abbucài , vrb: abbucare,
abbuchiare 1 Definizione
pònnere istrègios cun sa buca a cara a fundhu, conca a bàsciu, afacaos, o a buca apare (ma fintzes betare cosa a covecadura a un'istrégiu); serrare calecuna cosa, mancari no deunudotu; nàrrere cosa a unu coment’e po dhi tupare sa buca, in su sensu de dhu currègere, de dhi foedhare male, de dhu fàere citire
Sinonimi e contrari
abbucaciai,
abbufiare,
currèzere,
irmurrare,
iscontroriare
/
serrai
/
covecare,
inconchinare,
rebbucai
Modi di dire
csn:
abbucai sa porta = tambàrela unu pagu; abbucare un'àidu, un'abbertura = tupai, serraidhus; abbucai su lentzoru = furriàrendhe unu pagu a subra de s'àtera cuguzura, in conca de letu; abbucaisí = rúere a buca a terra, nadu prus che àteru de isterzu; abbucai su sèmini = carrarzare su sèmene betadu in sa terra arada
Frasi
nau ca mi nci abbucu a mari chi m'intendu nai "presoni"! ◊ prima ndi est ampuau e apustis si nci est abbucau a iscabiossu ◊ abbuca totu a su cadhaxu! ◊ dèu dep'iap'ai tocau calancunu mucioni e sa pingiada de su trébini si ndi fut abbucada a terra
2.
in su cunzadu bi at àidos de abbucare, no b'intret bestiàmine ◊ abbuchedhu bene cuss'àidu, ca sas albeghes podent repítere!
3.
su babbu fiat murrungendi e abbuchendi su fillu ◊ su coronellu si ndh'est fichidu e cun boghe alterada l'at abbucadu ◊ dego no ndhe aio cosas de mi nàrrere tue, e mancu commo as de mi abbucare! ◊ si istat bona dh'aiat abbucada canno dh'at intesa faedhanne male! ◊ sa sorre si est posta a fàere sa maca e su frade dh’at abbuchiada
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tancer,
rabrouer
Inglese
to reproach
Spagnolo
colmar,
caerse de cabeza,
reprochar
Italiano
abboccare,
cadére a tèsta in giù,
rimbrottare
Tedesco
umkippen,
mit dem Munde fassen,
anlehnen,
ausschimpfen.
aciótu , nm: atzotu Definizione
aina po iscúdere fata totu a tiras longas de corria, ma prus che àteru su cropu de s'aciota, su aciotare; a logos, atzotu est sa candhelita de s'abrutzu e fintzes de su chibudhone; in cobertantza, sa briga o sa pena chi si giaet a unu / a. de pedhi, de cagnu, po cuadhus
Sinonimi e contrari
aciota
/
aciotada
/
aciociada
Frasi
cudha fémina cristiana dh'ant cundennada a is aciotus ◊ ndi essit de s'inserru e no timit aciotu ◊ chi ti cassant, a tui, un'aciotu no ti at a mancai!
2.
atzotu lu narant a sa canna noa e modhe de s'almutzu ◊ su chibudhu mascru poltat s'atzotu
Etimo
spn.
azote
Traduzioni
Francese
reproche,
punition
Inglese
reproach,
punishment
Spagnolo
azote,
castigo
Italiano
rimpròvero,
castigo
Tedesco
Vorwurf,
Strafe.
aféu , nm Definizione
cosa chi si narat o chi si faet coment'e brigandho o faendho a bregúngia a unu, o fintzes coment'e bregúngia o duritu chi si sentit; a logos est s’ingiúliu o paranúmene
Sinonimi e contrari
afrenta,
afrontu,
aggràbiu,
aggrau,
innóriu,
inzenza
/
annomíngiu
Frasi
su piús crudele afeu sufro pro no ti lassare ◊ lu ponent in afeu: iscuru a chie est male afortunadu! ◊ cun tristura in custa badhe de afeu passat su cristianu
2.
mi lasso s'oltu meu abbutinare: - a bi lu dennegare ndh'apo afeu (Zicconi Tanchis)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reproche,
blâme
Inglese
blame,
reproach
Spagnolo
reprensión
Italiano
rinfàccio,
biàsimo
Tedesco
Vorwurf,
Tadeln.
apoboretàda , nf: pabarotada Definizione
cosa chi si narat po avertimentu, comente e a briga a ccn.
Sinonimi e contrari
abburruntu,
atzúrridu,
bria,
missamanu,
rimbicu
Frasi
est meda fissiosa e isalimentada, no ti artzat mancu de cristas si tue la cuntristas cun s'apoboretada (G.Ruju)
Traduzioni
Francese
reproche
Inglese
recall,
reproach
Spagnolo
reproche,
reprensión
Italiano
rimpròvero,
biàsimo,
richiamo autorévole
Tedesco
Vorwurf,
Verweis.
atzúrridu , nm Definizione
boghe o cosa chi si narat a briga
Sinonimi e contrari
abburruntu,
afetuada,
apoboretada,
rimbicu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri,
reproche
Inglese
shout,
reproach
Spagnolo
grito,
reproche
Italiano
grido,
rimpròvero
Tedesco
Verweis.
irmurràre , vrb: irmurriare,
ismurrai,
ismurriare,
smurrai Definizione
pigare a cropos a murros; segare s'atza a unu, iscontroriare forte, giare una briga, segare s'atrivimentu; pirmare, fàere murros grussos
Sinonimi e contrari
abboluire,
abbruncai,
abbufiare,
aciociai,
chelcire,
irmustatzare,
irvapiare,
iscancamurrare,
istestulare,
scontrariai,
stronciai
/
ammurredhare,
ammurrionai,
annicare,
pirmare
| ctr.
audire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
réprimer,
tancer,
rabrouer
Inglese
to repress,
to reproach
Spagnolo
reprimir,
reprochar
Italiano
reprìmere,
rimbrottare
Tedesco
unterdrücken,
ausschelten.
istrónciu , nm: istrúnchiu,
istrúnciu,
istrúntziu,
strúnciu 1 Definizione
cosa chi si narat a s'àteru coment'e a briga, a murrúngiu, a iscontróriu; fintzes atzione chi si faet a malu crabbu / tirada a i. = a corpu
Sinonimi e contrari
bria,
certu,
isvàpiu
Frasi
a su pipiu dhi ammancant is istrúncius de su babbu ◊ no dhu pighit a istrónciu, su fillu, gei dhu bit ca est iscónciu! ◊ cussu est a istrúnchios, inchietu! ◊ poite mi arresponnes a istrúntzios?
2.
una tirada a istrúnciu e adiosu a is butonis de is prantalonis!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reproche
Inglese
reproach
Spagnolo
reproche
Italiano
rimpròvero
Tedesco
Vorwurf.
refàciu , nm: refatzu,
rifatzu,
rinfàciu,
rinfatzu Definizione
su rifatzare, cosa chi si narat a unu betandhosidha a curpa, coment'e a briga
Sinonimi e contrari
afetuada,
apoboretada,
atzúrridu,
ripitimenta,
rimbicu,
sfacidhamentu
Frasi
mai unu refatzu de neune at tentu, cussa! ◊ si no fit ca ses antzianu ti tias meritare unu rifatzu: curpa de su cuidu o de su bratzu, raru sa die a ti agatare sanu! ◊ sas peràulas suas sunt ammunimentu e rinfatzu pro un'ammentu eternu ◊ cosa mala a dèpiri arriciri refàcius pustis de ai trabballau cun cunsiéntzia!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
action de reprocher
Inglese
reproach
Spagnolo
el echar en cara
Italiano
rinfacciaménto
Tedesco
Vorwurf.
rimbícu , nm: rumbicu Definizione
su rumbicare
Sinonimi e contrari
afetuada,
apoboretada,
atzúrridu,
missamanu,
refàciu
Frasi
su giòvanu fit contendhe de sos rimbicos de su diretore ca nachi fit istudiendhe pagu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reproche
Inglese
reproach
Spagnolo
reproche
Italiano
rimpròvero,
rinfàccio
Tedesco
Vorwurf.