abbochinàre , vrb: abboghiare,
abboghinare,
abboginai,
abboginare,
abboginari,
abboxinae,
abboxinai,
bochinare,
vochinare Definizione
betare tzérrios, pigare a tzérrios a unu brigandhodhu, foedhare a boghe arta meda
Sinonimi e contrari
abberriare,
abboigare,
aboriai,
atzerriai,
berchidai,
ingargare,
iscramare,
iscramorai,
murmudhai
Frasi
s'intendhet unu abboghinendhe: baischi ite at a chèrrere?! ◊ no abboghinedas gai ca mi ndhe ischidades su pitzinnu! ◊ fiat currenno e abboginanno che macu ◊ sa fémina dh'iat abboxinau po si dhu fai intrai in origas ◊ chini andat in giru po bendi cosa abbóxinat po fai essiri is comporadoris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hurler,
crier
Inglese
to shout
Spagnolo
gritar,
regañar
Italiano
urlare,
sbraitare
Tedesco
schreien,
brüllen.
abbóchinu , nm: abbóghinu,
abbóxinu Definizione
boghe arta meda
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
boche,
cérriu,
grida,
ingargu
Frasi
essidu est dae sa buca de totucantos su lamentu chi aimis in comunu, s'abbóghinu de innocéntzia de donzunu (M.Calia)◊ depeis arrespundi cun d-un'abbóxinu chi fatzat a tremi fintzas is matas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri
Inglese
cry,
shout
Spagnolo
grito
Italiano
grido,
urlo
Tedesco
Schrei.
abboghiàda , nf: abboghinada Definizione
su abboghinare, su tzerriare, fintzes boghe tzerriandho
Sinonimi e contrari
bérchida,
boche,
giúilu,
intzérriu,
làmidu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri,
hurlement
Inglese
cry,
shout
Spagnolo
grito
Italiano
urlo
Tedesco
Schrei.
abboigàre , vrb: boigare Definizione
abboghinare, betare boghe, pigare a tzérrios
Sinonimi e contrari
abbochinare,
ciamare
| ctr.
cagliare,
citire
Frasi
massajos, inoghe tribbulendhe e in cudhane, abboigade in altu, organizados! ◊ su Padreternu abbóigat una bolta ebbia candho est ora de nos retirare ◊ s'ómine abboigheit impiberidu pro s'iscravatzu ◊ amus timidu ca su tziu nos est postu fatu abboighèndhennos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crier
Inglese
to shout
Spagnolo
gritar
Italiano
urlare
Tedesco
schreien.
atzerriài , vrb: cerriai,
sirriai,
tzerriai* Definizione
betare tzérrios, boghes, prànghere a boghes, pigare a boghes; nàrrere a boghe arta su númene de ccn. po chi bèngiat, o po bíere si dhu’est
Sinonimi e contrari
abberriare,
abbochinare,
giuilare,
insirriai,
iscramorai
/
ciamare,
lamai,
muntire,
tichirriare
| ctr.
cagliare,
citire
Frasi
in cussa domu funt totus a una pedhi, istérrius in su letu: no s'intendit atru che atzerriendu!
2.
is animalis funt morendi acoment'e nosu cristianus, si aici si poreus atzerriai ◊ toca, bai e atzérria a babbu tuu, chi bengat! ◊ no portu prus súliru mancus po atzerriai
Traduzioni
Francese
crier,
appeler
Inglese
to shout,
to call
Spagnolo
gritar,
llamar a voces
Italiano
gridare,
chiamare
Tedesco
rufen.
atzúrridu , nm Definizione
boghe o cosa chi si narat a briga
Sinonimi e contrari
abburruntu,
afetuada,
apoboretada,
rimbicu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri,
reproche
Inglese
shout,
reproach
Spagnolo
grito,
reproche
Italiano
grido,
rimpròvero
Tedesco
Verweis.
bérchida , nf, nm: bérchidu,
bérchita,
bérchitu,
bérghidu,
bréchidu,
bréchiru Definizione
tzérriu, boghe, mescamente po dolore, o contras a ccn.; fintzes ànima mala, súrbile, boe muliache
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addólimu,
addorojada,
giúilu,
grida,
irghéliu,
írchidu,
irgargu,
ólchidu,
tírriu
/
súivile
Frasi
fiat a bréchidus che unu crabu arrésciu ◊ s'intendit su bérchidu de su cau marinu ◊ donendu unu bérchidu si nd'istrantaxat totu paris ◊ itzerriadhu a forti, ghetasincedhu unu bérchidu! ◊ su crabaxu at ghetau unu bérghidu po calincunu margiani
2.
su bérchitu est un'ómine trasformatu in boe e andhat cun sos dimónios
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
braillement
Inglese
shout,
bawl
Spagnolo
grito
Italiano
bèrcio,
urlo
Tedesco
Geschrei.
bòche , nf: boghe,
boge 1,
boghi,
bogi,
boje 1,
boxe,
boxi,
voche Definizione
su sonu chi essit de buca comente passat su súlidu in s'ogroena faendho trèmere is cordas; foedhos chi narant tzerriandho agiutóriu o cricandho a ccn. a manera de si fàere intèndhere a logu atesu; cosa chi narant criticandho cun s’unu e cun s’àteru / min. bochedha, bogaredha, boxixedha; genias de b.: b. fine (prus che àteru de fémina), b. russa (prus che àteru de ómine); is boghes de su càntidu sardu: tenore, contra, típiri 1, bassu; voches de totu su mundhu: voches de ventu e de putzones, mélios e múlios, gràrias de marianes, ínnicros de cadhos, órrios de àinos, miàulos de gatos, gronitas de chervos e trónitas de chelos, sonos de trainos, de rivos e de projas
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
cérriu,
grida
Modi di dire
csn:
altzai, abasciai sa boxi = faedhare a boghe prus arta, prus bassa; acutzai sa boxi = fàghere b. fine; fàghere b. russa = cambiai sa boxi fuedhendi coment'e arragaus; ispertai sa b. = ilmaschiare, coment'e rasigare sa bula cun sa b. pro pòdere faedhare a boghe crara; connòschere a unu a sa b. = connòsciri de chini est sa boxi; fuedhai, ligi a b. manna, a bogi brandera = a boghe arta, crara, chentza timire de si fàghere intèndhere; giamare a b. manna = a boghes; faedhare a b. lena = abbellu, a boxi sélia, bàscia; fàghere sas boghes, cracare sas boghes, pònnere sas boghes a unu = leare a boghes a unu; pònnere boghes = tzerriai agiutóriu; lassare sas boghes, abbasciare sas boghes = acabbaidha cun is tzérrius fuedhendi; èssere a boghes = certai a boxi arta; pesàresi a boghes, pesaisí a boxis = ghetai tzérrius, faedhare a boghes a briga; faedhare a boghe manna = fuedhai a tzérrius, a boghes; pònnere, betare, ghetai b. a unu = cramàrelu a númene, betàreli boghe; bogare sa boghe = pònnere in ziru carchi nada, fintzas bogare fogu a unu; essire sa boghe chi… = nàrrere chi… (nova, cosa chi narat sa zente); portai sa b. iscannia = èssere serragados, zúghere boghe diferente leados a bula pro fritu o maladia; cantare a b. isparta = de s'intèndhere bene meda, cantai a totu boxi; cantare a boghe ’oghe = una ndhe cantat s'unu, una ndhe cantat s'àteru; cantare a b. furada = colèndhesi sa boghe s'unu cun s'àteru fintzas cantendhe sa matessi peràula; pesare una b. = inghitzai a cantai, cantai; èssere a boghes postas = a boghes, abboghinendhe, ghetare boches; fuedhai totus a una boxi = cuncordos, totu paris
Frasi
faedha, nessi pro t'intèndhere sa boghe! ◊ culzeit prontu a boghes mannas ◊ a sa boghe, cussu est babbu! ◊ candho cantat su pitzinnu àntziat sa boche chi l'intendhent a totu su bichinau ◊ dh'apu connotu a sa boxi
2.
si ti agatas in apretu, pone boghes! ◊ si no fut ca iu postu is boxis m'iast a èssi giogau a istocadas! ◊ a sas boghes semus curtos totu ◊ parides timinne e zagaranne feras, a boghes postas abboghinanne e pranghinne ◊ sa genti poniat is boxis: - A sighiri sa cumédia! ◊ fiat tzerriendi a boghis postas ◊ làssami sas boghes, chi no so mancu surdu! ◊ ti apu nau ca no bollu a ti pesai a boxis! ◊ apo inténniu custas bojes e apo isparau ◊ mamma est sèmpere a boches candho zoco a botza intro de domo
3.
candho andhas a una domo, beta boghe innantis de intrare! ◊ bètali boghe, coita, ca sinono si che andhat!
4.
pesare cheria pro sas zobanedhas galanas una boche tenorile de amore ◊ pesabbila una boghe, dà! ◊ si bi pesamus una boghe a cudha moda torramus a pisedhos coment'e candho essiaimus fatu sas festas a cantare!
5.
li ant bogadu sa boghe chi fit tzegu, chi fit fertu, chi lu aiant impresonadu ◊ est essia sa boxi chi Fulanu est isposu ◊ pregontit a totu su bixinau e a una boxi dhi ant a nai a chini seu dèu
Cognomi e Proverbi
prb:
dolore ispinghet boche
Etimo
ltn.
voce(m)
Traduzioni
Francese
voix,
cri
Inglese
voice,
shout
Spagnolo
voz,
grito
Italiano
vóce,
grido
Tedesco
Stimme,
Schrei.
cerriài, cerriàre , vrb: atzerriai,
cirriare,
sirriai,
tzerriai* Definizione
betare tzérrios, boghes, betare boghe naendho su númene de unu / cerriai a ccn. si… = cramare a ccn. a bídere si…
Sinonimi e contrari
abbochinare,
giuilare,
insirriai,
iscramorai
/
ciamare,
muntire,
tichirriare
| ctr.
cagliai,
citire
Frasi
porcu grassu apo in domo ma no círriat como: canno est a pacare si daet a cirriare ◊ toca, cérria a babbu tú si est prontu! ◊ si est postu a cerriare nanno: E ite c'intraus noso cun tue?!
Traduzioni
Francese
crier,
appeler
Inglese
to shout,
to call
Spagnolo
llamar,
gritar
Italiano
gridare,
chiamare
Tedesco
schreien,
rufen.
cérriu , nm: intzérriu,
tzérriu* Definizione
boghe chi si betat naendho su númene de ccn., pedindho agiudu, a lamentu forte, a brigare, fintzes solu foedhandho in artu meda
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
bérchida,
boche,
giúilu,
grida,
ingargu,
ingrídulu,
irgràmiu,
istríulu,
làmidu,
tírriu
Frasi
dhi at ghetau unu cérriu… s'est trémiu paris! ◊ cussu candu fuedhat est sempri a cérrius
Traduzioni
Francese
hurlement,
cri
Inglese
shout,
cry
Spagnolo
grito
Italiano
urlo,
grido
Tedesco
Schrei.
corróchinu , nm: corrónchinu,
corróghinu Definizione
boghe o tzérriu de animale, de gente, de bentu forte / prànghere a c. = a boghes, a tzérrius
Sinonimi e contrari
corrinu,
múghilu,
órriu
/
boche,
intzérriu,
irgargu
2.
arguai si sa mama no li colliat una frichinia de ite sisiat, ca ispapatabat su bichinau a corróchinos ◊ istronat in sas rocas de granitu su corróghinu mannu de terrore ◊ candho si est segherau de su chi bi fit sutzessu at cumintzau a corrónchinos ◊ cadhos de abba istant a múghidas e a corrónchinos in notes de pore
3.
su bentu est a corróchinos che trabu ispojoladu e a órulos, in precas e in trocos
Terminologia scientifica
bga
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
braiment,
mugissement,
hurlement
Inglese
bray,
moo,
shout
Spagnolo
rebuzno,
mugido,
grito
Italiano
ràglio,
muggito,
urlo
Tedesco
Iahen,
Muhen,
Schrei.
giuilàre , vrb: giulare,
giuliare,
giuriare,
giuvilare,
zubilare Definizione
betare tzérrios (po dolore, cricandho a ccn.), pigare a boghes po briga; tzerriare po fàere bènnere
Sinonimi e contrari
abbochinare,
atzerriai,
iscramare,
iscramorare
/
ciamare,
lamai,
muntire
Frasi
a nois nos giúriat sèmpere ◊ ant sighidu a giulare a boghes mannas ◊ giuilesit, siscura, primma de ispirare ◊ la chirco, la giúilo e no l'agato ◊ a boghes l'apo giuiladu
2.
lu giuilesint e recuieit luego ◊ no ti apo giuliadu pro nudha: est ca so gherrendhe cun sa morte! ◊ est giuilendhe a sa morte: Beni, acàbbami de bochire!
Etimo
ltn.
iubilare
Traduzioni
Francese
crier,
appeler,
gronder
Inglese
to shout,
to call,
to scold
Spagnolo
gritar,
llamar,
reprochar
Italiano
gridare,
chiamare,
sgridare
Tedesco
schreien,
rufen,
schimpfen.
incrabinàre , vrb Definizione
andhare coment'e abbaidandho a crabas, chentza giare atentzione; arrennegare meda pigandho a boghes e frastimandho a s'àteru, airare
Sinonimi e contrari
acrabinare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
invectiver
Inglese
to shout (abuse)
Spagnolo
gritar,
maldecir
Italiano
inveire
Tedesco
wettern.
ingargàre , vrb Definizione
betare ingargos, tzérrios
Sinonimi e contrari
abberriare,
abbochinare,
abboigare,
aboriai,
atzerriai,
berchidai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crier
Inglese
to shout
Spagnolo
gritar
Italiano
urlare
Tedesco
schreien.
ingàrgu , nm Sinonimi e contrari
abbóchinu,
abboghiada,
boche,
cérriu,
grida,
irgargu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri
Inglese
shout
Spagnolo
grito
Italiano
urlo
Tedesco
Schrei.
intzérriu , nm: cérriu,
issírriu,
itzérriu,
tzérriu* Definizione
boghe chi si betat po fàere bènnere a ccn., pedire agiudu, a lamentu forte, brigandho, fintzes foedhandho in artu meda
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
bérchida,
boche,
giúilu,
grida,
ingrídulu,
làmidu,
tírriu
/
tichírriu
Frasi
sunt is itzérrius de sa terra mia po is matas segadas e abbruxadas, po is isparus e iscópius de bombas ◊ su pipiu ghetat itzérrius ch'intzurdant! ◊ sa buteghera est a itzérrius mannus poita dhi depint cosa ◊ cussa mi at cracau a itzérrius!
Traduzioni
Francese
cri
Inglese
shout,
cry
Spagnolo
grito
Italiano
urlo,
grido
Tedesco
Schrei.
irgargàre, irgarghiàre , vrb rfl Definizione
istare a irgargos, a boghes
Sinonimi e contrari
igrogoenai,
isarguenare,
sguturai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'égosiller
Inglese
to shout oneself hoarse
Spagnolo
desgañitarse
Italiano
sgolarsi
Tedesco
sich die Lunge ausschreien.
irgràmiu , nm: iscràmiu,
scràmiu Definizione
boghe arta de gente o fintzes de animale, mescamente a lamentu
Sinonimi e contrari
abboghiada,
addorojada,
bérchida,
boche,
cérriu,
giúilu,
grida,
làmidu,
tírriu
Frasi
m'irforrocat s'irgràmiu de una cria, su túnchiu amorosu de sa mama ◊ isparus e iscràmius de piciocalla ispassiosa mi ant isbeliau su sonnu! ◊ portàt is pilus atzutzudhaus po is iscràmius chi ghetàt su sirboni
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cri
Inglese
shout
Spagnolo
grito,
chillido
Italiano
grido
Tedesco
Schrei.
isarguenàre , vrb: isgrogoenai,
isogroenare,
isorgoenare,
sgraguenai Definizione
agiummai coment'e pèrdere s'ogroena tzerriandho: tzerriare meda e a forte, tropu; fintzes púnghere a is cannas de su gúturu
Sinonimi e contrari
iggannai,
igrogoenai,
irborgoenare,
irgargare,
sguturai
/
sprumonai
Frasi
si est postu a cantare a s'isogroenare! ◊ deo isarguenèndhemi a boghes e isse chentza m'intèndhere!
2.
pigant s'arresorza e dh'isorgoenant: a ite puntu arribbat s'ómine!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'égosiller
Inglese
to shout oneself hoarse
Spagnolo
desgañitarse
Italiano
sgolarsi
Tedesco
sich die Lunge ausschreien.
órulu , nm: úrrulu Definizione
genia de gugúliu de su cane, chi abbóghinat illonghiandho sa boghe, boghes unu pagu orrorosas de àteru animale (es. margiane); boghes, gridas de gente, moida forte a súrbiu, mescamente de is bentos / pesàresi a órulos
Sinonimi e contrari
abélidu,
agrugu,
coroju,
giàngiulu,
gràliu,
gurrúliu,
zàrulu
/
grida,
ólchidu
Frasi
a s'órulu de su cane fint inie aes e feras ◊ s'intendhet órulos de catedhu ◊ parent órulos de mariane famiu
2.
sa bidha fit torrata unu burdellu niedhu chin prantos, órulos, protestas e minetzas ◊ l'ant piantu a órulu in sa losa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
hurlement,
glapissement
Inglese
shout,
squeak
Spagnolo
gañido,
aullido,
grito
Italiano
urlo,
guaito
Tedesco
Winseln,
Jaulen,
Schrei.