arraxòni , nf: arregione,
arregioni,
arrejone,
arresone,
arressone,
arrexone,
arrexoni,
erresone,
rajone Definitzione
capacidade de sa mente de cumprèndhere is cosas, mescamente su giustu, sa beridade, su chi andhat bene o méngius; su èssere in su giustu (e antigamente fintzes sa lei, su ’e sa lei, sa giustítzia); su motivu, su poite si faet calecuna cosa e fintzes argumentu, chistionu
Sinònimos e contràrios
iscúgia,
motivu
/
alleca,
chistionu
Maneras de nàrrere
csn:
is arrexonis = sos chistionos; arraxoni at a èssiri! = tenzo, tenes, tenet própiu resone!; no bòlliri a dh'atrotiai s'arrexoni = si narat de chie no bàliat crítigas, arguai a l'iscontroriare, arguai a li rispòndhere a su chi narat; dàresi resones = àere sa pretesa de tènnere resone
Frases
custu gherru po su pani a bortas annéulat s'arrexoni ◊ tenes arrexone: tocat a fàere deasi!
2.
Bachis Sulis at criticadu cun arrejone su modu malu de amministrare ◊ abbarrae in s'arressone! ◊ issa furiat una mamma e teniat sempri arregioni (T.Piredda)
3.
pighendi arrexonis gei fait a ndi arregordai, de fuedhus!
4.
arrexoni de tzerriai: fiant istrechendidhu su pei! ◊ bidíndhela gasie trista dimandhadu ndhe dh'apo s'arresone (A.Atzori)
Sambenados e Provèrbios
prb:
a su cadhu s'isprone, a sa fémina s'arresone
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
raison
Ingresu
reason
Ispagnolu
razón
Italianu
ragióne
Tedescu
Vernunft.
causàle , nf Definitzione
su motivu de una cosa, mescamente de unu pagamentu
Tradutziones
Frantzesu
causal
Ingresu
reason
Ispagnolu
causal
Italianu
causale
Tedescu
Grund.
motívu , nm: mutivu Definitzione
càusa o iscopu, su poite de unu fàere; música, sonu, fintzes argumentu o chistione coment'e distinta de un'àtera, chi si arrepitit
Sinònimos e contràrios
càusa,
movitiva
/
iscopu
Tradutziones
Frantzesu
raison,
motif,
air,
thème
Ingresu
reason
Ispagnolu
motivo,
razón,
motivo
Italianu
motivo
Tedescu
Grund,
Motiv,
Thema.
movitíva , nf Definitzione
intzimia, cosa chi faet naschire o mòvere unu fatu, una chistione
Sinònimos e contràrios
càusa,
motivu
Frases
ma nois a l'ischimus pro cale movitiva in Sardigna che at àpidu bandhidos meda?
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
cause
Ingresu
reason,
cause
Ispagnolu
causa
Italianu
càusa
Tedescu
Grund.
rajòne , nf, nm: arraxoni*,
erresone,
raxoni,
regione,
rejone,
resone,
rexone,
rexoni,
rigione Definitzione
capacidade de sa mente de cumprèndhere is cosas, mescamente su giustu, sa beridade, su chi andhat bene o méngius; su èssere in su giustu (e antigamente fintzes sa lei, su ’e sa leze, sa giustítzia de is Sardos); su motivu, su poite si faet calecuna cosa, fintzes argumentu, chistione / ómine de rejone = su chi ponet paghes; chircare su filu de sa resone = cricare s'arrexone, su giustu, punnare a sa filada o bandha giusta
Sinònimos e contràrios
iscúgia,
motivu
/
alleca,
chistionu
/
giustu
| ctr.
toltu
Frases
limbudu isageradu, contu male tiradu at maltratadu chena àere regione (A.Spanu)◊ sos emigrados tiant chèrrere torrare e tenent regione ◊ rajone no ndhe aiant, ma in tzarra binchiant chi pariant deghe ◊ issa l'at promissu e cun rexone ◊ caminas contr'a sa rejone ◊ a chie tocat sa rejone diant, ca tantu no si podet dennegare! (Pirastru)◊ tenes rigione tue! ◊ abazes resone!◊ a chie l'acumpanzat sa regione faghet sas cosas menzus
2.
est unu de sos piús ómines de rejone
3.
in orixos aiet ancora sos rexones de aprimu
Sambenados e Provèrbios
prb:
a morte e a rejone no balet fuire
Tradutziones
Frantzesu
raison
Ingresu
reason
Ispagnolu
razón
Italianu
ragióne
Tedescu
Verstand,
Recht,
Grund.