bóh! , iscl Definitzione
foedhu chi si narat candho unu, coment'e meravigiau, arrespondhet chi no ischit o no cumprendhet, o fintzes solu po arrespòndhere chi no ndh'ischit nudha de su chi dhi funt dimandhandho; foedhu po significare bastat deasi!
Frases
boh boh: deo inoghe no che so cumprendhindhe nudha! ◊ boh, dh'at a iscí cussu aundi est! ◊ boh, e ite ndh'isco, deo?!
2.
boh, no sigas a betare ca s'isterzu est prenu! ◊ boh, boh: no torres issegus ca tocas!
Tradutziones
Frantzesu
je ne sais pas (sais pas!),
ça suffit!
Ingresu
that's enough
Ispagnolu
no sé,
ya basta
Italianu
boh!,
basta!
Tedescu
keine Ahnung,
genug damit.
bóstu! , iscl Definitzione
foedhu po nàrrere chi bastat, de dh'acabbare, de lassare de fàere, de no sighire
Frases
como bostu, eh, bellé!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ça suffit,
assez
Ingresu
stop (it)
Ispagnolu
¡basta!,
ya está
Italianu
basta!
Tedescu
genug!.
éja! , avb Definitzione
(a/c.: sa tónica /e/, cun totu chi inoghe giughet fatante sa vocale aperta /a/, si pronúnciat serrada coment'e naendho ei etotu)
Sinònimos e contràrios
ei,
emmo,
sissa
| ctr.
nono
Frases
eja, bi andho mancari no cherfas, puru! ◊ eja, sighi a bufai e bieus s'arrestu!…
2.
- Custu bellu triballu no l’as fatu tue? - Eja, deo! ◊ apo nadu chi eja: aite mi torras a dimandhare? ◊ eja, innòi acanta est, própriu asuta de ogus cosa tua!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
oui,
Monsieur,
c'est comme ça
Ingresu
yes,
sir
Ispagnolu
si señor
Italianu
sissignore!
Tedescu
jawohl.
síssa! , avb: sisse!,
sissi! Definitzione
foedhu po nàrrere chi ei ma cun prus fortza e mescamente a gente manna o de importu: abbetiandho, arrespondhendho a tzacu, síssidi! / una passada de Sisse!, nosse! = genia de fàere a sa lestra, a aggurgadura, chentza incuru
Sinònimos e contràrios
eja,
emmo
| ctr.
nosse
Frases
- Est aberus ca tuis ses su fillu de Deus? - Sissi, tui dh'as nau! ◊ sissi, su meri! ◊ sissi, aici est, si ti praxit! ◊ sissi, mamma: cumandit!
2.
- No est aici! - Síssidi, aici est!
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
oui,
Monsieur,
eh bien oui,
c'est comme ça
Ingresu
yes,
sir
Ispagnolu
¡sí señor!
Italianu
sissignóre!
Tedescu
Jawohl!
su , art, prn: ciú,
tzu Definitzione
artículu impreau po acumpangiare e distínghere su númene mascu singulare (su babbu, su corpus, su fillu, su logu, su mare, su nàrrere, su pane, su para, su pentzai, su pipiu, su soli, su tempus), si apòstrofat sèmpere cun númenes chi cumènciant cun vocale (s’amore, s’antigóriu, s’artículu, s’ereu, s’erriu, s’ollu, s’ómine, s’ortu, s’ufrore): si ponet sèmpere cun númenes singulares upm. (su chíghere, su frori, su pische, su péssighe, su pibitziri) e candho inditant su paru, sa genia (es. su porcu = totu is porcos, sa porchina; su cuadhu = totu is cuadhos, su paru cadhinu); che a totu is artículos est pronúmene puru (agiummai sèmpere cun su prn. relativu chi aifatu ca si agatat in fràsias acapiadas apare) e si podet pònnere a su postu de cudhu, cussu, sa cosa, calesisiat cosa o idea; cun prep.: a, cun, de, in, pro su (sèmpere istacaos ca no mudat ne art. e ne prep.); pl. is, sos / a/c.: cun númene de parentella inditat sèmpere cussu chi apartenet o pertocat a sa persona 3ˆ in sa fràsia (es. su pobidhu – de sa fémina chi seus naendho – est andau a segai linna) o unu calesiògiat, in generale; su sardu no ponet mai artículu ne cun númene personale e ne cun sambenau / su ’e… (númene de bidha) = sartu, terrinos de… (bidha); su ’e domo = chini est de domu, chie faet parte de sa famíglia; como, su chi est est! = est aici e citu!, si acuntentaus de cussu, comenti est si dhu pigaus; su de…, su no… (+ vrb) = lómpidas a…, cunsiderau su fatu chi…; cussu [efetu, arresurtau] est su… + prop. = po curpa, po neghe de…
Sinònimos e contràrios
ita
Frases
o su pastore! o su meri! o su dutore! o su mastru!
2.
su de domo podet istare fintzas gai ma su de fora, un'istranzu, cheret tratadu menzus ◊ fai su chi bolis! ◊ nàrami su chi so, no su chi fia! ◊ dhus alabant po su chi faint ◊ si fait su chi si podit ◊ custu est su chi dhoi fiat iscritu ◊ su chi mi ses tue mi est isse ◊ su chi est su minore est su mannu ◊ su chi tenet cosa in contràriu si abboghet! ◊ su chi faghes andhat bene ◊ su chi benit nos leamus! ◊ su chi mi azuat lu pago ◊ chini est su chi ti at saludau? ◊ sa zente narat fintzas su chi no est ◊ depes ligi su ci mi ant iscritu!
3.
su de s'intèndhere totu custa moida cheret nàrrere chi est proindhe meda ◊ su de fàghere gai isse cheret nàrrere chi andhaiat bene gai! ◊ su de no èssere torradu a como, at tentu dannu ◊ non mi mancat su de fàere! ◊ sunt annados a sant'Antoni in su de Macumere ◊ su porcu forrogat ◊ su barracoco s'iferchit in sa méndhula ◊ bae a ti fàghere fintzas una zoronada: su chi est est! ◊ proite l'iscries su de mi nàrrere? ◊ cussu est su nu èssi torrau prima! ◊ cussu est su no ti ndhe pesare chito!
4.
Damiana fiat ascurtendi is contzillus de su pobidhu
Ètimu
ltn.
ipsu(m)
Tradutziones
Frantzesu
le,
celui,
ça
Ingresu
the,
that
Ispagnolu
el,
lo
Italianu
il,
quéllo,
ciò
Tedescu
der.
titía! , iscl, nm: atitia! Definitzione
foedhu chi si narat candho unu tenet fritu; su fritu etotu
Sinònimos e contràrios
frios
| ctr.
pisti!
Frases
titia, faghe su fogu ca mi caento! ◊ titia, a istare in mesu de totu cussu nie a sa nuda! ◊ titia chi tenzo fritu! ◊ titia a fritu chi est, oe!
2.
petiat chin sa bochedha a trémulas dae su titia ◊ prus de tui sentu su titia de oi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
ça caille!
Ingresu
what a cold!
Ispagnolu
¡qué frío!
Italianu
che fréddo!
Tedescu
Konfetti.