abburrúntu , nm Definizione
briga chi si giaet a unu, su abburruntare
Sinonimi e contrari
afetuada,
apoboretada,
bria,
certu,
missamanu
Frasi
su físsiu est prus malu de s'abburruntu e isse, perrigónchinu, sighit a bufare, paret chi sa fémina apat faedhadu a su muru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reproche
Inglese
reproof
Spagnolo
reproche
Italiano
rimpròvero,
biàsimo
Tedesco
Vorwurf,
Tadel.
aciótu , nm: atzotu Definizione
aina po iscúdere fata totu a tiras longas de corria, ma prus che àteru su cropu de s'aciota, su aciotare; a logos, atzotu est sa candhelita de s'abrutzu e fintzes de su chibudhone; in cobertantza, sa briga o sa pena chi si giaet a unu / a. de pedhi, de cagnu, po cuadhus
Sinonimi e contrari
aciota
/
aciotada
/
aciociada
Frasi
cudha fémina cristiana dh'ant cundennada a is aciotus ◊ ndi essit de s'inserru e no timit aciotu ◊ chi ti cassant, a tui, un'aciotu no ti at a mancai!
2.
atzotu lu narant a sa canna noa e modhe de s'almutzu ◊ su chibudhu mascru poltat s'atzotu
Etimo
spn.
azote
Traduzioni
Francese
reproche,
punition
Inglese
reproach,
punishment
Spagnolo
azote,
castigo
Italiano
rimpròvero,
castigo
Tedesco
Vorwurf,
Strafe.
afetuàda , nf Definizione
su chi si narat a briga a un'àteru, o fintzes paribari, po cosa male fata, ma podet èssere fintzes su chi si narat a difesa de ccn.
Sinonimi e contrari
abburruntu,
atzúrridu,
certu,
murrúngiu
Frasi
mi at istunigadu s'ortu cun sos fiados e li apo fatu s'afetuada (G.Ruju)◊ nonna mi at fatu s'afetuada ca no bi so andhada addaghi at lómpidu sos annos ◊ nos amus fatu s'afetuada pari pari e semus torrados a su sólitu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reproche,
éclaircissement
Inglese
rebuke,
exclamation
Spagnolo
reproche,
aclaración
Italiano
rimpròvero,
chiariménto
Tedesco
Vorwurf,
Erklärung.
aféu , nm Definizione
cosa chi si narat o chi si faet coment'e brigandho o faendho a bregúngia a unu, o fintzes coment'e bregúngia o duritu chi si sentit; a logos est s’ingiúliu o paranúmene
Sinonimi e contrari
afrenta,
afrontu,
aggràbiu,
aggrau,
innóriu,
inzenza
/
annomíngiu
Frasi
su piús crudele afeu sufro pro no ti lassare ◊ lu ponent in afeu: iscuru a chie est male afortunadu! ◊ cun tristura in custa badhe de afeu passat su cristianu
2.
mi lasso s'oltu meu abbutinare: - a bi lu dennegare ndh'apo afeu (Zicconi Tanchis)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reproche,
blâme
Inglese
blame,
reproach
Spagnolo
reprensión
Italiano
rinfàccio,
biàsimo
Tedesco
Vorwurf,
Tadeln.
apoboretàda , nf: pabarotada Definizione
cosa chi si narat po avertimentu, comente e a briga a ccn.
Sinonimi e contrari
abburruntu,
atzúrridu,
bria,
missamanu,
rimbicu
Frasi
est meda fissiosa e isalimentada, no ti artzat mancu de cristas si tue la cuntristas cun s'apoboretada (G.Ruju)
Traduzioni
Francese
reproche
Inglese
recall,
reproach
Spagnolo
reproche,
reprensión
Italiano
rimpròvero,
biàsimo,
richiamo autorévole
Tedesco
Vorwurf,
Verweis.
chirèlla , nf, nm: chiriella,
chirielle 1,
chiriellu,
chirriella,
criella Definizione
genia de lamentu longu, ifadosu, chi no acabbat prus, ma fintzes tzarra, contighedhu chentza importu; persona ifadosa
Sinonimi e contrari
iscamurriada,
isvrúdhiu
Modi di dire
csn:
cantare sa c. a unu = narrerendheli unu bellu pagu; leare a chirielle a unu = pigaidhu in duus, unu a peis, s'àteru a is bratzus coment'e candu no dhu podint pigai mellus ca est grai
Frasi
dí e noti si cheschiàt e sa chiriella fiat lómpia a is origas de su dimóniu ◊ Luxia si afórtiat cun d-una bella chirriella de fuedhus malus…◊ si funt postus a contai contus e criellas ◊ is criellas o contus de fogili funt nàscias a ingíriu de su fogu
2.
l'ant leadu a chirielle, in duos, azigu lu podiant ◊ est cada sero a unu chirielle ca de vinu si cochet che carvone
Etimo
itl.
chirielle
Traduzioni
Francese
plainte assommante
Inglese
complaint
Spagnolo
queja,
cantinela
Italiano
lamentèla,
rampógna
Tedesco
Klage,
Vorwurf.
frustatzàda , nf Definizione
su frustatzare
Sinonimi e contrari
bria,
certu,
istratallada,
strúnciu 1
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réprimande
Inglese
reprimand
Spagnolo
reproche
Italiano
rampógna
Tedesco
Vorwurf.
ifachílliu , nm Definizione
su afachilare, totu su chi si narat brigandho e faendho a bregúngia a unu
Sinonimi e contrari
ifachilliadura,
isvàpiu
Frasi
chi nemos apet de si ndhe rídere, de tene, e ne de ti fàchere ifachíllios! ◊ custu no l'at pótiu bajulare e rispondhet a tostu a s'ifachílliu de su maridu ◊ a cussos ifachíllios li rispondhet: Aggai s'isposu tuo est mezus de su meu?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reproche
Inglese
reproof
Spagnolo
reproche
Italiano
rinfàccio,
rimpròvero
Tedesco
Vorwurf.
iscamurriàda , nf Definizione
briga manna chi si giaet a unu
Sinonimi e contrari
bria,
chirella,
isvrúdhiu
Frasi
li at dadu una bona iscamurriada in mesu a totugantos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réprimande
Inglese
reprimand
Spagnolo
reproche
Italiano
rampógna
Tedesco
Vorwurf.
ispabarotàda , nf: ispaborotada Definizione
su ispabarotare; boghe, cosa chi si narat brigandho a unu
Sinonimi e contrari
apoboretada,
atzúrridu,
chirella,
iscamurriada,
isvàpiu,
isvrúdhiu,
rimbicu
Frasi
làssami sas ispaborotadas: a mie no mi giughes a frunzita!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mercuriale,
semonce
Inglese
rebuke,
sour
Spagnolo
reproche
Italiano
rimbròtto,
rimpròvero aspro
Tedesco
Verweis,
Vorwurf.
istrónciu , nm: istrúnchiu,
istrúnciu,
istrúntziu,
strúnciu 1 Definizione
cosa chi si narat a s'àteru coment'e a briga, a murrúngiu, a iscontróriu; fintzes atzione chi si faet a malu crabbu / tirada a i. = a corpu
Sinonimi e contrari
bria,
certu,
isvàpiu
Frasi
a su pipiu dhi ammancant is istrúncius de su babbu ◊ no dhu pighit a istrónciu, su fillu, gei dhu bit ca est iscónciu! ◊ cussu est a istrúnchios, inchietu! ◊ poite mi arresponnes a istrúntzios?
2.
una tirada a istrúnciu e adiosu a is butonis de is prantalonis!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reproche
Inglese
reproach
Spagnolo
reproche
Italiano
rimpròvero
Tedesco
Vorwurf.
refàciu , nm: refatzu,
rifatzu,
rinfàciu,
rinfatzu Definizione
su rifatzare, cosa chi si narat a unu betandhosidha a curpa, coment'e a briga
Sinonimi e contrari
afetuada,
apoboretada,
atzúrridu,
ripitimenta,
rimbicu,
sfacidhamentu
Frasi
mai unu refatzu de neune at tentu, cussa! ◊ si no fit ca ses antzianu ti tias meritare unu rifatzu: curpa de su cuidu o de su bratzu, raru sa die a ti agatare sanu! ◊ sas peràulas suas sunt ammunimentu e rinfatzu pro un'ammentu eternu ◊ cosa mala a dèpiri arriciri refàcius pustis de ai trabballau cun cunsiéntzia!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de reprocher
Inglese
reproach
Spagnolo
el echar en cara
Italiano
rinfacciaménto
Tedesco
Vorwurf.
rimbícu , nm: rumbicu Definizione
su rumbicare
Sinonimi e contrari
afetuada,
apoboretada,
atzúrridu,
missamanu,
refàciu
Frasi
su giòvanu fit contendhe de sos rimbicos de su diretore ca nachi fit istudiendhe pagu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reproche
Inglese
reproach
Spagnolo
reproche
Italiano
rimpròvero,
rinfàccio
Tedesco
Vorwurf.