àbbila , nf, nm: abbile,
àbbile,
àbbili,
àvile Definitzione
unu de is pigiones prus mannos, papadore de petza / àbbila marina = àchili de pisci; acapiae s'àbbila = fàere 'meighina' (peràulas fortes) po chi s'à. no fatzat dannu a su bestiàmine
Sinònimos e contràrios
àchibi,
ave
Frases
s'àbbile est lestra piús chi no bentu ◊ s'àbbile abbitat in sos montes altos ◊ s'àbbile bolat in altu isperiendhe in totue ◊ ancora faedhat forte e minetosu, che unu betzu àbbile in su nidu (A.Casula)◊ s'àbbile s'aferrat s'anzone intreu ◊ si ghetat a volu che àvile! ◊ in s’oru de mare s’intendhiant abbiles e caos a tírrios (L.Pusceddu)
2.
candho est acapiada, s’àbbila non si podet pidigonae ca cinono si ndhe iscàpiat
Terminologia iscientìfica
pzn, aquila chrysaëtos
Ètimu
ltn.
aquila
Tradutziones
Frantzesu
aigle royal
Ingresu
golden eagle
Ispagnolu
águila real
Italianu
àquila reale
Tedescu
Steinadler.
àchibi , nf: àchila,
àchili Definitzione
unu de is pigiones prus mannos, papadore de petza / àchili de pisci = àbbila marina o fintzas achilonedhu, abbilastru; min. achiledhu, achiledha
Sinònimos e contràrios
àbbila,
achiloni
Frases
che àchila at sullevadu s'ispíritu ◊ cussu portat su nasu a bicu de àchila!
2.
si pregu, àchilis mannas, de fai artziai a su monti unu passirillanti!
Terminologia iscientìfica
pzn, aquila chrysaëtos
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
aigle royal
Ingresu
eagle
Ispagnolu
águila real
Italianu
àquila reale
Tedescu
Steinadler.
reàle 1, reàli , agt, nf: riali Definitzione
chi pertocat sa cosa, chi est cunforma a comente is cosas funt, chi si agatat abberu, chi est abberu; chi est de su rei, chi pertocat o apartenet a su rei; nau de unu, chi mantenet su foedhu, chi faet a si ndhe fidare; coment'e nf., sa ferrovia principale
Sinònimos e contràrios
veru
/
francu,
sentzillu
/
régiu
| ctr.
ifidau,
traitore
Maneras de nàrrere
csn:
ómine reale = sintzillu, síncheru; tempus r. = deretu, su matessi mamentu chi si faedhat o chi si faghet, chentza bi àere àteru tempus in mesu tra càusa e efetu
Frases
sa prus zusta e reale, sa prima bandhera est custa!
2.
cussu est un'ómini reali
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
réel,
royal
Ingresu
real,
royal
Ispagnolu
real
Italianu
reale
Tedescu
wirklich,
tatsächlich,
königlich,
ehrlich.
régiu , agt: réziu Definitzione
de su rei, chi apartenet a su rei, fintzes de s'istadu
Sinònimos e contràrios
reale 1
Frases
sa contonera rézia
Tradutziones
Frantzesu
royal
Ingresu
royal
Ispagnolu
real,
regio
Italianu
règio
Tedescu
königlich.
tiloría , nf: (sa t. e var.= satiloría) cirolia
tirolia,
tirulia,
toloria,
torulia,
turulia,
tzirolia Definitzione
astore runchininu, genia de pigione mannu papadore de petza; a logos est un'àteru pigione, piticu / pàrrere una turulia = (nau de unu) chi si chèsciat sempri, chi abarrat a su prangi prangi
Sinònimos e contràrios
astorolia,
ciciulia,
tziodhia,
tzurudhia
Frases
eris sa turulia mi at abbutinadu sos pannos ◊ ancu che lu boghet sa tirulia! ◊ ancu lu bocat sa tirulia!
2.
su pisedhu meu no tancat mai buca: paret una turulia
Terminologia iscientìfica
pzn, milvus milvus
Tradutziones
Frantzesu
milan royal
Ingresu
kite
Ispagnolu
milano
Italianu
nìbbio reale
Tedescu
Gabelweihe.
tzirolía , nf: cirolia,
tiloria*,
tzirrulia,
tzoloria,
tzurrulia,
tzurulia Definitzione
genia de pigione mannu papadore de petza / ungra o franca de tzirolia = peónica, arrosa de padenti
Sinònimos e contràrios
astorolia,
ciciulia,
tziodhia,
tzurudhia
Sambenados e Provèrbios
smb:
Zirolia
Terminologia iscientìfica
pzn, milvus milvus
Tradutziones
Frantzesu
milan royal
Ingresu
kite
Ispagnolu
milano
Italianu
nìbbio reale
Tedescu
Gabelweihe.