Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

acarragiài, acarralzàre , vrb: acarrarjare, acarraxai, acarrexai, acarrazare Definitzione ammontare cun calecuna cosa (trastu, terra, àteru) siat po su fritu, o po cuare, difèndhere, po tudare o àteru, fintzes a unu mortu: acarrazare a logos fintzes po ammuntonare cosa a brétiu tanti po dha tènnere Sinònimos e contràrios acuguzare, ammantai, assacarrare, carragiare, cratzai, imbusciae, incarralzare | ctr. iscarragliare, iscucuzare Frases poita no ti acarràgias asuta de terra, ègua de is seti pratzas?! 2. ancu ti acarrarjent! 3. ómine asuriu e cagasutzu, est totu sa vida acarrazandhe dinare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couvrir Ingresu to cover Ispagnolu cubrir, tapar Italianu coprire Tedescu bedecken.

ammantài, ammantàre , vrb Definitzione ammontare cun manta (nau de letu), cun bestimentu, cun àteru (nau de sa persona); si narat fintzes de s'aera chi si carràgiat de nues e de su nie candho est niandho e ponendho pígiu / a. unu mutu = fàere is versos de coberimentu Sinònimos e contràrios acaparronare, acapotare, acarragiai, acugudhare, acuguzare, cumpannare, imburrussai, imbusciae, incapotai / ammantedhai | ctr. iscucuzare / isclarire, ispalaciae Frases pro dh'ammantare no portant pannos ◊ si at ammantau is genugus cun sa camisa ◊ is feminedhas tocat a dhas avesai de piticas a si ammantai ◊ pro si ammantare cheret unu pizu de fressada ◊ custa petza coenno si ammantat cun agedu o cun binu 2. is nuis ammantant su celu ◊ su coru est comenti a sa dí: iscurigau e tristu candu si ammantat su soli! ◊ sa pira fit ammantada de frutu ◊ fit frochendhe meda e in pagos minutos at ammantadu su logu ◊ de cantu at própiu meda at ammantau s'istrada de àcua ◊ ammanta su focu! 3. chena conca non faet a cantare mancu unu mutu, ma chena pes non si podet ammantare su mutu etotu!(P.La Croce) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couvrir, s'envelopper Ingresu to cover, to wrap oneself Ispagnolu cubrir, cubrirse Italianu coprire, coprirsi Tedescu bedecken, sich bedecken.

ammontàre 1 , vrb: ammuntai, ammuntare, ammutare Definitzione pònnere cosa apitzu po carragiare; nau de su sole, fintzes intrare o cuare in s’orizonte / ammuntare su chelu a trudha = bolli fai una cosa chi… no fait! Sinònimos e contràrios ammantai, cuguzare, imbusciae, neulare / covacare | ctr. iscucuzare, iscugudhai, ismuntare Frases custa losa ammuntat sos restos de unu frade ◊ fit totu ammuntau in su mantedhu ◊ daghi faghiat fritu si ammuntiat una manta in codhos ◊ sa domita est ammuntada cun téula ◊ sa lughe no si atzendhet pro l'ammuntare! ◊ los at ammuntados s'umbra de una nue ◊ tia Maria si che ammontat s'isciallu e ch'essit ◊ su nie ammontat sa pastura 2. si nchi ammuntat su soi ◊ s'aera si ammuntat de nues ◊ su runzone fuit ammuntadu de s'assunzighedha ◊ apo a bènnere a ti ammuntare de carignos ◊ una lughe los at ammuntados Tradutziones Frantzesu couvrir Ingresu to cover Ispagnolu cubrir, tapar Italianu coprire Tedescu bedecken.

assacarràre , vrb Definitzione carragiare bene de o cun ccn. cosa, nau fintzes in su sensu de pònnere apitzu o carrigare calecuna cosa a tropu Sinònimos e contràrios acarragiai, aciocai, acuguzare, assacarronare, cratzai / fizire | ctr. iscarragiare Frases sa fàuna assacarrat e caentat ◊ assacarrada de lana dormis a sonnu isoltu (Z.Deriu)◊ preparesint una chea, che ponzesint sa morta e l'assacarresint de terra ◊ badhes e montígios si sunt assacarrendhe d'erva ◊ chi s'abba de su batizu l'assacarret de lughe! 2. malannu chi los assacarret! ◊ malasorte chi lis assacarret sos ossos! ◊ puite dh'azis assacarrada de sale cust'insalada?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se couvrir davantage Ingresu to cover oneself warmly (up) Ispagnolu cubrir, cubrirse bien Italianu coprire, coprirsi mólto Tedescu bedecken, sich gut anziehen.

cadhicàre , vrb: cadhigare, cuadhigai Definitzione cicire e andhare a cuadhu; coment'e cicire a cuadhu in su sensu de intrare apare sa natura de s'ómine cun cussa de sa fémina; fàchere sas malas artes / abbarrare a pedra de cadhigare = a pedra de setzi a cuadhu, durare meda, tempos e tempórios Sinònimos e contràrios cabadhare 1 / codhai, futire, saltiare, zúchere Frases a sas duas de sero ant cadhigadu cun sas campanas sonendhe si podiant intopare sos Frantzesos 4. cadhicatinche a sa màchina! Ètimu ltn. caballicare Tradutziones Frantzesu féconder, forniquer Ingresu to fornicate Ispagnolu montar, cabalgar, montar, cubrir, acaballar Italianu montare, gallare, fornicare, coire Tedescu decken, befruchten, Unzucht treiben.

carragiài, carragiàre, carragliàre , vrb: carrajare, carralzare, carrargiare, carrarjare, carrarzare, carraxai, carrazae Definitzione ammontare cun calecuna cosa (trastu, orrobba, terra, àteru chi si ponet o arresurtat in pitzu) siat po su fritu, po cuare, po aprigu, difesa, po tudare e àteru Sinònimos e contràrios acarragiai, acuguzare, ammantai, assacarrare, cratzai, imbusciae, incarralzare | ctr. iscarragiare, iscuguzare Frases su pàrracu intregat su letzolu a su giàcanu e custe carràgliat a Santu Bainzu ◊ su trainu in sa badhe si est drommidu intro de su letu carralzadu de nie ◊ sa leada est totu carrarzada de romasinu, almidha e àteras erbas fiagosas 2. si aiat carragliatu sas oricras e si aiat tentu sa conca chin sas manos ◊ iscummitu ca ti carraxant is fémmias a usu de musca! ◊ pro carrarzare a isse mi so postu deo in pregiudíssios mannos ◊ aiant carragiau púncias in mesu a s'orruga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couvrir Ingresu to cover Ispagnolu tapar, cubrir Italianu coprire, sommèrgere Tedescu bedecken.

coberigàscia , nm Definitzione telu téssiu po dhu pònnere a usu de tiàgia in pitzu de is càscias Sinònimos e contràrios coberibbanca Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nappe pour coffre Ingresu box cover Ispagnolu tela para cubrir las arcas Italianu copricassa Tedescu Truhedecke.

cobèrrede, cobèrrere, cobèrri , vrb: cobèrriri, copèrrere, cuberri Definitzione pònnere cosa in pitzu de un'àtera chi no si biat; nau de mascu, de ómine, artzare a pitzu o pònnere in pitzu de sa fémina po dh'improssimare o àteru (e foedhandho de sa fémina si manígiat su matessi vrb.)/ cobèrriri is faltas de un'àteru = cuare sas neghes de s'àteru Sinònimos e contràrios acarragiai, acuguzare, cuai, imbusciae / cadhicare, saltiare, zúchere | ctr. iscuguzare Frases si coberzant sos chelos de niedhore e pàsidos comintzent sos butios! (G.Ruju)◊ si fiat furriada coberrendusí sa faci ◊ su sèmini dhu coberint de terra cun s'arau o a marra ◊ sa terra si est coberta de erba 2. su bandhidore brullanu betaiat su bandhu: Totu cudhas chi cherent cobertas andhent a piata!…◊ po cobèrrede a tie mi seo orrovinau! Terminologia iscientìfica ssl Ètimu ltn. cooperire Tradutziones Frantzesu monter, saillir Ingresu to cover, to leap Ispagnolu tapar, cubrir, montar, cubrir, acaballar Italianu coprire, montare Tedescu decken, decken.

cucuciàre , vrb: acuguzare, cucutare, cucutzare, cucuzare, cuguciare, cugugiare, cugutzare, cuguzare Definitzione betare a pitzu a cugudhu, po ammontu, pònnere ammontu; foedhandho de sonos fortes, cuare e no lassat intèndhere àteru / cuguzare cosa a unu, a carchi cosa = pònnere ammontu in pitzu Sinònimos e contràrios acarragiai, acavacai, afianzare, ammantai, assacarrare, cobèrrere, cutzicare, imbusciae | ctr. iscuguzare Frases una néula carca at cuguzadu su campu ◊ in domo bi aiat una fressada de lana pro si cuguzare su note ◊ su nie at cuguzadu onzi logu ◊ sa pinneta fit totu cuguzada a perrones d'élighe ◊ cugúzali una cobertedha a su pitzinnu, no tenzat fritu! 2. s'uraganu che cuguzat sas boghes de dolore ◊ depent àere àpidu un’impudu lébiu chi però luego aiant cuguzadu cun carchi iscusa (N.Falconi) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couvrir Ingresu to cover Ispagnolu cubrir, tapar Italianu coprire Tedescu decken.

«« Torra a chircare