chènsa , nf, nm: chènscia,
chénsciu,
chèscia,
chésciu,
chessa 1,
chéssia,
ghessa Definitzione
totugantu su chi unu narat o giaet a bíere de dolu, de dispraxere o discuntentu de isse etotu o de un'àteru o de calecuna cosa: si narat fintzes de is animales (es. de is angiones o crabitos seberaos chi istant a iscràmios ca bolent sa mama)/ min. chescedhu
Sinònimos e contràrios
abbogu,
crèscia,
irrínghiu,
lamenta,
repita,
tzirchinzu
Maneras de nàrrere
csn:
dare sa chensa = abbogàresi, chensciaisí cun s'autoridadi, dare sa denúntzia; dare chensas, èssere in chessa = chesciaisí, murrungiai; chéssias pranticosas = prantu de chie si chessat
Frases
a sa chèscia li rispondhet a tènnere pascéscia! ◊ sa morti est s'úrtima chèscia de sa vida ◊ si tue no mi aias betadu s'ala, inoghe no che fia paradu: però una chènscia ti dia cherrer fàghere ◊ canno su pitzinnu furaiat cosa, sos meres nche giuchiant sa chessa a sa mama ◊ ti la picas una chessa!…
2.
sa pobidha pranghiat s'isposu cun tzúnchios e chescedhos chi isperrànt su coro
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
plainte
Ingresu
complain
Ispagnolu
queja,
lamento
Italianu
lagnanza,
laménto,
reclamo
Tedescu
Klage,
Beschwerde.
intzúnchidu, intzúnchiu , nm Definitzione
genia de boghe chi si faet fintzes a buca serrada coment'e chesciandhosi de unu dolore
Sinònimos e contràrios
ciúnchiu,
túnchiu,
tzurrúnchiu
Frases
de sa domu ndi arribbàt unu prantu a singurtus e a intzúnchidus ◊ est tota sa noti a intzúnchius ca dh'increscit s'iscraxu, po sa satzarura chi at fatu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gémissement
Ingresu
moan
Ispagnolu
lamento
Italianu
laménto
Tedescu
Klage.
pibía , nf, nm: pibinu,
pibiu,
píbiu Definitzione
genia de píulu, de boghighedha coment'e lamentu, chèscia po dolore, genia de dispraxere, de annicu; cosa chi si narat o chi si faet coment'e lastimandho
Sinònimos e contràrios
agémenu,
ciúnchiu,
ghémida,
intzúnchidu,
lambrighitu,
píliu,
piugnu,
túnchiu,
tziunzu
/
carigna,
làstima
Frases
de fiza tua intendhe sa boghe in pibiu, dolente, lastimosa, dae ora continu giama giama! ◊ no l'intendhes su pibiu de una criadura chi est giamendhe? ◊ beni duncas, no vivas in pibinu, friti sa testa in s'amorosu sinu (P.Mereu)◊ su trenu fait tzichirriai is frenus in d-unu pibinu de ferru cun ferru
2.
puzones chi allegrent su manzanu cun sas milli pibias delicadas! (A.Casula)◊ dogni puzone torrat a cantare in su nidu pibios de amore (S.Serra)◊ in custa terra mai perunos pibios as retzidu ◊ torra, Nina, cun sos carignos tuos e pibios! ◊ su pitzinnu fit pesadu a pibinos mesu visciadu e unu pagu mandronatzu
Sambenados e Provèrbios
smb:
Pibiu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pépiement,
plainte,
pleurnicherie
Ingresu
peeping,
whining
Ispagnolu
pío pío,
gemido,
lamento
Italianu
pigolìo,
laménto,
piagnucolìo,
lamentazióne,
querimònia
Tedescu
Gepiepe,
Gewimmer,
Gejammer,
Jammern,
Wehklage.
túnchiu , nm, nf: (su t. = sutúnchiu) ciúnchiu
túncia,
túnciu,
túnghiu,
tzúnchiu Definitzione
genia de boghighedha coment'e a lamentu po dolore, ma fintzes po gosu, cuntentesa; sa boghe de su cane candho dh'ant atripau; cosa chi si narat a lamentu; genia de sonu lamentosu / su túnchiu de sa morte = póleu, sórriga, su sorrogu de chie est morindho
Sinònimos e contràrios
agémenu,
ghémida,
intzúnchidu,
pibia,
píliu
/
chensa,
coroju,
murrunzu,
órulu,
teroju,
torunzu
/
múliu
Frases
túncios de piantu cuades istratzendhe tràmulas sicadas a s'àrvure de su coro ◊ no che lis at essidu unu túnciu ◊ si ch'est andhadu a coa bàscia, a túnciu e a murrunzu
2.
finamentra innoghe sa zente est a túncia fata contra a sa mala amministrascione
3.
no sempre sos túnghios de su bentu li fiacabant su sonnu (G.Piga)
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gémissement,
glapissement
Ingresu
whimpering
Ispagnolu
lamento,
quejido,
aullido
Italianu
gèmito,
mugolìo
Tedescu
Stöhnen,
Winseln.