Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

arrógliu , nm: arróliu, arrólliu, arrollu, rógliu Definitzione su istare postos a inghíriu, su andhare a inghíriu de ccn. o de calecuna cosa (e fintzes totu su chi si narat in cumpangia, mescamente a befa, po erríere), is chi faent arróliu; logu tundhu po acorru, fossu a inghíriu de calecuna cosa; cosa fata a posta o a prou chi ponet s'ómine provocau, o pertocau in calecuna cosa, in punna de si difèndhere; genia de giogu chi faent is piciochedhos Sinònimos e contràrios arrodeu, rotólliu / camarada Maneras de nàrrere csn: pònnere s'arrógliu a unu = dàreli a subra a peràulas, a briga, chircàreli contos de pagare; sartai s'arrólliu = essire dae su límite, fàghere su chi no andhat bene; fai sartai s'arróliu a ccn. = catzarechelu Frases si avertit sa genti ca custu merí nci at un'arrólliu me in pratza ◊ bidiat un'arrólliu de cuatru bestiedhas ◊ cussu no si ammesturat in s'arrógliu nostru ◊ ant fatu s'arróliu pighendi su friscu, me in s'arruga ◊ dhi faiant s'arrólliu arriendi ◊ is pipius acostant a s'arróliu e ascurtant is contus de is mannus 2. arregordu a mamma sétzia e nosu totus a arróliu abetendi sa figumorisca candu dh'iscroxàt 3. marru sa terra a sa mata po dhi fai unu bellu arrólliu 4. is chi ant pérdiu ponint is bardúfulas aintru de un'arróliu po dhas iscudi su bincidori 5. canno l'at imbénnitu, su tzilleraju deretu li ponet s'arrógliu a li pacare su bufu ◊ si podint ispassiai, ma onestamenti, sentza de sartai s'arrólliu! Ètimu ctl. rotlle Tradutziones Frantzesu cercle, réunion Ingresu group Ispagnolu rodeo, corro Italianu cìrcolo, cròcchio, riunióne Tedescu Kreis, Gruppe, Versammlung.

cadhínu , nm Definitzione cricu de lamone ladu o de ferru tundhu (o àteru) po giogare: si ghiat cun su 'manúbbriu' po dhu fàere orrumbulare in terra, currendho Sinònimos e contràrios istírigu, lodhorinu Terminologia iscientìfica ggs Tradutziones Frantzesu cercle Ingresu hoop Ispagnolu círculo Italianu cérchio Tedescu Reifen.

chilciàdu , agt Definitzione chi est postu in cricos, cun is cricos (es. nau de carrada, doas) Frases nois solu aiamus sa solte de formare custas doas che bonas sorres chilciadas apare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cerclé Ingresu ringed Ispagnolu en círculo Italianu cerchiato Tedescu bereift.

chilcighédhu , nm: chirchighedhu, circhixedhu Definitzione min. de chílciu, cricu piticu Sinònimos e contràrios circhígliu Tradutziones Frantzesu petit cercle Ingresu small ring Ispagnolu círculo pequeño Italianu cerchiétto Tedescu kleiner Reif.

chílciu , nm: chírciu, chírciulu, chircu, chísciu, cricu Definitzione síngia tundha o línia serrada cun totu is puntos a sa matessi distàntzia de su centru; ispertiada o singiale chi lassat calecuna cosa o atza tostada (cropu, pesu); tira de cosa chi si ponet a inghíriu de calecun'àtera po fortilesa (o fintzes manigiau a giogu, es. cadhinu de pigare a manúbbriu o atrociadórgiu po dhu fàere cúrrere); oru grussu de un'istrégiu, de calecuna cosa tundha, fintzes de bestimentu; in cobertantza, fortza Sinònimos e contràrios teza / circhiola, circu, tzirollu / cadhinu Maneras de nàrrere csn: proare sos chircos a unu = proare sas fortzas, s’agguantu, irfortzare; zenias de chircos: de cuba, de rodas de carru, de mazu Frases impriastaiat in sa lavagna rughes e rughitas, línias deretas e a s'imbesse, triàngulos e chíscios ◊ s'undha s'isparghet a chírcios 2. comente zughia cussa cosa subra mi at fatu su chircu in sa carre 3. sos chíscios de ferru de sos carros ant sulcadu s'istradone ◊ si ndhe li ruent sos chíscios, a sa cuba, si abberint sas doas 4. segamos sos chírcios chi nos tenent isciaos! ◊ su bumbu meda lis aiat provau sos chircos e a unu a unu los aiat abbadinaos Ètimu ltn. circ(u)lu(m) Tradutziones Frantzesu cercle Ingresu ring Ispagnolu círculo Italianu cérchio, cìrcolo Tedescu Kreis.

chirchígliu , nm, nf: circhíglia, circhígliu, circhílliu Definitzione cricu piticu, genia de crichighedhu, fintzes solu pintau o de colore a inghíriu de calecuna cosa; fintzes lorinchinos Sinònimos e contràrios chilcighedhu, chírchinu / aricina, loritzina, pendhulica Frases custu cuadhu portat unu circhígliu a ingíriu de sa pipia 2. in is origas portat dus circhíllius de prata Ètimu spn. cerquillo Tradutziones Frantzesu petit cercle Ingresu small ring Ispagnolu círculo pequeño Italianu cerchiétto Tedescu kleiner Reif.

círcu , nm: tzircu Definitzione síngia tundha (e fintzes su tretu o logu chi leat), cun totu is puntos a sa matessi distàntzia de su centru; tira de cosa chi si ponet a inghíriu de calecun'àtera po fortilesa; genia de tendha tundha e cumpangia de gioghistos chi faent ispetàculu / circu de carrada, de sedatzu; c. de chelu = arcubaradu, circhiola Sinònimos e contràrios chílciu*, tzirollu / círculu Frases is circus formant is tiras linnosas de su croxu de s'àrburi 2. candu fiaus piciochedhus curriaus cun d-unu circu de cancuna carrada sdogara ◊ is circus de sa carrada no si depint incracai a forti 3. in su circu Luchia pómpiat divertia sas carulinas, su leone, sos poledhos 4. circu de chelu a mignanu… faet merie malu! Sambenados e Provèrbios smb: Circu Tradutziones Frantzesu cercle Ingresu circle, circus Ispagnolu cerco, círculo, circo Italianu cérchio, circo Tedescu Kreis, Zirkus.

círculu , nm: tzírculu Definitzione línia serrada, síngia fata a cricu, tundha; cambarada de gente chi istat a chistionu, a rólliu, logu, sede de calecunu assótziu, a ue atóbiat gente; fintzes una genia de tendha manna meda, a bisura de pinnetu, ue faent ispetàculu is giogantes, cun logu a cicire sa gente totu a inghíriu ororu e unu tretu tundhu in mesu po is artistas chi faent s'ispetàculu Sinònimos e contràrios ttrs. tzírcuru 2. in totue sos Sardos emigrados si ant fatu su círculu Tradutziones Frantzesu milieu, cercle, club Ingresu circus, circle, club Ispagnolu círculo, circo, tertulia Italianu cìrcolo, circo Tedescu Verein, Kreis, Zirkus.

corrígliu , nm: currígliu, currílliu, currillu Definitzione chedha de gente a rodeu po istare a chistionu / andai a currígliu = istare zirendhe de unu logu a s'àteru Sinònimos e contràrios arrodeu, arrógliu, bodheu, rotólliu / currera Frases sos soldados si agiuntant in corrígliu 2. apo bidu sos tazos a currillu ◊ iscapat sos canes a onzi currígliu Ètimu spn. corrillo Tradutziones Frantzesu groupe, cercle Ingresu group Ispagnolu corrillo Italianu cròcchio Tedescu Gruppe.

rodòne , nm Definitzione logu, tretu, parisedhu, síngia a inghíriu de calecuna cosa; orroda manna de molinu / min. rodonighedhu; fàghere r. a unu = su istare o si pònnere a inghíriu de unu, istare a rodeu Sinònimos e contràrios pàtiu / fúrriu, inghíriu, rodinu, rodu Frases no s'intendhet in logu ànima bia ne in custos rodones ne adhae ◊ su colore de sos fiores atirat s'abe in su rodone ◊ cun sas ciarras sunt arrivados a si fàghere rodone in dogni logu ◊ si ponent a rodone o unu de fronte a s'àteru ◊ soldadendhe bi deviat istare dóighi annos e issu no si cheriat apartare gai meda dai sos rodones de sas badhes suas ◊ sas córvulas fint assentadas in d-unu rodonighedhu acurtzu a sa giaga 2. tiu Larentu sighiat a carrare sa ua a su rodone, in binza Tradutziones Frantzesu cercle, environs Ingresu circle, surroundings Ispagnolu círculo, alrededores Italianu cìrcolo, dintórni Tedescu Kreis, Umkreis.