aggrillàu , agt Definitzione
nau de ccn., chi portat bibbigorrus, ideas istrambecas in conca
Sinònimos e contràrios
acascabellau,
dengosu,
schinitzosu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui est plein de lubies
Ingresu
to be full of whims
Ispagnolu
soliviantado
Italianu
che ha grilli per la tèsta
Tedescu
wer Grillen im Kopf hat.
ammalaía , avb Definitzione
a mala gana, mancai chentza gana o contras a sa gana chi si tenet
Sinònimos e contràrios
ammalaoja,
ammaròglia,
provortza
Frases
ammalaia sos contos teviant torrare! ◊ ammalaia est andhadu a chircare cosa, si cheriat manigare! ◊ ammalaia est torradu a domo de su babbu
Tradutziones
Frantzesu
à contrecœur,
force est de…,
finalement
Ingresu
reluctantly
Ispagnolu
de mala gana,
a regañadientes
Italianu
malvolentièri,
giocofòrza,
finalménte
Tedescu
ungern,
gezwungen sein.
ammammaritzàdu , pps, agt Definitzione
de ammammaritzare; nau de ccn., chi est tropu atacau a sa mama
Sinònimos e contràrios
cdh. ammammariciatu
Tradutziones
Frantzesu
qui est dans les jupes de sa mère
Ingresu
mummy's boy
Ispagnolu
madrero
Italianu
mammóne
Tedescu
sehr an der Mutter hängend.
apozalàdros , nm Definitzione
unu chi amparat malefatores, furones e àtera gente deosi
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qui est de connivence avec les larrons
Ingresu
abetter,
abettor
Ispagnolu
encubridor
Italianu
favoreggiatóre
Tedescu
Begünstiger.
benemíndhe!, benemíndi! , iscl, avb: benimindi,
beniminne Definitzione
(fintzas b. de…) bene + mi + ndhe: foedhu po nàrrere chi una cosa a ccn. dhi est andhada bene meda, chi unu est cuntentu o si ndhe cuntentat o chi dhue at de si ndhe cuntentare, chi una cosa est bella de abberu, ma s'impreat fintzes cun idea de paragone e coment'e avb. in su sensu de meda, bene meda (a bortas cun ironia, po nàrrere chi àtera cosa est méngius)
Sinònimos e contràrios
ebbenemindhe
Frases
benemindi prexu! benemindi festa! ◊ benimindi s'arrori, su dannu, sa festa, ecc.◊ beniminne de cadhu: ti siat po salude!
2.
in bidha s'istat bene: e benemindhe tzitade!…
3.
s'arriu est calendi benemindi ◊ ti apu bistu iscriendi cosa e sudendidí benimindi (F.Carlini)◊ est pascendu a fura benimindi! (T.Dei)
4.
s'istima de sa mama est menzus: e benemindhe amores de isposa!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
qu'il est beau!
Ingresu
how fine!
Ispagnolu
qué bien
Italianu
che bèllo!
Tedescu
wie schön!,
sehr gut!
cantecànte, cantecàntu , cng: catecantu Definitzione
si biet ca…, est ladinu chi… : nau coment'e una cosa chi si lassat andhare, chi si cuncedit
Sinònimos e contràrios
aposici,
goregante,
tantecantu
Frases
cantecante, grista de carabbineri no ndhe zuches ◊ cantencante crediant chi a che picare sa bida a unu cristianu est a zocare: ma za lu sunt pacandhe! ◊ no timas a dare carchi cosa, si ndhe as: cantecantu lassamus totu inoghe! ◊ no ti fatas cosa: catecantu isco chie ses! ◊ mancari perriches, catecantu no lu bogas dai su surcu sou
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
il est évident
Ingresu
it is plain that…
Ispagnolu
es evidente que
Italianu
è evidènte che…,
tanto…
Tedescu
es ist klar,
daß.
cogónu , nm Definitzione
sicadura a tropu de calecuna cosa (es. pane modhe); fintzes dispraxere, prus che àteru de ofesa, de su èssere apocau, fatu a bregúngia
Sinònimos e contràrios
assicorradura,
assicorru
/
angóniu,
annógiu,
ràngulu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
état de ce qui est dur,
sec,
rassis,
ressentiment
Ingresu
drying up
Ispagnolu
resecado,
resentimiento
Italianu
rinsecchiménto,
risentiménto
Tedescu
trocken werden,
Groll.
disaltràdu , agt Definitzione
chi at tentu disastru, dannu mannu, chi est totu malacónciu
Sinònimos e contràrios
arruinadu,
destrossau
Tradutziones
Frantzesu
malheureux,
qui est dans l'adversité
Ingresu
devastated
Ispagnolu
damnificado
Italianu
disastrato
Tedescu
verwüstet,
heimgesucht.
Est , nm, agt Definitzione
unu de is bàtoro puntos cardinales, a sa bandha de ue essit su sole, incurtzau a E
Sinònimos e contràrios
oriente
| ctr.
ovest
Tradutziones
Frantzesu
est
Ingresu
east
Ispagnolu
este
Italianu
est
Tedescu
Osten,
Ost.
impurdedhíu , pps, agt Definitzione
de impurdedhiri; chi est in calore, in more
Sinònimos e contràrios
assu 1,
insuau,
intzinnidu,
suadu,
suguzadu
/
focosu
Tradutziones
Frantzesu
qui est en rut
Ingresu
full of sexual excitement
Ispagnolu
en celo
Italianu
foióso
Tedescu
geil.
inchinisàdu , pps, agt: inchisinau,
inchixinatu Definitzione
de inchinisare; totu brutu de chinisu, fatu a chinisu
Sinònimos e contràrios
cinisosu
2.
lampant fogos in calchi rutu muru de sa citade totu inchinisada (S.Lay Deidda)
Tradutziones
Frantzesu
qui est réduit en cendres
Ingresu
reduced to ashes
Ispagnolu
quemado,
encenizado
Italianu
incenerito
Tedescu
mit Asche bedeckt,
eingeäschert.
intzinnídu , agt Definitzione
chi est suau, in calore, chi tenet gana forte de fémina (o de ómine); fintzes arrennegau, dispràxiu
Sinònimos e contràrios
aibbadu,
allimitu,
imbirtiolau,
impurdedhiu,
insuiu,
suguzadu
/
cdh. intzinnitu
2.
ingrunat sa conca, intzinnidu, e "Su chi mi faghet prus fele est chi…"
Tradutziones
Frantzesu
qui est en rut
Ingresu
lustful
Ispagnolu
cachondo
Italianu
foióso
Tedescu
geil.
ischitíre , vrb Definitzione
pigare o seberare cucu o paris e bogare in duos a s'ingrundha donniunu unu tanti de pódhighes (chi faent a suma unu númeru cucu o paris) po bíere a chie tocat una cosa (binchet chie at intzertau sa categoria chi at isceberau), po cumenciare su giogu o àteru, decídere a chie tocat calecuna cosa
Frases
ischitimus a bídere a chie tocat a comintzare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
établir à qui est le tour dans un jeu
Ingresu
to make deciding game
Ispagnolu
sortear
Italianu
fare lo sparéggio
Tedescu
den Entscheidungskampf ausfechten.
isveltudídu , agt Definitzione
nau de unu immadoinau, chi si est coment'e ischidau, torrau in bidórios
Sinònimos e contràrios
irvertudadu
Tradutziones
Frantzesu
qui est revenu à soi,
réveillé
Ingresu
to come to,
to awake
Ispagnolu
reanimado
Italianu
rinvenuto,
risvegliato
Tedescu
wieder zu sich gekommen.
levànte 1, levànti , nm Definitzione
unu de is bàtoro puntos cardinales, sa parte de ue essit su sole; genia de bentu, bentu de sole, budhiu, chi benit de cussa parte
Sinònimos e contràrios
oriente
| ctr.
ponente
Frases
sos bentos de levante sunt garrigandhe s'oro in sa marina frisca…
Terminologia iscientìfica
tpm
Tradutziones
Frantzesu
levant,
Est
Ingresu
east
Ispagnolu
levante
Italianu
levante
Tedescu
Osten,
Ostwind.