abbóchinu , nm: abbóghinu,
abbóxinu Definizione
boghe arta meda
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
boche,
cérriu,
grida,
ingargu
Frasi
essidu est dae sa buca de totucantos su lamentu chi aimis in comunu, s'abbóghinu de innocéntzia de donzunu (M.Calia)◊ depeis arrespundi cun d-un'abbóxinu chi fatzat a tremi fintzas is matas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri
Inglese
cry,
shout
Spagnolo
grito
Italiano
grido,
urlo
Tedesco
Schrei.
abboghiàda , nf: abboghinada Definizione
su abboghinare, su tzerriare, fintzes boghe tzerriandho
Sinonimi e contrari
bérchida,
boche,
giúilu,
intzérriu,
làmidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri,
hurlement
Inglese
cry,
shout
Spagnolo
grito
Italiano
urlo
Tedesco
Schrei.
atzúrridu , nm Definizione
boghe o cosa chi si narat a briga
Sinonimi e contrari
abburruntu,
afetuada,
apoboretada,
rimbicu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri,
reproche
Inglese
shout,
reproach
Spagnolo
grito,
reproche
Italiano
grido,
rimpròvero
Tedesco
Verweis.
bòche , nf: boghe,
boge 1,
boghi,
bogi,
boje 1,
boxe,
boxi,
voche Definizione
su sonu chi essit de buca comente passat su súlidu in s'ogroena faendho trèmere is cordas; foedhos chi narant tzerriandho agiutóriu o cricandho a ccn. a manera de si fàere intèndhere a logu atesu; cosa chi narant criticandho cun s’unu e cun s’àteru / min. bochedha, bogaredha, boxixedha; genias de b.: b. fine (prus che àteru de fémina), b. russa (prus che àteru de ómine); is boghes de su càntidu sardu: tenore, contra, típiri 1, bassu; voches de totu su mundhu: voches de ventu e de putzones, mélios e múlios, gràrias de marianes, ínnicros de cadhos, órrios de àinos, miàulos de gatos, gronitas de chervos e trónitas de chelos, sonos de trainos, de rivos e de projas
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
cérriu,
grida
Modi di dire
csn:
altzai, abasciai sa boxi = faedhare a boghe prus arta, prus bassa; acutzai sa boxi = fàghere b. fine; fàghere b. russa = cambiai sa boxi fuedhendi coment'e arragaus; ispertai sa b. = ilmaschiare, coment'e rasigare sa bula cun sa b. pro pòdere faedhare a boghe crara; connòschere a unu a sa b. = connòsciri de chini est sa boxi; fuedhai, ligi a b. manna, a bogi brandera = a boghe arta, crara, chentza timire de si fàghere intèndhere; giamare a b. manna = a boghes; faedhare a b. lena = abbellu, a boxi sélia, bàscia; fàghere sas boghes, cracare sas boghes, pònnere sas boghes a unu = leare a boghes a unu; pònnere boghes = tzerriai agiutóriu; lassare sas boghes, abbasciare sas boghes = acabbaidha cun is tzérrius fuedhendi; èssere a boghes = certai a boxi arta; pesàresi a boghes, pesaisí a boxis = ghetai tzérrius, faedhare a boghes a briga; faedhare a boghe manna = fuedhai a tzérrius, a boghes; pònnere, betare, ghetai b. a unu = cramàrelu a númene, betàreli boghe; bogare sa boghe = pònnere in ziru carchi nada, fintzas bogare fogu a unu; essire sa boghe chi… = nàrrere chi… (nova, cosa chi narat sa zente); portai sa b. iscannia = èssere serragados, zúghere boghe diferente leados a bula pro fritu o maladia; cantare a b. isparta = de s'intèndhere bene meda, cantai a totu boxi; cantare a boghe ’oghe = una ndhe cantat s'unu, una ndhe cantat s'àteru; cantare a b. furada = colèndhesi sa boghe s'unu cun s'àteru fintzas cantendhe sa matessi peràula; pesare una b. = inghitzai a cantai, cantai; èssere a boghes postas = a boghes, abboghinendhe, ghetare boches; fuedhai totus a una boxi = cuncordos, totu paris
Frasi
faedha, nessi pro t'intèndhere sa boghe! ◊ culzeit prontu a boghes mannas ◊ a sa boghe, cussu est babbu! ◊ candho cantat su pitzinnu àntziat sa boche chi l'intendhent a totu su bichinau ◊ dh'apu connotu a sa boxi
2.
si ti agatas in apretu, pone boghes! ◊ si no fut ca iu postu is boxis m'iast a èssi giogau a istocadas! ◊ a sas boghes semus curtos totu ◊ parides timinne e zagaranne feras, a boghes postas abboghinanne e pranghinne ◊ sa genti poniat is boxis: - A sighiri sa cumédia! ◊ fiat tzerriendi a boghis postas ◊ làssami sas boghes, chi no so mancu surdu! ◊ ti apu nau ca no bollu a ti pesai a boxis! ◊ apo inténniu custas bojes e apo isparau ◊ mamma est sèmpere a boches candho zoco a botza intro de domo
3.
candho andhas a una domo, beta boghe innantis de intrare! ◊ bètali boghe, coita, ca sinono si che andhat!
4.
pesare cheria pro sas zobanedhas galanas una boche tenorile de amore ◊ pesabbila una boghe, dà! ◊ si bi pesamus una boghe a cudha moda torramus a pisedhos coment'e candho essiaimus fatu sas festas a cantare!
5.
li ant bogadu sa boghe chi fit tzegu, chi fit fertu, chi lu aiant impresonadu ◊ est essia sa boxi chi Fulanu est isposu ◊ pregontit a totu su bixinau e a una boxi dhi ant a nai a chini seu dèu
Cognomi e Proverbi
prb:
dolore ispinghet boche
Etimo
ltn.
voce(m)
Traduzioni
Francese
voix,
cri
Inglese
voice,
shout
Spagnolo
voz,
grito
Italiano
vóce,
grido
Tedesco
Stimme,
Schrei.
cérriu , nm: intzérriu,
tzérriu* Definizione
boghe chi si betat naendho su númene de ccn., pedindho agiudu, a lamentu forte, a brigare, fintzes solu foedhandho in artu meda
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
bérchida,
boche,
giúilu,
grida,
ingargu,
ingrídulu,
irgràmiu,
istríulu,
làmidu,
tírriu
Frasi
dhi at ghetau unu cérriu… s'est trémiu paris! ◊ cussu candu fuedhat est sempri a cérrius
Traduzioni
Francese
hurlement,
cri
Inglese
shout,
cry
Spagnolo
grito
Italiano
urlo,
grido
Tedesco
Schrei.
ciuàre , vrb: (ci-u-a-re?)
Definizione
cantare, nau de sa tzonca
Frasi
cíuat sa tonca, créculat sa rana, ischémiat su biju, grígliat su grígliu
Terminologia scientifica
bga
Traduzioni
Francese
cri du petit duc
Inglese
horned owl call
Spagnolo
el grito del autillo
Italiano
il vèrso dell'assiuòlo
Tedesco
Gesang der Zwergohreule.
clàmida , nf, nm: cràmida,
cràmidu,
cràmmida,
giàmida,
làmidu Definizione
su tzerriare; est fintzes su tocu de sa campana po tzerriare sa gente a una funtzione o riunione in crésia
Sinonimi e contrari
boche,
cérriu
/
ciamada
Frasi
su sero, recuendhe a sa friscura, clàmidas no intendhet ne cantones ◊ at intesu sas cràmmidas de sa zente istriulandhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
appel,
cri
Inglese
call-up
Spagnolo
llamada,
grito
Italiano
chiamata,
grido
Tedesco
Ruf.
corrighínu , nm: corríginu,
corróxinu,
corrúxinu,
currighinu,
currughinu,
currúxinu Definizione
boghe mescamente de animale (àinu, boe, leone), ma fintzes de gente; murrúngiu de istentinas
Sinonimi e contrari
borrighinu,
borróchinu,
corrinu,
gridas,
irrónchiu,
órriu
Modi di dire
csn:
pràngiri a corrúxinu = prànghere a órrios, a corrighinu; currúxinu de prantu = cadha de prantu, prantu a órrios
Frasi
in campu s'intendhent corrighinos de àinu ◊ dhoi fiant is moentis totu a currighinus ◊ búmbitus e agrónius e iscràmmius e isciarrocus e súrbius e borrocus e currúghinus e cónius
2.
s'intendhiat piantu, giuilamentos e corrighinos ◊ si fiat abbrancada apitzus prangendi a corrúxinu
3.
custus funt currúxinus de bentri isbuida ◊ iat abboxinau chi pariat unu tiàulu a sfinitzus e a corróxinus de brenti
Cognomi e Proverbi
prb:
currúxinu de mobenti no àrtziat a celu
Terminologia scientifica
bga
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
braiment,
cri plaintif
Inglese
bray,
cry
Spagnolo
rebuzno,
grito de llanto
Italiano
ràglio,
grida di pianto
Tedesco
Iahen,
Schrei.
grànghida , nf Definizione
sa boghe, su tzérriu, su càntigu de unos cantu animales (margiane, istria, àteros); tzérriu mannu de gente puru
Sinonimi e contrari
carcàrgiu,
gràliu,
ilbràulu
Frasi
su matzone fit tota note a grànghidas ◊ no s'intendhet adhae de su matzone sa grànghida famida e ne bardana istanote si movet (F.Sechi)◊ sos canes chi órulant paris e sa grànghida de s'istria sunt pronóstigos malignos…◊ sos pudhos sunt a grànghidas
2.
in su tzilleri bi fit s'intatzida, chie a isvírridos, chie a grànghidas giamendhe binu e cazosa ◊ li at betadu una grànghida chi l'at fintzas timidu! ◊ a s'issonnighissónniga, intendhia sas grànghidas ma acucadu in su letu no mi movia
Terminologia scientifica
bga
Traduzioni
Francese
cri féroce,
grossièreté
Inglese
feral howling,
uncomeliness
Spagnolo
grito de ave nocturna,
grito
Italiano
urlo ferino,
sguaiatézza
Tedesco
Ruf,
Schrei,
Brüllen.
grída , nf Definizione
boghe arta meda de chie abbóghinat po dolore o bisóngiu mannu, o fintzes cuntentesa; cosa chi si giaet a ischire a sa gente peri is carrelas, a boghes / ghetai sa g. = dare o betare su bandhu, nadu fintzas in suspu in su sensu de lendhare, dare a ischire cosas chi no si depet
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
boche,
cérriu,
corrúxinu,
gràliu,
ingrídulu,
irgràmiu,
pabada
/
bandhu
Frasi
s'intendhiant sas gridas de sa zente acudida a bídere su dannu ◊ sas gridas chi at betadu? pariat chi lu fint bochindhe!
2.
no eis inténdiu sa grida de bivi totus in paxi de immui innantis? ◊ e si ghetat sa grida: chini bollit comporai patata e pisu, andai a pratza ca dhui est su bendiou!
3.
nos contaiant de tzente nostra chi aiat bocatu grida, ma oramai coment'e sinnos chene formas, iscraricatos e malos a ne fàchere impreu ◊ no timast, ge no apu a ghetai sa grida
Traduzioni
Francese
cri,
annonce
Inglese
annoncement
Spagnolo
grito,
bando
Italiano
grido,
bando
Tedesco
Schrei,
Bekkantmachung.
ingàrgu , nm Sinonimi e contrari
abbóchinu,
abboghiada,
boche,
cérriu,
grida,
irgargu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri
Inglese
shout
Spagnolo
grito
Italiano
urlo
Tedesco
Schrei.
intzérriu , nm: cérriu,
issírriu,
itzérriu,
tzérriu* Definizione
boghe chi si betat po fàere bènnere a ccn., pedire agiudu, a lamentu forte, brigandho, fintzes foedhandho in artu meda
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
bérchida,
boche,
giúilu,
grida,
ingrídulu,
làmidu,
tírriu
/
tichírriu
Frasi
sunt is itzérrius de sa terra mia po is matas segadas e abbruxadas, po is isparus e iscópius de bombas ◊ su pipiu ghetat itzérrius ch'intzurdant! ◊ sa buteghera est a itzérrius mannus poita dhi depint cosa ◊ cussa mi at cracau a itzérrius!
Traduzioni
Francese
cri
Inglese
shout,
cry
Spagnolo
grito
Italiano
urlo,
grido
Tedesco
Schrei.
irbóchidu , nm: irbónchidu,
irbórchidu Definizione
tzérriu mannu
Sinonimi e contrari
abbérriu,
bérchida,
grida,
irgargu,
ólchidu,
tírriu
/
arràmiu
Frasi
Mariànzela aiat tratesu un'irbóchidu e li fit issiu unu sonu gurdu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri aigu
Inglese
scream
Spagnolo
grito
Italiano
urlo o grido scompósto
Tedesco
Geschrei.
irgràmiu , nm: iscràmiu,
scràmiu Definizione
boghe arta de gente o fintzes de animale, mescamente a lamentu
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
bérchida,
boche,
cérriu,
giúilu,
grida,
làmidu,
tírriu
Frasi
m'irforrocat s'irgràmiu de una cria, su túnchiu amorosu de sa mama ◊ isparus e iscràmius de piciocalla ispassiosa mi ant isbeliau su sonnu! ◊ portàt is pilus atzutzudhaus po is iscràmius chi ghetàt su sirboni
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri
Inglese
shout
Spagnolo
grito,
chillido
Italiano
grido
Tedesco
Schrei.
ólchidu , nm, nf: órchida,
órchidu,
órghidu,
óschidu,
úlchida Definizione
prus che àteru, boghe, grida po dolore forte o dannu mannu
Sinonimi e contrari
addólimu,
bérchida,
írchidu,
tzérriu
Frasi
fuindhe, a donzi passu una ruta e donzi ruta un'órchidu ◊ leados a istocadas, ant betadu un'óschidu e sunt mortos ◊ a s'acumpagnamentu de su mortu una giòvana fit pianghendhe a óschidos ◊ s'órchida sua tremiat sa domo, pariat chi bi aiat faladu unu lampu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri de douleur
Inglese
howl of pain
Spagnolo
grito de dolor,
alarido
Italiano
urlo di dolóre
Tedesco
Schmerzenschrei.
pibidósu , agt Definizione
nau sèmpere de sonu, mescamente de boghe, chi est artu meda e fine
Sinonimi e contrari
essiditzu
Frasi
zughet boghe pibidosa ◊ pranghindhe, betaiat cudhas boghes pibidosas pariat chi ndhe ispicaiat su coro ◊ za ndhe li at betadu de irrocos pibidosos a su fatore, ca nachi no at ischidu triballare s'ortu!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
aigu (voix,
son,
cri,
sifflement)
Inglese
shrill
Spagnolo
agudo (voz,
sonido,
grito,
silbido)
Italiano
acuto (voce,
suono,
grido,
físchio)
Tedesco
scharf,
schrill(von Tönen,
Stimmen,
Schreien,
Pfiffen).
scràmiu , nm: irgràmiu*,
scramu,
scrémiu Definizione
boghe arta de gente o fintzes de animale, mescamente a lamentu; fintzes tzúnchiu
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
bérchida,
boche,
cérriu,
giúilu,
grida,
làmidu,
tírriu
Frasi
s'intendit su scràmiu de s'istria ◊ ita tenit su gatu a scràmius? ◊ s'intendit su scràmiu de su malàdiu
Traduzioni
Francese
cri,
miaulement
Inglese
mew
Spagnolo
grito,
gemido
Italiano
grido,
gnàulo
Tedesco
Schrei,
Miauen.
scrillítu , nm, agt: iscrillitu*,
sgrillitu Definizione
boghe acutza, tzérriu, boghe coment'e tzinchírriu, fintzes sonu / boxi scrillita = chi essit, arta e fine, azummai a zisa de tichírriu
Sinonimi e contrari
gríbidu,
iscribílliu
/
scrillitau,
scrillitosu
/
cdh. striulitu
Frasi
de s'atzíchidu, unu scrillitu mi ndi fiat essiu de buca prus forti ◊ su pipiu gioghendi de su prexu at fatu unu scrillitu ◊ su pipiu fait dogna scrillitu che sulitu de canna! ◊ cantat a scrillitus coment'e chi sulit cun duus didus ◊ s'intendit su scrillitu de is gennas
2.
sa gatu arrispundiat cun sa boxixedha sgrillita
Traduzioni
Francese
cri,
aigu
Inglese
shriek,
shrill voice
Spagnolo
chillido,
grito,
agudo
Italiano
strillo,
strido,
acuto
Tedesco
Kreischen,
scharf,
schrill.
zànita , nf, nm: giànnida*,
zànitu Definizione
genia de apédhidu chi faent is canes candho funt cracandho o currendho un'animale, sa fera
Sinonimi e contrari
agiannitu,
gànnida,
tzànnida
Traduzioni
Francese
cri du chien qui halène
Inglese
barking
Spagnolo
ladra
Italiano
scagnìo
Tedesco
Gebell.
zúbilu , nm: giúilu* Sinonimi e contrari
boche,
cérriu,
irgargu
Frasi
su zúbilu de su pudhu s'intendhet dae innedha ◊ a su zúbilu de sa zente, sos carabbineris ant isparau in àgheras pro ispèrdere sa cumarca
Traduzioni
Francese
cri
Inglese
shout
Spagnolo
grito
Italiano
grido
Tedesco
Schrei.