abbadiài, abbadiàre , vrb: abbaidae, abbaidare, abbaitare, badiare Definitzione castiare, apèrrere e girare is ogos po bíere sa cosa; giare atentzione, atèndhere a una cosa o a unu; abbarrare ammammalucaos coment’e timendho, chentza fàere nudha, chentza de ischire ite fàere; castiare o pentzare a una cosa ibertandhodha, agiummai coment’e domandhandhodha, o, si est cosa de giare, èssere coment’e dispràxios, no tènnere su coràgiu de dha giare (ma dhu narant sèmpere cun sa nega po nàrrere su ctr.: no l'abbàidat, no si abbàidat, a./no a. s'ispesa/a s'ispesa, su perígulu/a su perígulu, su sacrifítziu/a su sacrifítziu); tènnere arrespetu / impr. abbà! Sinònimos e contràrios allutzare, annotare, apompiai, badrare, cadebai, castiai, colbiare, isperare 1, labai, mirai / apitare Maneras de nàrrere csn: a. a unu a carrones = abbaidare cun tropu rispetu a unu, istàreli in dainanti unu pagu guvardu, coment'e timindhe; abbaidaresindhe = castiaisí apari in faci coment'e po bòlliri isciri o cumprèndiri ccn. cosa; a. una fémina, una màchina, una bestimenta = iscioberai, decídiri cali pigai; no bi ndhe at unu de abbaidare = funt unu peus o prus légiu de s'àteru, mancunu bonu; abbàida a tie = fai comenti creis! Frases cussus antzianus passant oras e oras in cumpannia a abbadiai sa zenti chi passat ◊ abbàida a bídere si b'at zente, chi apo intesu una boghe! ◊ abbàida candho faghes sa cosa, abberi sos ogros si no cheres fàghere abbunzos! ◊ deo abbàido a mie, a bídere si est zustu su chi fato, no ponzo fatu de sos àteros ◊ abbàida sos pecos tuos, cantu chi chircas sos anzenos! ◊ ite ses abbadiandhe a ogos trotos?! 2. ancu ti calet tronu: m'abbàida a bídere ite at fatu!…◊ abbaidade a non bos lassare ingannare! 3. bètali francas a su triballu, no ti lu abbàides! ◊ no mi lu abbàido ca isse est síndhigu, no: su chi tenzo de nàrrere bi lu naro! ◊ no sento ca andho sordau: solu sento sa pitzinna chi mi apo abbadiau 4. cherent combidados a chenare, sos amigos tuos, ca l'abbàidant ◊ a sos cojados noos lis cheret fatu unu bellu donu, ca l'abbàidant, ca issos puru ndhe ant fatu a nois ◊ compare si ndhe tenet, dinari, sos chentu miza no los abbàidat: lu daet e toca! ◊ como istamus abbaidèndhennos su dinari: ispesu cheret, candho tocat, za bi est! 5. imbarendhe sa peta, ma cudha peta no arriviat ancora: tandho comintzant a si ndhe abbaidare apare e a fàghere sos pensamentos piús istrambos Ètimu itl. guaitare Tradutziones Frantzesu regarder Ingresu to look, to watch Ispagnolu mirar Italianu guardare Tedescu ansehen, schauen.

annotàre , vrb Definitzione abbaidare e bíere sa cosa, giare atentzione, pònnere a notu / annotare pagu = no biri tanti bèni; annota!… = ma càstia!…, m'abbàida a bídere!…, it'arrore!: genia de nada de ispantu, de meravíglia Sinònimos e contràrios abbadiai, abberguare, allutzare, apompiai, cadebai, castiai, isperare 1, labai, mirai / annoditare Frases fit annotandhe a Maria ◊ fipo supra de un'ispéntumu artu annotendhe sa cane ◊ ti m'annotas che macu, che chi mai ti tates de mi bíere ◊ annotendhe so, ma cussa cosa inoghe no che l'agato ◊ annota chi tevet bènnere su sartu a mi leare sas misuras! 2. est rutu in su paris netu e s'at truncadu s'anca…, annota! Ètimu ltn. *annotitare Tradutziones Frantzesu regarder, remarquer Ingresu to look Ispagnolu mirar, observar Italianu guardare, osservare Tedescu betrachten.

apompiài, apompiàre , vrb: pompiai Definitzione castiare, furriare is ogos a ccn. parte o cosa po dha bíere; tènnere sa capacidade de aguantare una dificurtade, de fàere un'isfortzu, mantènnere Sinònimos e contràrios abbadiai, allutzare, annotare, cadebai, castiai, isperare 1, labai, mirai / abbabiai, agguantai, ammantènnere, apoderae, rèere Frases apómpiadi in s'isprigu! ◊ su pitzinnu colaiat sas oras de iscola apompianne a foras 2. apómpia a forti chi no ti arruat, lah! ◊ apómpia s'iscala! ◊ candu unu est giòvunu apómpiat trabballu meda ◊ candu fait bentu forti, medas si apómpiant po no arrui Tradutziones Frantzesu regarder, tenir Ingresu to look, to hold Ispagnolu mirar, aguantar Italianu guardare, règgere Tedescu anschauen, halten.

badiàre , vrb: abbadiai*, baidare, vadiare Definitzione castiare, girare is ogos po bíere sa cosa, giare atentzione, atèndhere una cosa o a unu; atèndhere a unu, custodiare sa cosa / badhu! = abbàida!, càstia! Sinònimos e contràrios allutzare, annotare, apompiai, badrare, cadebai, castiai, isperare 1, labai, mirai Frases bàdia si potes leare capu de custa cosa! ◊ vàdiat bene vene, si pómpiat a su tziu e torrat a badiare 2. fipo badiandhe sas crapas ◊ su piciochedhu est badiando su bestiàmine e ligendo! ◊ in cussos chirros b'aiat pastores note e die badiandhe e cuberrandhe sa robba Tradutziones Frantzesu regarder, garder Ingresu to guard Ispagnolu mirar, guardar Italianu guardare, custodire Tedescu ansehen, anschauen, bewachen.

ispixàre 1 , vrb rfl: ispricare 1, isprigai, isprigare, sprigai Definitzione castiare, bíere me in s'isprigu Frases fatuvatu bandat a s'isprigai ◊ sa luna s'ispricat in s'abba 2. los cherzo ispixare in arcos de chelu pro pintare randhas de nue (G.M.Lai) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se regarder (dans une glace) Ingresu to look oneself (in a mirror) Ispagnolu mirarse en el espejo Italianu specchiarsi Tedescu sich spiegeln.

mirài , vrb: mirare Definitzione abbaidare po bíere, po giare atentzione e contivigiare, po ammiru e istima, po làstima: s'impr. si narat fintzes coment'e avertimentu / impr.: mih!, millu!; mirare sa conca = labare, castiai is pilus po dhus illimpiai de sa malesa Sinònimos e contràrios abbadiai, allutzare, annotare, apompiai, cadebai, castiai, labai / cultodiare, tentare Frases mirat sa domo che una mama ◊ e proite mi mirades, ojos chi deo no miro?! (Grolle)◊ bastat chi cussas féminas mi mirent un'istante pro chi mi passent su coro che balla! ◊ si mi bolis domanda, no passis mira mira! ◊ sete cravellos d'oro bi los miro in s'altare adorèndhesi a Deu…◊ pentza a fai bèni e no miris a chini 2. mira, una cosa ti naro: o triballas comente si tocat, o ti che andhas deretu! ◊ mirai de cust'ómini: a puntu bellu est torrau!… 3. e cantas boltas bi lu aia nadu: Míradi s'onestade, fizu meu! ◊ cun s'iscusa ca dhi miràt is pipius, si nci est posta meri Sambenados e Provèrbios prb: faghe bene e no mires a chie! Ètimu ltn. mirare Tradutziones Frantzesu garder, regarder Ingresu to guard, to look at, to admire Ispagnolu mirar Italianu mirare, custodire Tedescu betrachten, bewachen.

remirài, remiràre , vrb Definitzione abbaidare, abbaidare cun atentzione, cun arrespetu Sinònimos e contràrios castiai, mirai / arraspetai, baritare, serretzai Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu regarder avec attention, avec respect Ingresu to gaze at Ispagnolu remirar Italianu rimirare Tedescu betrachten.

«« Torra a chircare