acavacài , vrb: acovecai,
acrobecare,
acrovecai,
cavacai Definitzione
betare a covecu, betare apitzu; betare a conca a bàsciu, coment’e ponendho a covecu; fintzes bortulare, furriare / a. a ccn. = cumbíncherelu, conchinàrelu a carchi cosa, fintzas pònnereli timoria faedhendhe de no lu lassare mancu faedhare comente cheret
Sinònimos e contràrios
abbucai,
acuguzare,
apatigai,
bíncere,
furriai,
tavacare
| ctr.
iscavacare
Frases
chi fui dèu nci dhi acovecau sa pingiada in conca! ◊ is argiolas no acabbànt mai, cun su celu totu de unu colori acovecau in pitzus
2.
tèngiu unu bellu scannu po mi sèi: cussu gei no si nci acovecat!
3.
li ant covacadu sa carena in su putu
4.
cussa tenit unu mairu pioncu e unu fillu acovecau!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
retourner,
renverser
Ingresu
to turn upside down
Ispagnolu
volcar,
dar la vuelta
Italianu
capovòlgere
Tedescu
auf den Kopf stellen.
boltulàre , vrb: bortulare,
botulare,
vortulare Definitzione
furriare o fàere orrúere a terra, orrúere, betare apare sa cosa chentza órdine perunu lassandhodha posta a tréulu, pònnere sa cosa farrancas a susu
Sinònimos e contràrios
botulare,
corriare,
fruschinare,
imbrotulare,
iscrucuedhai,
isvortulare,
lodhurare,
tambulare
Frases
ant boltuladu su logu a fundhu in susu ◊ si su padronu tiat ischire in cale ora benit su ladru, tiat bizare e no si tiat lassare bortulare sa domo ◊ s'ampulla si est male posta che podet bortulare ◊ cussa cosa fit ritza ma ch'est bortulada
Ètimu
ltn.
*vol(u)tulare
Tradutziones
Frantzesu
renverser
Ingresu
to overturn
Ispagnolu
revolver,
volcar,
mezclar
Italianu
rivoltare,
rovesciare
Tedescu
umkehren,
umwerfen.
cavacài, cavacàre , vrb: acavacai,
cobacare,
cobecai,
cobecare,
copercare,
coperciare,
covacare,
covecare,
covocare,
crobecai,
crobecare,
cropecare,
cuprecare Definitzione
pònnere calecuna cosa coment'e a covecu, po ammontu, in pitzu, e carragiare etotu; girare, furriare una cosa (o a unu) comente si ponet unu covecu, nau in su sensu de dhu bínchere, de dhu cumbínchere a calecuna cosa, fintzes isserrare
Sinònimos e contràrios
acuguzare,
apatigai,
bíncere,
furriai,
inconchinare,
tavacare
/
conchinare,
cumbínchere
| ctr.
iscavacare
Maneras de nàrrere
csn:
èssere covacadu a suore = a una murca de suore, insorau; casu de cuprecare = casu de fàghere a culirzones
Frases
s'isterzu samunadu si covecat a sucutare ◊ a su piatu si ndhe li covecat un'àteru pro muntènnere sa cosa in caentu ◊ daghi che aiant crobecau su baulu, su tziu si est postu a brabulliare
2.
candho falat su ràndhine, covàcadi! ◊ sa pinneta est covacada a bude ◊ fit una domo betza meda e covacada a fenu ◊ su chelu est totu covacadu de nues ◊ sa paghe s'ala betat cavachendhe sas puntas de su male ◊ sas cartzas covacant sas ancas
3.
est própiu cropecadu dae su demóniu! ◊ a chie sisiat, betzu, mannu o minore, che lu covecaiat
4.
sos fizos, mischinos, sunt semper in intro che copercaos!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
couvrir,
renverser
Ingresu
to cover,
to overturn
Ispagnolu
tapar,
volcar,
convencer
Italianu
coprire,
capovòlgere,
sopraffare
Tedescu
bedecken,
stürzen,
überwältigen.
gessài , vrb: gessare,
ghessare,
ghisciare,
ghissare,
grisciare Definitzione
furriare o incrubare s'istrégiu e betare a terra su chi dhu’est, ma fintzes su essire de s'abba o cosas deasi a sumidura, a biradura de un'istrégiu tropu prenu
Sinònimos e contràrios
betae
/
besciare*,
birare,
butulai,
rebbucare 1
/
sfai,
sumire
Frases
mih chi ghissas su binu a terra! ◊ sos tubbos sont ghissanne trainos de petróliu ◊ grísciache s'abba! ◊ no che grisces su túcaru! ◊ sas mamas pianghent su sàmbene ghessau de sos fizos ◊ si as víviu tropu, a ghessare a fora, eh! ◊ li apo ghissau abba a manos a si sapunare
2.
su late si che fit ghissendhe in su fogu ◊ s'abba sàssiat sos sartos assutos candho funtanas e putos ghissant e ingrussant sos pojos e sos rios (L.Loi)
3.
sa cuba est gessendu
Sambenados e Provèrbios
prb:
si nche ghissas s'ozu, disgràssia!
Tradutziones
Frantzesu
renverser,
déborder
Ingresu
to overflow,
to pour
Ispagnolu
verter,
derramar
Italianu
versare,
traboccare
Tedescu
gießen,
überlaufen.
isterricràre , vrb: isterrigai,
isterrigare,
isterrigiare,
isterrigrare,
isterrijare,
isterrugiare,
isterrujare Definitzione
betare, istrumpare a terra, crocare istérrios in terra
Sinònimos e contràrios
aterrai,
aterrighinare,
imbrortzinare,
isterricorjare,
isterrighinare,
isterrinai,
istragorzare,
sterrionai
Frases
giòvunus mannus… isterrigaus siant! ◊ in Osposidha bido chimbe ómines isterrujados: a balla los ant fertos che sirbones (C.Mura)◊ sa muzere de su zigante, atachendhe cun grandhe fúria sos soldados de su re, ndh'isterrijeit trinta ses ◊ at agatadu sa pobidha isterrigada in terra che àinu, imbriaga ◊ si est isterrigadu in s'erva ◊ candho pensas de isterrujare su male cun sa vindita, ndhe faghes nàschere un'àteru!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
abattre,
renverser à terre
Ingresu
to lay out,
to pull down
Ispagnolu
derribar,
tumbar
Italianu
abbàttere,
stèndere per tèrra
Tedescu
niederwerfen.
tambulàre , vrb: tumbulare 1 Definitzione
incrubare a una parte fintzes a orrúere o fàere orrúere a terra, furriare o crocare a terra
Sinònimos e contràrios
boltulare,
corcare,
furriai,
irbersulare,
parangai,
rúchere
Frases
l'ispinghesit a folte e che tumbulesit in sas iscalinas trodhulenne ◊ a caragolu a caragolu tambulamus a sa marina ◊ a su tàmbula tàmbula, a su rue rue, faghiat unu trechetu de totu sos diàulos
2.
bae a su letu a ti tambulare un'iscuta!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
renverser
Ingresu
to overturn
Ispagnolu
volcar
Italianu
rovesciare
Tedescu
umwerfen.