abélidu, abéliu , nm Definizione
su apedhare o guguliare de is canes; foedhandho de gente, boghes de dolore; idea fissa, violu, oriolu
Sinonimi e contrari
agrugu,
agúriu,
giàngiulu,
gruju,
gurrúliu,
órulu,
zàrulu
/
pedine
3.
ndi teneis unu de abéliu po sa binnenna!…(E.Nieddu)
Terminologia scientifica
bga
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hurlement
Inglese
howl
Spagnolo
aullido,
queja
Italiano
ululato,
guaito
Tedesco
Heulen,
Klage.
addorógiu , nm: addoroju,
atoroju Definizione
prantu a tzérrios, a boghes
Sinonimi e contrari
addorojamentu,
arrepentamentu,
piantu,
teroju,
tormentu
Frasi
lassa s'addoroju e canta unu nou e briosu ballu tundhu! ◊ pro su turmentu custu mundhu est in addoroju
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pleurnicherie
Inglese
whine
Spagnolo
queja,
llanto incontenible
Italiano
piagnistèo,
pianto dirótto
Tedesco
Schmerzensschrei.
apenétu , nm: penetu* Sinonimi e contrari
lambrighitu,
póleu,
pibia,
piugnu,
tziunzu
Traduzioni
Francese
pleurnicherie,
regret
Inglese
regret,
wailing
Spagnolo
lloriqueo,
queja
Italiano
piagnucolìo,
rammàrico
Tedesco
Gewimmer,
Klage.
canníja, canníju , nf, nm Definizione
su istare sèmpere a lamentu, pedendho, cossigiandho, avertendho
Sinonimi e contrari
chischinnu,
lamentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plainte assommante
Inglese
supplication,
complaint
Spagnolo
queja
Italiano
lamentèla,
implorazióne noiósa
Tedesco
Gejammer.
chènsa , nf, nm: chènscia,
chénsciu,
chèscia,
chésciu,
chessa 1,
chéssia,
ghessa Definizione
totugantu su chi unu narat o giaet a bíere de dolu, de dispraxere o discuntentu de isse etotu o de un'àteru o de calecuna cosa: si narat fintzes de is animales (es. de is angiones o crabitos seberaos chi istant a iscràmios ca bolent sa mama)/ min. chescedhu
Sinonimi e contrari
abbogu,
crèscia,
irrínghiu,
lamenta,
repita,
tzirchinzu
Modi di dire
csn:
dare sa chensa = abbogàresi, chensciaisí cun s'autoridadi, dare sa denúntzia; dare chensas, èssere in chessa = chesciaisí, murrungiai; chéssias pranticosas = prantu de chie si chessat
Frasi
a sa chèscia li rispondhet a tènnere pascéscia! ◊ sa morti est s'úrtima chèscia de sa vida ◊ si tue no mi aias betadu s'ala, inoghe no che fia paradu: però una chènscia ti dia cherrer fàghere ◊ canno su pitzinnu furaiat cosa, sos meres nche giuchiant sa chessa a sa mama ◊ ti la picas una chessa!…
2.
sa pobidha pranghiat s'isposu cun tzúnchios e chescedhos chi isperrànt su coro
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plainte
Inglese
complain
Spagnolo
queja,
lamento
Italiano
lagnanza,
laménto,
reclamo
Tedesco
Klage,
Beschwerde.
chirèlla , nf, nm: chiriella,
chirielle 1,
chiriellu,
chirriella,
criella Definizione
genia de lamentu longu, ifadosu, chi no acabbat prus, ma fintzes tzarra, contighedhu chentza importu; persona ifadosa
Sinonimi e contrari
iscamurriada,
isvrúdhiu
Modi di dire
csn:
cantare sa c. a unu = narrerendheli unu bellu pagu; leare a chirielle a unu = pigaidhu in duus, unu a peis, s'àteru a is bratzus coment'e candu no dhu podint pigai mellus ca est grai
Frasi
dí e noti si cheschiàt e sa chiriella fiat lómpia a is origas de su dimóniu ◊ Luxia si afórtiat cun d-una bella chirriella de fuedhus malus…◊ si funt postus a contai contus e criellas ◊ is criellas o contus de fogili funt nàscias a ingíriu de su fogu
2.
l'ant leadu a chirielle, in duos, azigu lu podiant ◊ est cada sero a unu chirielle ca de vinu si cochet che carvone
Etimo
itl.
chirielle
Traduzioni
Francese
plainte assommante
Inglese
complaint
Spagnolo
queja,
cantinela
Italiano
lamentèla,
rampógna
Tedesco
Klage,
Vorwurf.
isclàmu , nm: iscramu Definizione
boghe lastimosa de chie sentit bisóngiu mannu de agiudu, ma fintzes boghe po meravíglia, ispantu
Sinonimi e contrari
iscramore
Frasi
in sos dolores est a isclamos ◊ in su coro nos durat s'iscramu de tantas sorres deldiciadas ◊ sunt surdos a sos iscramos de sos disamparados ◊ apo una boghe de iscramu intesu: boghe de pitzinnu fit, mi so seradu, daghi at sa mama, su babbu giamadu, pro l'aer libberadu abboghinendhe (G.G.Fadda)◊ su pizinnu fit famidu e sa mama pianghendhe a iscramu ca no teniat it'e li dare
2.
comente intendheit cussu si ndhe peseit a iscramu nendhe "No podet èssere!"
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plainte,
imploration
Inglese
lament,
entreaty
Spagnolo
queja,
clamor
Italiano
laménto,
implorazióne
Tedesco
Klage,
Flehen.
lamènta , nf Definizione
totu su chi si narat chesciandhosi, su si chesciare po cosa chi no andhat bene
Sinonimi e contrari
arraghèscia,
chensa,
irrínghiu,
lamentella
Frasi
cantas penas mi agianghes si restas surdu a sas lamentas mias! ◊ si a torrare istentas no ti balent lamentas e ne piantos! ◊ no podindhe frenare sas lamentas, oe t'iscrio ◊ manc'una bia mi naras chi ses cuntenta: ti fato giusta lamenta, ite chircas, mente mia?
Etimo
ltn.
lamenta
Traduzioni
Francese
plainte,
doléance
Inglese
complaint
Spagnolo
queja
Italiano
lamentèla,
lagnanza,
rimostranza
Tedesco
Klage.