Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abélidu, abéliu , nm Definitzione su apedhare o guguliare de is canes; foedhandho de gente, boghes de dolore; idea fissa, violu, oriolu Sinònimos e contràrios agrugu, agúriu, giàngiulu, gruju, gurrúliu, órulu, zàrulu / pedine 3. ndi teneis unu de abéliu po sa binnenna!…(E.Nieddu) Terminologia iscientìfica bga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu hurlement Ingresu howl Ispagnolu aullido, queja Italianu ululato, guaito Tedescu Heulen, Klage.

addorógiu , nm: addoroju, atoroju Definitzione prantu a tzérrios, a boghes Sinònimos e contràrios addorojamentu, arrepentamentu, piantu, teroju, tormentu Frases lassa s'addoroju e canta unu nou e briosu ballu tundhu! ◊ pro su turmentu custu mundhu est in addoroju Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pleurnicherie Ingresu whine Ispagnolu queja, llanto incontenible Italianu piagnistèo, pianto dirótto Tedescu Schmerzensschrei.

apenétu , nm: penetu* Sinònimos e contràrios lambrighitu, póleu, pibia, piugnu, tziunzu Tradutziones Frantzesu pleurnicherie, regret Ingresu regret, wailing Ispagnolu lloriqueo, queja Italianu piagnucolìo, rammàrico Tedescu Gewimmer, Klage.

canníja, canníju , nf, nm Definitzione su istare sèmpere a lamentu, pedendho, cossigiandho, avertendho Sinònimos e contràrios chischinnu, lamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plainte assommante Ingresu supplication, complaint Ispagnolu queja Italianu lamentèla, implorazióne noiósa Tedescu Gejammer.

chènsa , nf, nm: chènscia, chénsciu, chèscia, chésciu, chessa 1, chéssia, ghessa Definitzione totugantu su chi unu narat o giaet a bíere de dolu, de dispraxere o discuntentu de isse etotu o de un'àteru o de calecuna cosa: si narat fintzes de is animales (es. de is angiones o crabitos seberaos chi istant a iscràmios ca bolent sa mama)/ min. chescedhu Sinònimos e contràrios abbogu, crèscia, irrínghiu, lamenta, repita, tzirchinzu Maneras de nàrrere csn: dare sa chensa = abbogàresi, chensciaisí cun s'autoridadi, dare sa denúntzia; dare chensas, èssere in chessa = chesciaisí, murrungiai; chéssias pranticosas = prantu de chie si chessat Frases a sa chèscia li rispondhet a tènnere pascéscia! ◊ sa morti est s'úrtima chèscia de sa vida ◊ si tue no mi aias betadu s'ala, inoghe no che fia paradu: però una chènscia ti dia cherrer fàghere ◊ canno su pitzinnu furaiat cosa, sos meres nche giuchiant sa chessa a sa mama ◊ ti la picas una chessa!… 2. sa pobidha pranghiat s'isposu cun tzúnchios e chescedhos chi isperrànt su coro Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plainte Ingresu complain Ispagnolu queja, lamento Italianu lagnanza, laménto, reclamo Tedescu Klage, Beschwerde.

chirèlla , nf, nm: chiriella, chirielle 1, chiriellu, chirriella, criella Definitzione genia de lamentu longu, ifadosu, chi no acabbat prus, ma fintzes tzarra, contighedhu chentza importu; persona ifadosa Sinònimos e contràrios iscamurriada, isvrúdhiu Maneras de nàrrere csn: cantare sa c. a unu = narrerendheli unu bellu pagu; leare a chirielle a unu = pigaidhu in duus, unu a peis, s'àteru a is bratzus coment'e candu no dhu podint pigai mellus ca est grai Frases dí e noti si cheschiàt e sa chiriella fiat lómpia a is origas de su dimóniu ◊ Luxia si afórtiat cun d-una bella chirriella de fuedhus malus…◊ si funt postus a contai contus e criellas ◊ is criellas o contus de fogili funt nàscias a ingíriu de su fogu 2. l'ant leadu a chirielle, in duos, azigu lu podiant ◊ est cada sero a unu chirielle ca de vinu si cochet che carvone Ètimu itl. chirielle Tradutziones Frantzesu plainte assommante Ingresu complaint Ispagnolu queja, cantinela Italianu lamentèla, rampógna Tedescu Klage, Vorwurf.

isclàmu , nm: iscramu Definitzione boghe lastimosa de chie sentit bisóngiu mannu de agiudu, ma fintzes boghe po meravíglia, ispantu Sinònimos e contràrios iscramore Frases in sos dolores est a isclamos ◊ in su coro nos durat s'iscramu de tantas sorres deldiciadas ◊ sunt surdos a sos iscramos de sos disamparados ◊ apo una boghe de iscramu intesu: boghe de pitzinnu fit, mi so seradu, daghi at sa mama, su babbu giamadu, pro l'aer libberadu abboghinendhe (G.G.Fadda)◊ su pizinnu fit famidu e sa mama pianghendhe a iscramu ca no teniat it'e li dare 2. comente intendheit cussu si ndhe peseit a iscramu nendhe "No podet èssere!" Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plainte, imploration Ingresu lament, entreaty Ispagnolu queja, clamor Italianu laménto, implorazióne Tedescu Klage, Flehen.

lamènta , nf Definitzione totu su chi si narat chesciandhosi, su si chesciare po cosa chi no andhat bene Sinònimos e contràrios arraghèscia, chensa, irrínghiu, lamentella Frases cantas penas mi agianghes si restas surdu a sas lamentas mias! ◊ si a torrare istentas no ti balent lamentas e ne piantos! ◊ no podindhe frenare sas lamentas, oe t'iscrio ◊ manc'una bia mi naras chi ses cuntenta: ti fato giusta lamenta, ite chircas, mente mia? Ètimu ltn. lamenta Tradutziones Frantzesu plainte, doléance Ingresu complaint Ispagnolu queja Italianu lamentèla, lagnanza, rimostranza Tedescu Klage.