Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aíscu , nf Definitzione sestu, genia de mógliu tundhu, fundhudu, cun is costaos prus apertos in artu, in s’oru, totu istampau in costaos e in su fundhu, de linna o de allumíniu, ue si ponet su casu piscau de su soru in su cadhàrgiu po dhu fàere a pischedha (pesai su casu); istregighedhu a pònnere cosa po papare / min. aischizone, ischizola, schixedhu Sinònimos e contràrios discuedhu, giscu, piscedha / cícara, discu* Frases ch'est de linna de aera s'aiscu chi cun sa cúrbia est istada fata (C.Longu) 2. chie cheret leare late friscu e tenet pagos sodhos de gastare benzat a domo mia a lu leare: cun unu sodhu pienat s'aiscu! Terminologia iscientìfica csu, stz Tradutziones Frantzesu moule à fromage Ingresu cheese-mould Ispagnolu encella Italianu cascino Tedescu hölzerne Käseform.

còtza 2 , nf Definitzione genia de animaledhu de mare cun corgiolu niedhu a duas perras longhitas (corra) bonu de papare (su papu) e allevau meda po bèndhere Frases ingunis faint a papai cóciula niedha, buconis e cotzas Terminologia iscientìfica crx, mytilus galloprovincialis, m. edulis Ètimu itl. cozza Tradutziones Frantzesu moule Ingresu mussel Ispagnolu mejillón Italianu mìtilo Tedescu Miesmuschel.

fòlma , nf, prep: forma, fromma Definitzione is línias, is oros chi giaent assimbígiu distintu a totu is cosas, ma fintzes su chi bastat po giare una bisura a calecuna cosa; genia de aina o istrégiu chi si ponet a segare o a fàere cosa sèmpere oguale (es. pasta, biscotos, pabassinos); trastu po mantènnere firma calecuna cosa a manera de pigare una bisura o mannària diferente; coment'e prep. si narat po istabbilire unu límite / forma chi… = apenas chi…, comente…, a manu a manu chi… Sinònimos e contràrios figura, modellu, mógliu / cufromma Frases custa poesia est posta in forma de chistionu ◊ cussa picioca portat is formas e sa caminada de una bagadia ◊ su tziu est ispinghendhe unu carredhu a forma de casseta 2. su mastru ponet in fromma sas iscarpas ◊ nci funt is formas po fai figuras de terra o de ghísciu 3. atendiai su pei forma su lentzolu ◊ forma su stampu su babballoti ◊ fromm'a s'intentu meu mi recreo (Piras)◊ mi ant arrestau, ma fio ispetandhe de dha finire forma s'innotzéntzia ◊ forma a s'ispesa depiat èssere su balanzu! 4. cumentzant illuegus a si fai burlas de issu forma chi si funt sétzius ◊ s’est cuau in s’ortu a fosili parau po isparai su furoni forma chi s'iat a èssiri pesau in su muru ◊ in domu seu pagu trancuilla, forma ca imbèciu crescit su dolori (G.Zedda) Sambenados e Provèrbios smb: Forma Terminologia iscientìfica ans Ètimu ltn. forma Tradutziones Frantzesu forme, moule Ingresu mould Ispagnolu forma, molde Italianu fórma, stampo Tedescu Form.

istampíglia , nf: stampíglia Definitzione genia de iscritura a manu, coment'e fata a istampa Tradutziones Frantzesu moulé (caractère) Ingresu block letters Ispagnolu letra de molde Italianu stampatèllo Tedescu Druckbuchstaben.

mógliu , nm: molle, mollo, mollu Definitzione sestadura o forma de paperi po traperis, forma de linna po sabbateris chi serbit a fàere bestimentu o cartzamenta, de làuna po fàere druches; genia de istrégiu, o fintzes aina, fatu segundhu sa figura chi depet essire, ue si betat su metallu iscagiau po pigare sa forma comente intostat ifridandho (in cobertantza fintzes conca); persona o cumportamentu chi faet de ghia, chi si cricat de assimbigiare; in sa màchina de fàere macarrones est unu discu cun is istampos segundhu sa genia de macarrone chi depet fàere essire / pàrrere betadu a mollu = èssere bene fatu, bellu, fatu coment'e chi siat essidu de una fromma Sinònimos e contràrios càlibbru, folma, modellu 2. trinta pilos no giughet in mógliu! ◊ su mollo chi amus connotu po fàghere ballas de prumu fit a ghisa de tenatza 3. isse li fit babbu e frade, mastru e mollu ◊ custa de antiga cantada est unu mollu (F.Onnis)◊ sa Sardigna est difítzili de redusi a mòglius furisteris (G.Lilliu)◊ oi is leis me in Sardigna dhas faint asuba de is mollus de s'istadu italianu ◊ custa poesia mustrat molles de vida chi sos giòvanos como ant irbandhonadu 4. a provégliu mi narant Padre Solle: sos versos chi mi bessint dae buca parent esser betados a su molle Ètimu ctl. mottlo, mottle Tradutziones Frantzesu moule, forme, modèle Ingresu mould Ispagnolu molde Italianu stampo, fórma, mòdano, modèllo Tedescu Form, Modell, Schnittmuster.

múscula 1 , nf, nm: músculu 1 Definitzione genia de cotza, mescamente sa m. pilosa, chi si agatat in d-unos cantu istagnos: de mannària abbarrat prus pitica meda de sa cotza e prus istrinta, ma est de sabore prus forte, cun is duas perras in colore de castàngia craru, a fora, e totu pilurtzas paret de portare lanedha de orroca Frases aciuvau in s'àcua fintzas a chintzu cumpudàt su fundu cun is peis po coberai músculus Terminologia iscientìfica crx, arca barbata Ètimu itl. muscolo Tradutziones Frantzesu moule Ingresu mussel Ispagnolu arca pelosa Italianu mùssolo Tedescu Miesmuschel.