Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbidamènte , avb: abbididamente, abbididarmente Definitzione coment’e biendho (craru) su chi s'est faendho o chi si bolet fàere, apostadamente, ischindho e bolendho su chi si faet (ctr. de malascigura) Sinònimos e contràrios abbidentemente, abbiduduidu, apostadamente Frases cussa fit mancàntzia fata abbididamente e la depiat pagare ◊ chi si fetat male in fadhina, pro no ischire, si podet cumprèndhere, ma abbididarmente nono! ◊ cussu est dannu fatu abbididarmente, no est irmarru! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu en connaissance de cause Ingresu after due consideration, deliberately Ispagnolu con conocimiento de causa Italianu a ragion veduta, deliberataménte Tedescu nach reiflicher Überlegung.

càusa , nf Definitzione cosa o fatu chi at fatu o chi faet naschire calecunu efetu; denúncia de calecuna chistione a sa giustítzia Sinònimos e contràrios insemia / crupa, neche / pretu Frases sa càusa de custu male est su malu cabu tou etotu ◊ su spitzu de cussu babballotedhu no at a èssi prus càusa de morti ◊ droga, àrculu, incidentes… totu càusa de sa tropu muneda, ca funt erricos e ispendhent 2. semus andhados in càusa e, ca tenia resone, l'apo bínchida deo Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu cause Ingresu cause Ispagnolu causa Italianu càusa Tedescu Grund.

dannàgliu , agt, nm: dannalzu, dannàrgiu, dannarju, dannarzu Definitzione chi o chie istat sèmpere faendho calecunu dannu, chie dhu tenet de avesu a fàere dannu, a furare Sinònimos e contràrios dannaghe, dannaresu, dannigale, dannistu, dannosu, malandhanta / furone Frases in cue bi at solu canes carràglios e imbreacones dannàglios ◊ oh, ses tue su dannarzu chi mi papas sos porcos a furinu! ◊ tue ses peus de cane dannàgliu, male pesau e male chischiu ◊ sa rana in sos ortos si mànigat sos bobbois dannarzos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu celui qui cause du dommage Ingresu harmful, injurer Ispagnolu torpe, dañino Italianu danneggiatóre, uso a comméttere danni, dannóso Tedescu schädlich, Beschädiger.

movitíva , nf Definitzione intzimia, cosa chi faet naschire o mòvere unu fatu, una chistione Sinònimos e contràrios càusa, motivu Frases ma nois a l'ischimus pro cale movitiva in Sardigna che at àpidu bandhidos meda? Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu cause Ingresu reason, cause Ispagnolu causa Italianu càusa Tedescu Grund.

ocasionàu , pps, agt Definitzione de ocasionai; chi dh'ant giau ocasione, oféndhiu, istrobbau, chi ndhe ant foedhau male 2. s'ómini bivit sen'e seguresa, sempri ocasionau de is malis Tradutziones Frantzesu causé, provoqué Ingresu to have designs Ispagnolu ocasionado, insidiar Italianu causato, insidiato Tedescu verursacht, bewirkt, gefährdet.

pudhérigas , nf pl Definitzione casus cotus, màncias orrúbias chi essint in is cambas a fortza de dhas aparare nuas a su fogu, cosa chi a logos narant casuéciu Sinònimos e contràrios càricas, chichiridhas, pudhedras Tradutziones Frantzesu taches rouges de la peau à cause de la chaleur Ingresu caloric spot Ispagnolu cloasma producido por el calor Italianu cloasma calòrico Tedescu Leberfleck (wegen der Feuerhitze).

tzemía, tzémia , nf: simia, tzimia Definitzione càusa, cosa chi faet naschire unu male (ma fintzes iscusa) Sinònimos e contràrios atema, càusa, insemia / arraghèscia, iscóticu Frases no nc'est mali sentza de tzimia 2. cussu campàriu ndi boliat sa mesu tzimia po machitziai is pastoris! ◊ sa tzimia ch’ia bogau fut una fràula po mi ndi andai a bidha Sambenados e Provèrbios prb: morti no bengat, tzimia no mancat! Ètimu grcb. zemía Tradutziones Frantzesu cause Ingresu cause Ispagnolu causa, motivo Italianu cagióne, orìgine Tedescu Ursache.

tzurumbecàre , vrb Definitzione èssere cun sa conca a tontonadas, lassare orrúere sa conca dormindhosi cicios, tènnere sonnu meda de no poderare sa conca firma Sinònimos e contràrios abbiocare, sconchiai, sconcoinai, tzilibbecare, tzinghirinare, tzumbecare Frases si tzurumbeco subra su piatu diventat sónniu finas su ricatu ◊ bae e corcadiche, chi ses tzurumbechendhe! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hochement de tête à cause du sommeil Ingresu to lose one's head balance for the sleep Ispagnolu cabecear Italianu tracollare della tèsta per il sónno Tedescu Kippen des Kopfes aus Schlaf.