orrugos (fintzes faendho sa cosa a fuliadura, betandho o faendho orrúere a terra) Sinònimos e contràrios abbotinare, arroinare, chimentare, derrocai, dissantarare, iscalabrare, iscempiai, isciarrocai, isciasciai, isciusciai, istrossare, staulai Frases zòbanos che a nois irfassant sa galera! ◊ bos sezis irfassaos prenandhe sa terra a marrone ◊ sa tzente si fit irfassanne de su risu ◊ s'élighe est acultzu a ndhe ifasciare: dioi gàrrigu de nie no si fit bidu mai ◊ irdobbandhe a su crastu, a puntos e a minas l'irfiassas ◊ a mie mi at isfrasciadu su tempus! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu démolir, écraser Ingresu to smash Ispagnolu romper, destruir Italianu sfasciare, sfracellare Tedescu zerbrechen, zertrümmern.

ildeossàre , vrb: ildiossare, irdaossare, irdegossare, irdeossare Definitzione bogare de pare o iscosciare unu trastu, fàere a orrugos; nau de ccn., immarrire meda de ndhe sentire dolore / i. una cradea, unu bancu, unu banchitu Sinònimos e contràrios iddoare, isconsiminzare, istracassare | ctr. aconciai Frases chie fit istrampadu a manca, chie imboladu a dresta, chie irdeossendhe unu banchitu…◊ bides piantas seculares fatas a carvone: ndhe faghent sa piedade, ildeossadas ◊ petzi mi che sapo in terra a unu muntone, irdaossadu che cuba betza ◊ leademilu, sinono l'ildiosso! 2. oe so totu irdeossadu cun cussu triballu de deris! Tradutziones Frantzesu démolir, traumatiser, se casser les os Ingresu to smash, to traumatize, to thrash s.o Ispagnolu destrozar, tener los huesos molidos Italianu sfasciare, traumatizzare, rómpere le òssa Tedescu zerbrechen, ein Trauma bewirken, zerschlagen.

isbatizài, isbatizàre , vrb: sbatillai, sbatizai Definitzione àere segamentos de conca cun ccn. cosa o chistione, iscúdere o atumbare a ccn. logu, pigare múngia, carda Sinònimos e contràrios aciapuai, atapai 1 / atormentai, imbatijare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se creuser la cervelle Ingresu to bang, to rack one's brain Ispagnolu devanarse los sesos Italianu sbatacchiare, lambiccarsi il cervèllo Tedescu sich den Kopf zerbrechen.

istelevràre , vrb Definitzione istare pentzandho e torrandho a pentzare a sa cosa chentza arrennèscere a cumprèndhere o lòmpere a un'arresurtau Sinònimos e contràrios immaginai, immelmedhare, istorronare, penciai, scimingiai Frases no t'istelevres, tantu dai su meu no mi bogas! ◊ comintzeit a istelevrare cun atentzione subra de sa natura de cussu cristianu (M.Bua)◊ candho est ammurrionadu m'istelevro deo pro cuntentare a isse! Ètimu spn. descerebrar Tradutziones Frantzesu se creuser la cervelle Ingresu to rack one's brain Ispagnolu comerse el coco Italianu lambiccarsi il cervèllo Tedescu sich den Kopf zerbrechen.

istroligàre , vrb: astrolicare, istrollogare, strolicai Definitzione foedhare credendho a is astros, a intzertu, foedhare a s'afaiu, nàrrere istrolichéntzias, nàrrere o istare naendho istrollogos Sinònimos e contràrios schiribitzai / illeriare, istralobbiare / iscassoletare, istantariare, sciolloriai Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu délirer, radoter, prédire l'avenir Ingresu to foretell, to rave Ispagnolu delirar, desvariar Italianu farneticare, strologare Tedescu irrereden, sich den Kopf zerbrechen über.

sciasciài, sciasciàri , vrb: isciasciai* Definitzione fàere sa cosa a crantos ma coment'e a crepadura, a istrecadura, a orrughedhos piticos e a farinos Sinònimos e contràrios destrui, idarrocai, ifàghere, ifasciare, isciusciai, isconciare, isordulare, sculai Frases sa cosa tropu cota si sciàsciat ◊ is messajus marrant sas terra po sciasciai e iscirinai sa léura ◊ cussu est cument'a una cubidina: chi arruit si sciàsciat! ◊ chi pigu una pedra ti sciàsciu! ◊ tenit su carru totu sciasciau ◊ su lióngiu de is mànigas si sciàsciat in s'argiola Tradutziones Frantzesu écraser, briser, mettre en pièces Ingresu to shatter Ispagnolu romper, destrozar Italianu sfasciare Tedescu zerbrechen, zertrümmern.

scimingiài , vrb: insimingiare, sciumingiai Definitzione fàere a iscimíngiu, a illuinu, pèrdere su sentidu, pigare coment'e a conca de no cumprèndhere bene fintzes po cosa imbusticada, difícile meda, chi giaet pelea manna Sinònimos e contràrios abbadhinare, ammolighinare, atambainare, ibbadhinare, imbatzinare, ingadhinae Frases est scimingedisí sa conca in mesu de is libbrus ◊ e dèu scimingendumí sa conca circhendi cussa cosa! ◊ càstia ca no tengu tempus de mi scimingiai cun su chi bolis tui! ◊ custu fragu de sigarru mi est peri scimingiandu ◊ a dh'acabbas de bati cussa cosa, ca mi scimíngiat sa conca?! ◊ acabbadha de girai ca mi scimíngiat su logu! Tradutziones Frantzesu abasourdir Ingresu to stun Ispagnolu aturdir Italianu stordire, scervellare Tedescu betäuben, sich den Kopf zerbrechen.