addaenànte, addaenànti , avb, prep: addainanti,
addainnantis,
addananti,
addenanti,
addiannantis,
adenantis,
daenante Definitzione
logu: ue si abbàidat; tempus: avb. tempus apustis, su chi depet o depiat bènnere, prep. innantis, tempus innantis / addainanti meu, tou, sou = prus a innantis de a mimi, de tui, de issu; prus addainanti, tempus addainanti = itl. in séguito
Sinònimos e contràrios
ananti
/
innantis
| ctr.
addaesegus,
aissegus,
incuadas
Frases
candho caminas abbàida addainanti ◊ su logu chi naras tue ch'est addainanti: no bi semus galu assupridos
2.
abbaidaiant addainanti de a issos ◊ prego imbenujadu addainanti a s'altare ◊ addenanti a sos ojos mi est passada che istinchidha de fogu ◊ addainanti meu no bi cherzo a neune ◊ s'imbenujeit addananti sou ◊ nàralis chi benzant addaenante meu!
3.
custu l'at nadu addainnantis de mòrrere ◊ a tempus addainanti faghimus custu puru
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
en avant,
avant
Ingresu
ahead
Ispagnolu
adelante
Italianu
avanti
Tedescu
vorn,
später (Adv.),
vor (Präp.).
ainnànti, ainnàntis , avb Definitzione
inditat logu a ue unu est abbaidandho; tempus antibitzau a paragone de un’àteru / leae ainnanti a ccn = antibitzaresiche, colarecheli prus addainanti
Sinònimos e contràrios
ananti,
daenante
/
innante
| ctr.
apabas
/
apusti
Frases
pensamentosu mi apunto in su caminu candho mi rujas ainnanti, pitzinna ◊ tui costumas ca ti bolis ainnantis in prus de unu divagu
2.
ainnanti mi ndi lassu segai su tzugu, po fai una cosa de aici! ◊ cussos funt assumancus chimbanta annos ainnanti nostu
Terminologia iscientìfica
tpc
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
devant,
avant
Ingresu
before
Ispagnolu
delante,
antes
Italianu
davanti,
prima
Tedescu
vorn,
vorher.
àntes , prep: antis Sinònimos e contràrios
prima
Frases
antes de si fàchere iscuru su chelu fint dormendhe ◊ antis de rúghere mortu, cherrer dia chi sa voche mea de s'universu tochet donni vena chi si nutrit de amore e libbertade (T.Cherchi)
Ètimu
ltn.
ante
Tradutziones
Frantzesu
avant
Ingresu
before
Ispagnolu
antes
Italianu
prima
Tedescu
vorher.
antòras , avb Definitzione
un'iscuta a como, pag'ora innanti
Sinònimos e contràrios
comogomo,
issara,
tandhodandho
Frases
gei no as a fai cumenti as fatu antoras cun s’ollu de rícinu?!
Tradutziones
Frantzesu
juste avant,
je viens de…
Ingresu
a short time ago
Ispagnolu
hace poco
Italianu
poco fà
Tedescu
eben.
bàsciu 2 , cng Definitzione
genia de foedhu chi giaet un'idea de tempus e cun chi o de aunit duas propositziones ponendho unu límite a s'àtera (chi negat semper)/ bàsciu de… (ora) = avb. de tempus
Sinònimos e contràrios
innantis
Frases
bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ cudhu no podiat acetai bàsciu de dhu nai a sa mulleri ◊ bàsciu de si cojai no crocant impari ◊ no camminu bàsciu chi mi pàsiu
2.
bàsciu de is otu no torrant a domu
Tradutziones
Frantzesu
avant de… ne
Ingresu
before ahead… not
Ispagnolu
antes de… no a no ser que… no
Italianu
prima di… non,
se non… non
Tedescu
bevor…,
nicht.
innànte, innànti , avb, prep: innantis,
innatis,
nantis Definitzione
tempus (o fintzes tretu, logu) antibitzau, prus avantzau a cufrontu de un'àteru: si narat fintzes in su sensu de prus importu
Sinònimos e contràrios
dinnantis,
ennantis
| ctr.
posca
Maneras de nàrrere
csn:
est i., est bénnidu i. meu (e miu), tou (e tuu), sou (e suu), nostru, bostru, issoro; èssere innantis (nadu de ccs. cosa) = àere prus importu, tocare o àere diritu a carchi cosa
Frases
innantis at triballadu e poscas si est pasadu ◊ de como innantis faghimus menzus ◊ ant fatu totu sa die innantis ◊ sa terra si li fit abberta innantis lassèndhelu in s'oru de un'ispéntumu ◊ bi so innantis deo: como tocat a mie a intrare a su dutore ca fia inoghe a candho ses bénnidu tue!
2.
dies innantis de oe za l'ischias chi no tenias ne bene e ne zente ◊ àteros innantis miu che sont rutos in sa pradera! ◊ mandho innanti de a tie su missu meu pro ammanitzare s'istrada addananti tou ◊ sa terra bi fut innanti nostru
3.
in su mentras chi isse fit ghindhadu insegus, sa vida aiat sighidu a andhare a innantis ◊ como istúdia, no est innantis a zogare! ◊ bae a fàghere sa faina, bae, no est innantis a ti ch'essire a ziru!
4.
beni e azua inoghe, no est innanti a ti sere a lèzere su giornale! ◊ pro su mannu, su triballu est innanti de su zogu!
Ètimu
ltn.
in ante
Tradutziones
Frantzesu
avant
Ingresu
before
Ispagnolu
antes
Italianu
prima
Tedescu
bevor,
vor.
príma 1 , avb, prep: primma 1,
primmu 1,
primu 1,
primus Definitzione
ora o tempus innanti
Sinònimos e contràrios
innanti,
premaria
| ctr.
acoa,
apustis,
posca
Maneras de nàrrere
csn:
prima meu, tou, sou, e gai, prima de a mie, de a tie, de isse = innanti meu, innanti tou, sou; èssere a chie faghet prima = fai a chini si acudit; a tota prima = a sas primas, su primu tempus, sas primas bortas; a primu = innantis; sa dí primu = sa die innantis
Frases
a Pasca, cun sas préigas de sos seros primmu, si ammentat sa passione de Gesugristu ◊ apo cufessadu po no torrare a sa vida de primu ◊ cussu faghet prima a corpare chi no a li nàrrere sa cosa, a su pisedhu ◊ babbu e mamma funta torraus duas personas coment'e prima ◊ as a istai mellus de prima ◊ seu arribbau prima dèu ◊ su chi faedhat a primmu faghet sa cosa ◊ est torrau che primmu ◊ sa piciochedha est torrada sana comenti fut primus ◊ fia minoredhu candho a primmu mi ant batidu a innoghe
2.
primmu de si che aviare li tocheit sa manu ◊ nois faghimus prima de a tie ◊ as connotu s'iscritura piús de vint'annos prima meu ◊ no ti che andhes prima de s'ora! ◊ issa si fut morta prima mera de issu ◊ un'ora primmu de iscurigare ◊ mai fit arrivida gai chito primu de tandho ◊ no ti l'apo nadu primmu de como ◊ move primmu chi ti che passet s'istajone! ◊ sa zente ch'est partida primu tou ◊ primu tuu est benida un'àtera picioca ◊ s'arveghe si ndh'est abbizada primu nostru de su tempus ◊ cudhus fiant arribbaus primu nostu a s'avantzamentu
3.
a tota prima, no ndhe cherfeit s'intesa
Ètimu
ltn.
prima
Tradutziones
Frantzesu
avant
Ingresu
before
Ispagnolu
antes
Italianu
prima
Tedescu
vorher,
früher,
zuvor,
erst,
zuerst.
primedótu , avb Definitzione
innanti de totu, prima cosa, prus importante
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
avant tout
Ingresu
first of all
Ispagnolu
antes que nada
Italianu
anzitutto
Tedescu
zunächst.
trubàre , vrb: trubbare,
truvare,
turbare,
turvare Definitzione
fàere andhare, apretare po andhare (nau pruschetotu po is animales, ma fintzes po gente pigada coment’e animales, chentza arrispetu); portare su bestiàmene de una pastura a s'àtera; fàere essire a pígiu sa fera in cassa, fintzes su pische po piscare, istesiare, fàere istesiare, fintzes solu andhare; prnl. afracai, su si betare cun fortza contra a ccn. a iscúdere, mossigare, atumbare, incorrare o fàere àteru de male; nau in cobertantza de s'ómine, de su mascu, cobèrrere; fintzes nàrrere o atuare una cosa a unu candho no dha faet po su pagu interessamentu
Sinònimos e contràrios
sucai,
tzitziare
/
atramudai
/
afarcai,
agghegiare,
assurpire,
azachinare,
crazugai,
tzurricare
/
zúchere
Frases
pastores, truvade sas berveghes! ◊ sos canes si sunt betados a sa tupa pro trubbare sa fera ◊ commo no turbas prus sos pecos dae Costera ◊ trubba s'àinu, fàghelu andhare impresse! ◊ turvaiat sos voes cun d-unu frúschiu chi ischiat isse ◊ su ventàriu aiat sichitu a turvare e a molinare sas framas
2.
o luna maca, a ube ses turbandhe?! ◊ trubba a dainanti: bae, no istes ispetendhe! ◊ trubbachelu su bestiàmine, no mi che collat s'olia!
3.
si li est trubbadu su trau e si no si fit fatu a bonu a si partare l'aiat mortu! ◊ ajó, ista masedu, cantu ti truvas daghi ti faedho! ◊ si mi est trubbadu a m'iscúdere, ma candho at bidu sa lepa at furriadu!
Ètimu
ltn.
turbare
Tradutziones
Frantzesu
pousser,
conduire en avant
Ingresu
to spur,
to conduct
Ispagnolu
aguijonear,
ojear la caza
Italianu
stimolare,
far andare,
condurre avanti
Tedescu
antreiben,
anstacheln.